Wykwit piankowaty (Fuligo septica)

Wstęp

Wykwit piankowaty (w. różnobarwny) to zapewne najszerzej rozpowszechniony i najbardziej rozpoznawalny śluzowiec świata, od niepamiętnych czasów otoczony rozmaitymi gusłami. Organizm co raz szerzej wykorzystywany w laboratoriach.

Sezon

Wykwit piankowaty (w. różnobarwny) w Polsce pojawia się od lata do późnej jesieni, zwykle po ulewach.

Występowanie

Wykwit piankowaty (w. różnobarwny) w Polsce bywa najczęściej obserwowany w lasach różnego typu oraz starych, zaniedbanych parkach. To jeden z najszerzej rozpowszechnionych śluzowców świata, spotykany wszędzie poza Antarktydą.

Wygląd

Zrosłozarodnie: jaskrawo, zwykle cytrynowo lub jajecznie żółte, rzadziej brązowo żółte, zwykle w kolorze jajka sadzonego,  chropowatej powierzchni pokrytej jakby kłaczkami, o nader różnych kształtach.

Całe plazmodium mierzy zwykle kilka cm, wyjątkowo do kilkunastu cm. Ściśle przylega do podłoża. W poszukiwaniu pokarmu powoli pełza dzięki swoim nibynóżkom. Śluźnia żółta.

Kora: łamliwa, zwapniona, o bardzo zmiennej grubości.

Wysyp zarodników brudno fioletowy. Zarodniki lekko bruzdkowane lub zupełnie gładkie, osiągają 7-10 μm średnicy, o dwuwarstwowej ścianie. Spory wykwitu różnobarwnego roznoszone są przez chrząszcze.

Podłoże: najczęściej opadłe liście i gnijące pniaki, rzadziej żywe, wciąż rosnące rośliny.

Właściwości

Zwykle uznawany za niejadalny. Spożywanie wykwitów zmiennych jest ryzykowne z uwagi na ich zdolność do akumulowania w sobie metali ciężkich.

Zastosowanie

Ludzka pomysłowość nie zna granic, toteż nawet tak niesamowity organizm jak wykwit piankowy znalazł szereg zastosowań. Choć większość ludów uznaje go za lekko trujący, to jednak bywa spożywany na Rusi Zakarpackiej i w Meksyku. Grillowane lub smażone plazmodia Meksykanie nazywają „kupą Księżyca”.

Wykwit piankowy słynie ze swojej nieprawdopodobnej odporności na obecność metali ciężkich w podłożu, jak również z wielkiej ilości RNA. Dlatego znalazł zastosowanie jako organizm modelowy przy badaniu mechanizmów detoksykacji na poziomie komórkowym, tudzież przy badaniach mechanizmu przetwarzania RNA.

Trwają prace nad otrzymaniem z wykwitu antybiotyków oraz leków przeciwnowotworowych.