Startupy technologiczne pracują nad substytutem mięsa bez uboju zwierząt
Konsumpcja mięsa na świecie jest zbyt wysoka – zgadzają się naukowcy, lekarze i ekolodzy. Jak ją zmniejszyć bez poważnego zubożania diety? Startupy technologiczne, zwane też foodtechami, mnożą wysiłki, aby stworzyć substytut mięsa, który zadowoli konsumentów i pozwoli faktycznie zmienić proporcje w globalnej diecie z korzyścią dla zdrowia społeczeństwa, dobra zwierząt i naszej planety.
Zamienniki mięsa stały się świętym Graalem nowoczesnego przemysłu spożywczego. Idea jest kusząca – ograniczyć hodowlę bydła i drobiu i związane z nią obciążenia dla środowiska, dając konsumentom pełnowartościowe i smaczne źródło białka, które sprawdzi się w naszych ulubionych potrawach, od kotletów po hamburgery. Z drugiej strony, wyzwanie jest trudne, gdyż miłośnikom mięsa trudno jest sprzedać tofu i liczyć na satysfakcję. Startupy technologiczne na całym świecie podjęły więc rękawice i prześcigają się w pomysłach na mięso bez mięsa.
Startupy technologiczne w przemyśle spożywczym
FoodTech to nowy sektor obejmujący cały łańcuch wartości od zrównoważonego rolnictwa po przetwórstwo i dystrybucję innowacyjnych produktów spożywczych. Startupy technologiczne odgrywają w nim kluczową rolę jako firmy zdolne do generowania kreatywnych i innowacyjnych rozwiązań dzięki odpowiednio wysokiemu kapitałowi początkowemu. Z obserwacji rynkowych wynika, że duże koncerny spożywcze na świecie, takie jak Cargill czy Unilever, zaczęły inwestować w startupy poszukujące substytutów mięsa i inne zwierzęcych białek, wierząc w przyszłość tego dynamicznie rozwijającego się rynku.
Technologiczne startupy w sektorze FoodTech zajmują się szeroką gamą potrzeb – od lepszego zarządzania farmami i innowacyjnych pasz dla zwierząt po nowe receptury pokarmów i napojów, które połączą funkcję zdrowotną z wymogami gospodarki i zrównoważonego rozwoju. Oprócz substytutów mięsa gorącymi tematami są również zamienniki nabiału, drożdże o bakterie, rolnictwo komórkowe, fermentacja czy algi.
Burgery wegańskie mogą powstawać z białka grochu, ryżu i fasoli mung, fot. barmalini/Shutterstock
Substytut mięsa – na czym polega problem?
Według badań przeprowadzonych przez Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT Food) ponad 60% konsumentów we Francji, Hiszpanii, Niemczech i Włoszech poszukuje w sklepach spożywczych zamienników mięsa. Trend ten będzie rosnąć, a zdaniem EIT spowoduje znaczący wzrost różnorodności na rynku. Głównym motywem jest dbałość o ochronę środowiska naturalnego oraz opozycja wobec okrucieństwa związanego z ubojem zwierząt. Roślinne substytuty mięsa pozwalają o 30-90% ograniczyć emisje związane z produkcję żywności. A 350 mln ton mięsa, które póki co konsumujemy corocznie, odpowiada za 14,5% wszystkich gazów cieplarnianych emitowanych przez człowieka do atmosfery.
Poszukiwania substytutu mięsa napotykają jednak na problemy. Nie chodzi bowiem tylko o zapewnienie konsumentom pełnowartościowego białka, ale o opracowanie smaku i konsystencji, który zaspokoi oczekiwania osób niechętnie rezygnujących ze steków czy burgerów. W grę wchodzą przy tym nie tylko rozwiązania oparte na surowcach roślinnych, ale też coraz popularniejsze hodowle komórkowe, które pozwalają prawdziwe mięso wyhodować… w laboratorium. Nie jest to co prawda opcja wegańska, ale ogranicza obciążenie środowiska oraz okrucieństwo wobec zwierząt.
Tabela przestawiająca surowce, z których dziś produkuje się substytuty mięsa; opracowanie własne
Światowe foodtechy zajmujące się zamiennikami mięsa
Już w 2019 r. zrobiło się głośno o startupach skoncentrowanych na opracowaniu formuły idealnego mięsa bez krów i rzeźni. To właśnie wówczas na giełdzie zadebiutowała pierwsza w tym sektorze firma, pochodzący z Kalifornii startup Beyond Meat, który dziś dostarcza roślinnego mięsa m.in. sieci fastfoodów McDonald’s. Ich „wołowy” burger powstaje z białek grochu, fasoli mung i ryżu, połączonych z olejem kokosowym i rzepakowym, lecytyną sojową, oraz sokiem z buraków gwarantującym efekt „krwistości”.
Z podobnej receptury opartej na białku groszku i soi korzysta hiszpański startup NovaMeat, który opracował technologię mikro-wytłaczania oraz specjalnych drukarek 3D imitujących strukturę wołowiny i wieprzowiny. Szkocki startup Enough w 2023 r. zebrał kapitał 40 mln euro w celu przyspieszenia produkcji sztucznego mięsa z protein grzybowych. Wcześniej amerykańska marka Nature’s Fynd zaczęła wytwarzać pełnowartościowe białko z komórek mikroskopijnego grzyba Fusarium Spp, a inicjatywę wsparła NASA poszukująca alternatywnej żywności dla kosmonautów.
Założony w 2020 r. brytyjski startup VFC (Vegan Fried Chicken) produkuje różne wersje smażonego kurczaka na bazie białek z pszenicy, zaś nowozelandzka marka Sustainable Foods zmienia proteiny z konopi w burgery, kiełbasy i mięso mielone.
Niemiecki startup Cultivated B wpisał się do historii jako pierwsza firma na świecie ubiegająca się o certyfikat Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) dla mięsa wyhodowanego ze zwierzęcych komórek mięśniowych i tłuszczowych. Belgijska marka Peace of Meat korzysta z komórek pobranych z jajka, które mnoży się w wykorzystaniem procesu fermentacji, aby uzyskać mięso podobne kurczakowi. Czeski startup Mewery opracował przełomową recepturę na wieprzowinę złożoną z hodowanych laboratoryjnie komórek wieprzowych oraz mikroalg, a izraleska firma Future Meat Technologies rozwija już komórkową jagnięcinę na potrzeby kebabu.
Amerykańska marka produkująca zamienniki mięsa, fot. Sundry Photography / Shutterstock.com
„Niemięsne” startupy technologiczne w Polsce
Również na polskim rynku pojawiły się ambitne inicjatywy w zakresie zamienników mięsa. Założony w 2020 r. w Poznaniu startup Planteat wykorzystuje białko soi i grochu do produkcji substytutów mielonek – firmę wsparły granty od Fundacji Carrefour oraz krajowych aniołów biznesu.
Z uznaniem spotkały się również wysiłki podwarszawskiego startupu Plantway, który z surowców roślinnych wyrabia zamiennik mięsa kurczaka o wysokiej zawartości błonnika i żelaza. Firma została już wyróżniona w międzynarodowym konkursie Scale It Up! dotyczącym produkcji białek roślinnych.
Od 2019 r. na europejskim rynku działa puławski startup Cultured Foods, który specjalizuje się w roślinnych substytutach mięsa oraz produktach bezcukrowych. Jego innowacyjne burgery wykorzystują białko z soi ciecierzycy oraz nasiona chia. W 2023 r. powstał też koncern FoodWell, który produkować ma wegańskie mięso. Jego właściciele mają nadzieję na miliardowe przychody w przeciągu 3 lat działalności.
Wsparciem ambitnych startupów z sektora żywności w Polsce zajmuje się akcelerator foodtech.ac, który umożliwia testowanie prototypów nowych produktów i udzielaniem doradztwa. Jego celem jest transformacja krajowej branży spożywczej, tak aby promowała zdrowie, optymalne wykorzystanie zasobów oraz zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska. W 2024 r. odbyła się już siódma edycja programu akceleracyjnego, a zainteresowanie jest spore.
Amerykańska firma konsultingowa AT Kearney przewiduje, że w 2040 r. alternatywne mięsa będą już stanowić 60% globalnego rynku mięsnego. Czy martwe zwierzęta na naszych stołach staną się więc w końcu historią?
Substytuty mięsa – pytania i odpowiedzi
Co to są substytuty mięsa?
To produkty na bazie surowców roślinnych lub hodowli komórkowej, które smakiem i konsystencją przypominają mięso.
Dlaczego rośnie popularność substytutów mięsa?
Rosnąca część społeczeństwa pragnie ograniczyć emisje gazów cieplarnianych związane z hodowlą i/lub sprzeciwia się okrucieństwu wobec zwierząt.
Dlaczego rozwojem substytutów mięsa zajmują się startupy?
Aby uzyskać produkt smakiem i konsystencją przypominający prawdziwe mięso potrzeba ogromnych środków na badania i rozwój. Startupy umożliwiają szybki rozwój nowych technologii dzięki wysokiemu kapitałowi początkowemu.
Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
- “10 inventive European tech startups working on making meat substitute without slaughtering any animals” Silicon Canals, https://siliconcanals.com/news/10-inventive-european-startups-working-on-meat-substitutes-with-the-help-of-technology, 16/04/2024;
- “7 Top Startups Creating Plant-Based Alternatives For Animal Products” StartUs Insights, https://www.startus-insights.com/innovators-guide/7-top-startups-creating-plant-based-alternatives-for-animal-products/, 16/04/2024;
- “10 ALTERNATIVE PROTEIN STARTUPS IN EUROPE YOU SHOULD KNOW” Root Camp, https://www.root.camp/blog/alternative-proteine-startups-2023, 16/04/2024;
- “The Future of Animal-Free Meat: 6 CEE FoodTech Startups Revolutionizing Your Protein Diet” Eva Slonkova, https://therecursive.com/future-of-meat-6-foodtech-startups-in-cee/, 16/04/2024;
- “Diverse meat alternatives among top European food trends in 2023” Rubina Freiberg, https://www.agriland.ie/farming-news/diverse-meat-alternatives-among-top-european-food-trends-in-2023/, 16/04/2024;
Beyon wiadomo najlepszy, ale w Polsce też robią dobre nimięso. Plantway wysuwa się na prowdzenie. W Lidlu też w miarę dobre zamienniki.