Jak niedźwiedź przygotowuje się do snu zimowego?
Obraz słodkiego misia, znany między innymi z bajki o Kubusiu Puchatku, znacznie odbiega od rzeczywistości. Tak naprawdę niedźwiedzie brunatne, które zamieszkują Polskę, są niebezpiecznymi drapieżnikami, które mogą nawet zaatakować człowieka. Jedynym momentem, kiedy są one stosunkowo bezbronne, jest czas hibernacji. Nic zatem dziwnego, że to zwierzę bardzo dobrze przygotowuje się do zimy, aby w trakcie snu ograniczyć zagrożenia zewnętrzne oraz zapewnić właściwe warunki uśpionemu organizmowi.
Mimo że w walce bezpośredniej człowiek nie ma szans wygrać z tym drapieżnym ssakiem, to właśnie ludzie spowodowali drastyczne obniżenie jego populacji. Jeszcze w czasach średniowiecza terytorium Rzeczypospolitej składało się głównie z gęstych lasów, które są naturalnym siedliskiem niedźwiedzia brunatnego. Jednak wskutek ekspansji miast nastąpiło znaczne wylesienie i obniżenie liczebności tego gatunku do około 200 osobników. Obecnie zamieszkuje wyłącznie puszczę na obszarze Karpat, w której to właśnie każdego roku przygotowuje się do zimy, jaką spędza głównie w uśpieniu.
Jak niedźwiedź przygotowuje się do zimy?
W trakcie hibernacji zwierzę ma ograniczoną świadomość tego, co się wokół niego dzieje. Nic zatem dziwnego, że zimowanie wymaga od nich zaawansowanych, wieloetapowych zabiegów, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo. Dotyczy to także tak dużych drapieżników, jak opisywane tutaj ssaki, mimo że w czasie uśpienia odbierają one wiele bodźców z otoczenia i w niektórych przypadkach mogą się nawet wybudzić. Poniżej znajdziesz informacje, dzięki którym dowiesz się, jak przygotowuje się do zimy niedźwiedź.
Niedźwiedź gromadzi tkankę tłuszczową
W trakcie snu zimowego każde zwierzę ma stosunkowo niewielkie zapotrzebowanie kaloryczne, ze względu na obniżoną temperaturę ciała i niskie tętno krwi typowe dla tego stanu. Jednak przez cały okres zimowania ssaki brunatne tracą nawet 40% swojej wagi! Z tego powodu niedźwiedź, który przygotowuje się do zimy, musi zadbać o nagromadzenie tkanki tłuszczowej, która będzie pożywką dla jego organizmu przez najbliższe kilka miesięcy. Z końcem lata i początkiem jesieni intensywnie poluje więc na płazy, owady i gryzonie, a także zajada się żołędziami oraz owocami.
Zwierzę przygotowuje gawrę
Małe niedźwiedziątka przeważnie przychodzą na świat właśnie w okresie zimowania ich matek. Z tego powodu znalezienie bezpiecznego miejsca na hibernację stanowi dla niedźwiedzi istotny element przygotowywań na nadchodzącą zimę. Na szczęście dla nich, a także dla nierozważnych ludzi, trafienie na taką kryjówkę jest stosunkowo trudne. W przypadku zamieszkującego Polskę gatunku brunatnego wybór pada przeważnie na podziemne nory w gęstych młodnikach lub na dziuple wydrążone w dużym drzewie, również przysłonięte suchymi gałęziami.
Warunki naturalne, w których żyje niedźwiedź
W przypadku tych majestatycznych ssaków okres hibernacji rozpoczyna się w połowie listopada i kończy około 15 marca. Oczywiście zwierzęta te nie mają kalendarzy i nie odliczają dni, dlatego obserwują otaczającą przyrodę, aby wiedzieć, kiedy zacząć zimowanie. Niedźwiedź przygotowuje się do zimy z wyprzedzeniem, aby zgromadzić zapasy tkanki tłuszczowej w okresie dużej dostępności pożywienia. Następnie, gdy dni stają się krótsze i chłodniejsze, udaje się na czteromiesięczny odpoczynek.
Po co niedźwiedzie zapadają w sen zimowy?
Zimą dostępność pożywienia roślinnego, owadów oraz mięsa gryzoni jest bowiem znacznie ograniczona, a przecież ten ogromny ssak musi zachować dużą wagę, aby przeżyć w starciu z wilkami i wykarmić swoje potomstwo. Dlatego, podobnie jak w przypadku innych, hibernujących zwierząt, niedźwiedzie zapadają w sen zimowy, aby wydłużyć swoje życie.
Wiedząc, jak przygotowuje się do zimy niedźwiedź, powinieneś być świadomy faktu, że nie każdy osobnik zapada w sen w tym okresie. Niestety ze względu na zmiany klimatyczne niektórzy przedstawiciele gatunku brunatnego całkowicie rezygnują z hibernacji, ponieważ temperatura powietrza jest zbyt wysoka. Za zakłócenia w ich naturalnym rytmie rocznym odpowiadają również myśliwi. Dokarmiają oni zwierzynę łowną, przez co drapieżne ssaki mają wrażenie dużej dostępności pokarmu i pomijają zimową drzemkę.
Przygotowania niedźwiedzi do snu zimowego – pytania i odpowiedzi
Jak niedźwiedź przygotowuje się do snu zimowego?
Przygotowania niedźwiedzi do snu zimowego zaczynają się jesienią. Podczas tego okresu gromadzą tłuszcz, który będzie stanowił główne źródło energii podczas snu zimowego. Jedzą dużo, zwłaszcza pożywienia bogatego w kalorie, takie jak ryby, owoce, miód i korzenie.
Co dzieje się z organizmem niedźwiedzi podczas snu zimowego?
Podczas snu zimowego, organizm niedźwiedzia zwalnia swoje procesy metaboliczne. Temperatura ciała spada, a puls i oddychanie stają się znacznie wolniejsze. Niedźwiedź nie je, nie pije, nie wydala odpadów i jest w stanie utrzymać się dzięki zgromadzonemu tłuszczowi.
Jak długo niedźwiedź przygotowuje się do snu zimowego i jak długo trwa sen?
Niedźwiedzie rozpoczynają przygotowania do snu zimowego jesienią i trwa to kilka tygodni. Sen zimowy może trwać od 4 do 6 miesięcy, w zależności od warunków środowiskowych. Budzą się wczesną wiosną, gdy temperatura wzrasta i pojawia się więcej pożywienia.
- Petit E., Valiere N. 2006. Estimating population size with noninvasive capture-mark-recapture data. Conservation Biology 20 (4): 1062–1073;;
- Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem obszarów ochrony siedlisk Natura 2000; © GIOŚ;
- Zbigniew JAKUBIEC & Tadeusz BUCHALCZYK; The Brown Bear in Poland: its History and Present Numbers; ACTA THERIOLOGICA, Vol. 32, 17: 289—306, 1987;
