Dlaczego Trump chce kupić Grenlandię?
We wtorek Donald Trump Jr. przybył na Grenlandię – arktyczną wyspę, którą jego ojciec, prezydent-elekt Donald Trump, zapowiedział, że chciałby nabyć, mimo jednoznacznego stanowiska władz Grenlandii, że wyspa nie jest na sprzedaż. Trump Jr. określił swoją wizytę jako „luźną wyprawę”, mówiąc CNN: „Jako miłośnik przyrody, cieszę się, że mogę spędzić trochę czasu na Grenlandii w tym tygodniu”. Jednakże jego podróż wzbudziła spekulacje co do rzeczywistych zamiarów prezydenta-elekta wobec arktycznego terytorium.
W grudniu Donald Trump odświeżył pomysł zakupu Grenlandii, argumentując, że jest to „konieczność strategiczna”. Zapytany podczas wtorkowej konferencji prasowej o możliwość zastosowania „środków militarnych lub ekonomicznych” w celu przejęcia kontroli nad Grenlandią lub Panamą – którą również wskazał jako potencjalny cel – Trump odpowiedział: „Nie mogę wykluczyć żadnego scenariusza, ale mogę powiedzieć jedno: potrzebujemy ich dla naszego bezpieczeństwa ekonomicznego”.
Według Trumpa kontrola nad Grenlandią jest kluczowa dla bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych, choć eksperci wskazują, że prezydent-elekt zwraca uwagę także na bogactwo naturalne wyspy, takie jak metale ziem rzadkich, które mogą stać się bardziej dostępne wraz z postępującym topnieniem lodu.
Kluczowa pozycja geopolityczna
Grenlandia, największa wyspa na świecie, liczy około 56 tysięcy mieszkańców i stanowi autonomiczne terytorium Danii. Ze względu na swoje strategiczne położenie między USA a Europą, jest od dawna postrzegana jako ważny element obrony przed potencjalnymi zagrożeniami, szczególnie ze strony Rosji.
Na mocy porozumienia obronnego z 1951 roku Stany Zjednoczone posiadają na Grenlandii bazę wojskową Pituffik, która zyskała coraz większe znaczenie w skali geopolitycznej, ponieważ topnienie lodu w kole podbiegunowym otworzyło nowe północnoatlantyckie szlaki żeglugowe, co wzbudziło zainteresowanie rywali USA – Rosji i Chin. Żegluga arktyczna wzrosła o 37% w ciągu ostatniej dekady, zauważa CNN, powołując się na Radę Arktyczną, a Przejście Północno-Zachodnie — szlak żeglugowy łączący Atlantyk z Pacyfikiem — przebiega obok Grenlandii. Wyspa jest również częścią strategicznie ważnej luki Grenlandia-Islandia-Wielka Brytania, wąskiego gardła, przez które muszą przepływać rosyjskie statki, aby dotrzeć z Oceanu Arktycznego na Atlantyk.
Zasoby naturalne i topnienie lodowców
Trump nazywa zmianę klimatu mistyfikacją. Zespół ds. przekazania władzy Trumpowi nie odpowiedział na prośbę o komentarz. Jednak jego były doradca ds. bezpieczeństwa narodowego, Robert C. O’Brien, zasugerował w niedzielę, że zmiany klimatu były jednym z czynników, które wpłynęły na zainteresowanie Trumpa przejęciem Grenlandii. „Grenlandia to autostrada prowadząca z Arktyki aż do Ameryki Północnej, do Stanów Zjednoczonych” — powiedział Fox News. „Strategicznie jest to bardzo ważne dla Arktyki, która będzie krytycznym polem bitwy przyszłości, ponieważ w miarę ocieplania się klimatu Arktyka stanie się szlakiem, który być może ograniczy wykorzystanie Kanału Panamskiego”.
Oprócz roli militarnej, Grenlandia przyciąga uwagę ze względu na swoje bogate zasoby naturalne, takie jak ropa, gaz i metale ziem rzadkich, które są kluczowe w przemyśle zielonej energii i zbrojeniowym. Profesor geopolityki Klaus Dodds zauważa, że rosnąca rywalizacja z Chinami o dostęp do tych surowców tylko zwiększa zainteresowanie USA.
Pomimo tego niektórzy grenlandzcy politycy spekulują nad możliwością specjalnego stowarzyszenia z USA, podobnego do relacji Wysp Marshalla ze Stanami Zjednoczonymi, co mogłoby zapewnić Grenlandii wsparcie finansowe w zamian za strategiczną współpracę. Jednak takie rozwiązanie budzi kontrowersje, także z uwagi na historyczne relacje USA z rdzennymi ludami.
Na razie pozostaje niejasne, jak poważne są zamiary Trumpa dotyczące Grenlandii. „Trudno stwierdzić, czy to jedynie polityczna retoryka, czy rzeczywisty plan” – komentuje Ulrik Pram Gad z Duńskiego Instytutu Studiów Międzynarodowych.
- Sara Dorn; "Why Does Trump Want To Buy Greenland? Here’s What To Know—As Don Jr. Arrives On Island."; https://www.forbes.com/sites/saradorn/2025/01/07/why-does-trump-want-to-buy-greenland-heres-what-to-know-as-don-jr-arrives-on-island/; 08-01-2025;
- Laura Paddison; "Trump wants to buy Greenland again. Here’s why he’s so interested in the world’s largest island "; https://edition.cnn.com/2025/01/07/climate/trump-greenland-climate/index.html?iid=cnn_buildContentRecirc_end_recirc; 08-01-2025;
