Pojęcie populacji ma zastosowanie zarówno w świecie zwierząt, jak i roślin.
Cechy populacji (wszystkie są kształtowane przez czynniki ekologiczne – biotyczne i abiotyczne):
Rozrodczość – zdolność osobników do wydawania potomstwa i tym samym do wzrostu liczebności populacji. Nie jest cechą stałą. Rozrodczość zależy bowiem od warunków środowiska, w których żyje populacja, a te mogą się zmieniać.
Populacja to grupa osobników tego samego gatunku, zasiedlająca jeden obszar i powiązana systemem wzajemnych zależności. Matthew Cabret
Śmiertelność – częstość śmierci w danej populacji, odnotowana na danym obszarze i w określonym przedziale czasowym (wskaźnik śmiertelności). Podobnie, jak w przypadku rozrodczości, i tu możemy mówić o śmiertelności ekologicznej (rzeczywistej) oraz minimalnej – która miałaby miejsce w optymalnych warunkach. Na śmiertelność populacji wpływ mają m.in. oddziaływania międzygatunkowe, dostęp do pokarmu, liczba młodych osobników itd.
Pojęcie populacja występuje zarówno w świecie zwierząt, roślin, jak i mikroorganizmów. Roksolana Zasiadko
Zasięg – obszar, na którym osobniki danego gatunku występują z odpowiednią regularnością.
Struktura płci i wieku – określa zróżnicowanie płciowe w poszczególnych grupach wiekowych tworzących populację.
Odziedziczalność – czynnik informujący o tym, jak populacja zmienia się pod wpływem czynników genetycznych.
Strategia życiowa – sposób życia umożliwiający przetrwanie danemu gatunkowi. Elementem strategii życiowej jest liczebność. Jest to cecha uwarunkowana genetycznie. Najogólniej wyróżnia się dwa typy strategii życiowych – r oraz K. Strategia r jest charakterystyczna dla gatunków, które często wydają na świat liczne potomstwo, jednak część osobników umieram w młodym wieku – wiek rozrodczy osiągają więc tylko najsilniejsze osobniki. Strategia K jest właściwa wszystkim tym gatunkom, które w ciągu całego życia wydają nieliczne potomstwo, jednak poprzez otoczenie go opieką ułatwiają mu przetrwanie do wieku rozrodczego i dłużej.
Liczebność – liczba osobników danej populacji. Jest cechą dynamiczną, zmieniającą się w czasie. Tzw. dynamikę liczebności populacji określają cztery podstawowe czynniki – rozrodczość, śmiertelność, imigracja i emigracja. Zmiany liczebności zależą z jednej strony od osobników przybywających na skutek rozrodu i imigracji, z drugiej od wymierania i emigracji. Liczebność określa się za pomocą modeli matematycznych, a także szacuje się doświadczalnie w warunkach terenowych.
Ssaki mają największe wymagania wobec środowiska i długi rozwój osobniczy, dlatego ich populacje są stosunkowo niewielkie Lewis Roberts
Populacje dzielą się na:
- skupiskowe: osobniki łączą się w niewielkie grupy, co ułatwia im przetrwanie. Charakterystyczne dla gatunków żyjących w stadzie, ale też dla tworzących kolonie. Skupiska mogą być rozłożone przypadkowo lub równomiernie na danym obszarze;
- przypadkowe: rozmieszczenie osobników zachodzi losowo i jest właściwe gatunkom niższych rzędów, np. bakteriom;
- równomierne: poszczególne osobniki rozmieszczone są równomiernie względem siebie, w określonych odstępach przestrzennych. W naturalnych warunkach bardzo rzadko mamy do czynienia z tym typem populacji. Jest on za to charakterystyczny dla upraw, gdzie roślinność wysiewa się zgodnie z ustalonymi zasadami, zapewniając tym samym optymalne warunki rozwoju wszystkim osobnikom.
Stado to przykład populacji skupiskowej, najczęściej występującej w warunkach naturalnych. Marek Mucha
Bibliografia
- Charles J. Krebs; “Ekologia”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011;
- Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006;
- Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. VIII”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999;
- Douglas Futuyma; “Ewolucja”; Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008;
- Daniel L. Hartl , Andrew G. Clark; “Podstawy genetyki populacyjnej”; Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010;
- promil
