Odpowiedzialny konsument w Polsce. Czy wiemy na czym polega idea Sprawiedliwego Handlu?
W sklepach tłumy. Stoiska i witryny już od początku listopada kuszą świątecznymi dekoracjami. Migoczące światełka, tańczące mikołaje i przystrojone choinki to tylko niektóre zabiegi wykorzystywane, by zwabić nas w „zakupową pułapkę”. Czy w świątecznej gorączce możliwa jest zrównoważona, ekologiczna konsumpcja? O odpowiedzialnych zakupach i o świadomych wyborach konsumenckich rozmawiamy z Justyną Szambelan z Polskiej Zielonej Sieci.
Kupujemy więcej i wydajemy więcej. Na co mają wpływ nasze wybory konsumenckie?
Odpowiedzialny konsument powinien mieć świadomość, że każdy jego zakup ma wpływ na otaczający go świat – zarówno bliski, jak i ten dalszy. Każdy nabywany przez nas przedmiot musi być jakoś wyprodukowany, co może wiązać się np. z dewastacją środowiska przyrodniczego albo łamaniem praw człowieka i praw pracowniczych. Każdy produkt staje się też prędzej czy później odpadem, ląduje na śmietniku i musi być jakoś utylizowany, co również jest uciążliwe dla środowiska i ludzi.
Siła sprawcza pieniędzy jest duża, większa niż moglibyśmy się spodziewać. Kto zarabia, a kto traci na moich nieświadomych wyborach konsumenckich?
Przytoczę przykładowe historie stojące za produktami wrzucanymi przez nas do koszyków sklepowych:
– Historia młodej dziewczyny z ubogiej chińskiej wioski, która wyprawiła się do miasta aby uniezależnić się od rodziców i zarabiać pieniądze na ładne ubrania, kosmetyki, własny kąt… tymczasem jednak trafia do fabryki, gdzie zmuszana jest do pracy przez szesnaście godzin dziennie za głodową płacę.
– Historia radosnego i sprytnego delfina, który przez przypadek zaplątuje się w sieć do połowu tuńczyków. Jak wiele innych morskich stworzeń ginie na pokładzie statku rybackiego, gdzie traktowany jest jako odpad produkcyjny.
– Wakacje nad Bałtykiem. Przez cały pobyt nad morzem zakaz kąpieli z powodu zakwitu sinic. Glony te rozwijają się w wodzie zanieczyszczonej biogenami, głównie nawozami sztucznymi z przemysłowych gospodarstw rolnych.
Podsumowując: zyskują wielkie koncerny i korporacje, a tracą zwykli ludzie.
Zatem w jaki sposób moje codzienne wybory konsumenckie mogą wspierać działalność odpowiedzialnych firm?
Nasze wybory konsumenckie mają dużą siłę sprawczą. Jeżeli będziemy wybierać mądrze, to na pewno w jakimś stopniu wpłyniemy
Nasze wybory konsumenckie mają dużą siłę sprawczą. Jeżeli będziemy wybierać mądrze, to na pewno w jakimś stopniu wpłyniemy pozytywnie na otaczający świat.
pozytywnie na otaczający świat. Pieniądze wydane w sklepie mogą powędrować do lokalnych producentów, których sposób gospodarowania popieramy albo do ubogich rodzin rolniczych w krajach afrykańskich. Zyskujemy przede wszystkim spokojne sumienie, że nasze pieniądze trafią w dobre ręce.
Czy moje decyzje o wyborze produktu mogą oddziaływać też na wielkie korporacje?
Oczywiście, jako konsumenci mamy wpływ na politykę wielkich korporacji. Wielkie firmy uważnie przyglądają się naszym poczynaniom – wsłuchują w opinie i preferencje wszystkich potencjalnych klientów. Jeśli damy im sygnał, że zależy nam na produktach wytwarzanych z poszanowaniem środowiska i ludzi, na pewno podejmą większe działania na polu swojej odpowiedzialności społecznej.
Odpowiedzialny konsument, czyli kto? Jak w Polsce wygląda struktura społeczna odpowiedzialnych konsumentów?
Większość Polaków nie lubi marnotrawstwa i z tym głównie kojarzą im się odpowiedzialne zakupy. Co jest zresztą bardzo słusznym nawiązaniem. Jeżeli kupimy rzecz dobrej jakości, to wiadomo, że będzie ona nam służyła dłużej, przez co staje się mniej uciążliwa dla środowiska. Wciąż jednak niska cena decyduje o zakupach przeważającej części polskiego społeczeństwa. Jak pokazują wyniki badań z września 2010 roku zleconych przez Polską Zieloną Sieć ponad połowa konsumentów deklaruje gotowość płacenia więcej za produkty przyjazne dla środowiska i społeczeństwa. Jednak wielu z nas zapomina o tej deklaracji po przekroczeniu progu supermarketu.
Chcę zrobić zakupy kierując się w moich wyborach etyką. Gdzie można zaleźć informacje na temat danego produktu?
Jeśli chcemy kupować odpowiedzialnie, powinniśmy zwracać uwagę na wiarygodne oznaczenia, np. rolnictwa ekologicznego lub znak Fairtrade (jednocześnie należy uważać na różne umieszczane na opakowaniach hasła i grafiki reklamowe, które bywają celowo stylizowane na znaki certyfikacyjne, nie stoi jednak za nimi żadna godna zaufania instytucja).
Święta tuż, tuż…. Zatem jak kupować, by nie dać się upolować?
Każda firma stara się przekonać swoich klientów, że postępuje w sposób uczciwy, a jej produkty są wartościowe i dobre dla
Wielu wartościowych rzeczy nie da się kupić w supermarkeciezdrowia. Deklaracje firm trzeba jednak traktować z dystansem. Zanim zdecydujemy się na kupno danego produktu, warto poszukać jakiś informacji na temat firmy, która ten produkt stworzyła, co w dobie internetu jest coraz łatwiejsze. W sieci dostępne są rankingi produktów, raporty firm dotyczące ich odpowiedzialności społecznej, a także raporty niezależnych organizacji, które patrzą biznesowi na ręce (taką stroną jest m.in. ekonsument.pl – strona programu „Kupuj odpowiedzialnie” Polskiej Zielonej Sieci).
Co zrobić, by jak zwykle mając milion osób do obdarowania nie zapomnieć o najważniejszym? O magii Świąt i tym niepowtarzalnym klimacie niezmąconym zakupowym szaleństwem?
Zwłaszcza przed świętami tracimy głowę podczas zakupów i kupujemy zbyt wiele niepotrzebnych rzeczy. Odpowiedzialny konsument powinien trzymać się zasady trzech „R”: reduce-reuse-recycle – kupuj mniej, wykorzystuj przedmioty ponownie i sortuj odpady. Kupując mniej nie tylko wyprodukujemy mniej śmieci, ale też oszczędzimy wiele cennego czasu. Czas ten można spożytkować na wspólne przyrządzanie potraw i wypieków, robienie świątecznych ozdób i na wizyty u znajomych… Zresztą wielu wartościowych rzeczy nie da się kupić w supermarkecie.
Dziękuję za rozmowę
