Najbogatsi zanieczyszczają, a biedni za to płacą. Nowy raport Oxfam

Z najnowszego raportu Oxfam wynika, że 1 proc. najbogatszych mieszkańców Ziemi jest odpowiedzialny za większą emisję dwutlenku węgla niż 66 proc. najbiedniejszych.

Najnowsze badanie globalnych nierówności klimatycznych pokazuje, że ta elitarna grupa, składająca się z 77 milionów ludzi, w tym miliarderów, milionerów i osób zarabiających ponad 140 000 dolarów rocznie, odpowiadała za 16% wszystkich emisji CO2 w 2019 r.

Przez ostatnie sześć miesięcy „The Guardian” współpracował z Oxfam, Sztokholmskim Instytutem Środowiska i innymi ekspertami w celu opracowania raportu pt. „Wielka Rozbieżność Węglowa”. Bada on przyczyny i konsekwencje nierówności pod względem emisji dwutlenku węgla oraz nieproporcjonalny wpływ superbogatych jednostek, nazywanych „elitą zanieczyszczających”. Sprawiedliwość klimatyczna będzie ważnym punktem programu odbywającego się w tym miesiącu szczytu klimatycznego ONZ Cop28 w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

Raport Oxfam pokazuje, że chociaż 1% najbogatszych ludzi prowadzi życie w izolacji klimatycznej, to emituje ogromne ilości dwutlenku węgla – bo aż 5,9 miliarda ton CO₂ w 2019 r.

„Superbogaci plądrują i zanieczyszczają planetę, a najwyższą cenę płacą ci, których na to najmniej stać” – powiedziała Chiara Liguori, starsza doradczyni Oxfam ds. polityki sprawiedliwości klimatycznej. Dodała, że bliźniacze kryzysy klimatyczne i nierówności „napędzają się nawzajem”.

Różnica w zamożności między narodami tylko częściowo wyjaśnia tę dysproporcję. Z raportu wynika, że w 2019 r. – ostatnim roku, dla którego dostępne są kompleksowe dane – kraje o wysokich dochodach (głównie z globalnej północy) były odpowiedzialne za 40% światowych emisji CO₂ wynikających z konsumpcji, podczas gdy udział krajów o niskich dochodach (głównie na globalnym południu) wyniósł znikome 0,4%. Afryka, w której mieszka około jedna szósta światowej populacji, jest odpowiedzialna za zaledwie 4% emisji.

Mniej omawianym, ale szybciej narastającym problemem, są nierówności wewnątrz krajów. Miliarderzy w dalszym ciągu to głównie biali, mężczyźni, mieszkający w USA i Europie, ale członków tej wpływowej klasy superbogatych coraz częściej można spotkać w innych częściach świata. Milionerzy są jeszcze bardziej rozproszeni. W raporcie stwierdzono, że to zła wiadomość dla klimatu na wielu poziomach. Ekstrawagancki ślad węglowy wynoszący 0,1% – od superjachtów, prywatnych odrzutowców i rezydencji po loty kosmiczne i bunkry zagłady – jest 77 razy wyższy niż górny poziom niezbędny do osiągnięcia przez globalne ocieplenie wartości szczytowej wynoszącej 1,5°C.

Elita ta dzierży także ogromną i rosnącą władzę polityczną, będąc właścicielem organizacji medialnych i sieci społecznościowych, zatrudniając agencje reklamowe i PR oraz lobbystów, a także utrzymując kontakty towarzyskie z politykami wyższego szczebla, którzy, jak wynika z raportu, często należą do 1% najbogatszego.

Na przykład w USA jeden na czterech członków Kongresu posiada akcje spółek zajmujących się paliwami kopalnymi o łącznej wartości od 33 do 93 mln dolarów. W raporcie stwierdzono, że pomaga to wyjaśnić, dlaczego globalne emisje stale rosną i dlaczego rządy globalnej północy w 2020 r. przekazały 1,8 biliona dolarów na subsydiowanie przemysłu paliw kopalnych, wbrew swoim międzynarodowym zobowiązaniom dotyczącym stopniowego wycofywania emisji gazów cieplarnianych.

Rozwiązanie zalecane przez Oxfam nie jest niczym nowym, ale aktywiści klimatyczni nadal o nie walczą: opodatkowanie najbogatszych i wykorzystanie tych pieniędzy na inwestycje w energię odnawialną.