Jak zmiana klimatu wpływa na nasze ogrody?
Globalne ocieplenie i związane z nim ekstremalne zjawiska pogodowe mają dewastujący wpływ na rolnictwo i produkcję żywności. Skala problemu jest jednak znacznie szersza i dotyczy również naszej codzienności. W szczególny sposób zmiana klimatu wpływa na ogrody, a zjawisko to w kolejnych latach będzie się tylko nasilać. Sprawdź, czego możemy oczekiwać i jak zaadaptować się do nowych warunków.
Zmiana klimatu na świecie jest zjawiskiem niepodważalnym i najprawdopodobniej w przeważającej mierze wynika z działalności człowieka, w tym przede wszystkim emisji gazów cieplarnianych. W rezultacie średnia globalna temperatura rośnie, dramatyczne susze przeplatają się z ulewnymi opadami, nękają nas fale upałów, gwałtowne burze, powodzie i pożary. Cierpi przyroda, która nie jest w stanie tak szybko adaptować się do zmieniających warunków. Rezultaty widać w naturalnych ekosystemach, ale także przydomowych ogródkach.
Nowe strefy klimatyczne?
Cieplejsze wiosny, gorące lata i coraz dłuższe jesienie wydłużą znacząco okres wegetacyjny. Z jednej strony to dobra wiadomość, która na dodatek zwiększa szanse na przetrwanie ciepłolubnych gatunków w kapryśnym klimacie umiarkowanym. Z drugiej, należy się liczyć z wcześniejszym kwitnieniem, intensywniejszym wzrostem i późniejszym przebarwianiem się liści.
Dla ogrodników globalny wzrost średnich temperatur oznacza zmianę tradycyjnego kalendarza oraz więcej pracy. Częściej będziemy kosić trawę i podcinać pędy, a potrzeba regularnego odchwaszczania wzrośnie. Jednocześnie zmiana klimatu faworyzować będzie obce gatunki inwazyjne ze szkodą dla rodzimych bylin, krzewów i drzew. Jednocześnie może dojść do sytuacji, w której aktywność owadów zapylających przypada na inny okres niż kwitnienie danego gatunku.
Jak zaadaptować się do tej zmiany? Podczas wybierania nowych bylin warto zwrócić szczególną uwagę na wymagania klimatyczne. Optymalne będą teraz tolerancyjne, rodzime gatunki wieloletnie, znoszące nie tylko przymrozki, ale i upały. Mulczowanie może ograniczyć częstotliwość pojawiania się chwastów.
Gromadzenie wody deszczowej to sposób na mitygowanie zmiany klimatu, fot. Olya Detry/Shutterstock
Susze i podtopienia
Zmiana klimatu powoduje, że coraz częściej doświadczamy ekstremów pogodowych. W mediach mówi się zwłaszcza o suszy, która dla wielu gatunków jest zabójcza, ograniczając wzrost, kwitnienie i owocowanie. Jedynym środkiem zaradczym jest częste podlewanie, ale w wielu regionach niżówka hydrogeologiczna nie sprzyja codziennemu wylewaniu litrów wody na trawnik i zagony. Stąd też piląca potrzeba samodzielnego gromadzenia wody deszczowej. Odpowiedzialni ogrodnicy powinni pomyśleć o powiększeniu zbiorników na wody i powierzchni, z jakich jest ona odprowadzana. W racjonalnym gospodarowaniu wodą pomoże również irygacja kropelkowa, która dba o równomierną dystrybucję wilgotności na zagonach.
Z drugiej strony, po okresach suszy często mamy co czynienia z gwałtownymi burzami i rzęsistymi opadami. Nie tylko są one w stanie zniszczyć liście i kwiaty, ale również wypłukują ziemię z azotu, niezbędnego składnika odżywczego. W mitygowaniu tych skutków pomóc może dbanie o kondycję ziemi w ogrodzie, zwłaszcza regularne uzupełnienie jej w materię organiczną.
Tabela przestawiająca wpływ zmiany klimatu na ogrody; opracowanie własne
Migracja szkodników i chorób
Niestety, rosnąca temperatura i zmiany wilgotności powodują również rozprzestrzenianie się szkodników i patogenów chorobotwórczych roślin, zarówno w czasie, jak i przestrzeni. W Stanach Zjednoczonych już obserwuje się migrację tzw. południowej zarazy, grzybowej choroby wywoływanej przez Sclerotium rolfsii i atakującej pomidory, ziemniaki i jabłonie, ale także rośliny ozdobne, np. hosty i tojeści. W Wielkiej Brytanii ograniczenie mroźnych dni spowodowało rozprzestrzenienie się grzyba Fusarium circinatum powodującego zgorzel siewek sosny. Eksperci przewidują również gwałtowne zwiększenie częstotliwości występowania mączniaka prawdziwego oraz korowódki dębówki (Thaumetopoea processionea), gąsienicy motyla nocnego, która nie tylko niszczy korę dębów, ale również okazuje się być szkodliwa dla ludzi. Jej szczecina, roznoszona przez wiatr, powoduje poważne podrażnienia dróg oddechowych.
Łagodniejsze zimy sprzyjają też szerzeniu się lokalnych patogenów i szkodników, co ogranicza urodzaj w kolejnym sezonie i przysparza ogrodnikom zmartwień oraz pracy. Krótszy okres zimowej hibernacji to wcześniejsze wybudzenie i więcej szans na rozmnażanie. Gdyby tego było mało, nagłe zmiany pogody osłabiają rośliny i czynią je bardziej podatnymi na choroby. Mowa np. o sytuacji, gdy zimą kilka dni mrozu następuje po ciepłych, deszczowych dniach, a kora drzew owocowych zaczyna pękać lub o falach gorąca połączonych z niskim poziomem zachmurzenia, które wywołują stres termalny u bylin.
Dodajmy, że zmiana klimatu w połączeniu z rosnącym zanieczyszczeniem środowiska i użyciem pestycydów bardzo negatywnie wpływają na populację pszczół, trzmieli i innych cennych zapylaczy, bez których nie doczekamy się owocowania. Dobrym pomysłem jest więc instalacja tzw. hoteli dla owadów, czyli domków zapewniających schronienie najmniejszym przyjaciołom ogrodu.
Hotele dla owadów pomagają wzmocnić osłabioną populację zapylających gatunków, fot. Heying HUA/Shutterstock
W jaki sposób możesz walczyć ze zmianą klimatu we własnym ogrodzie?
Adaptacja do zmiany klimatu ma zapewnić urodę naszym zagonom i zagwarantować optymalne plony z warzywniaka. Ale praktyki ogrodnicze mają również odwrotny kierunek i mogą wpływać negatywnie na środowisko, a pośrednio również pogodę. W jaki sposób możesz sam przyczynić się do zmniejszenia klimatycznego obciążenia Ziemi?
- Sadź drzewa i krzewy – są one szczególnie efektywnymi pochłaniaczami CO2, a ich korzenie pomagają zatrzymywać wodę w glebie.
- Postaw na różnorodność biologiczną – przeplataj rośliny o różnych wymaganiach, przyciągające różne typy owadów zapylających.
- Zainwestuj w zielony dach – to sposób jak zwiększyć zielone powierzchnie a jednocześnie zaizolować dom i zmniejszyć zużycie energii.
- Nie kupuj preparatów z torfowcem – torf zawiera duże ilości węgla, a jego ekstrakcja z torfowisk jest przyczyną katastrof ekologicznych.
- Kompostuj! Wszystkie odpadki roślinne z kuchni i ogrodu zmieniają samodzielnie w najlepszy możliwy nawóz.
- Zamień część trawnika w przestrzeń pokrytą roślinnością okrywową. Ograniczysz tym samym zużycie wody i nawozów.
- Zrezygnuj z chemii – korzystaj z naturalnych nawozów oraz środków ochrony roślin. Pamiętaj, że produkcja i użycie nawozów sztucznych wiążą się z ogromnymi emisjami dwutlenku węgla, tlenku azotu i metanu do atmosfery.
- Zamień kosiarkę spalinową na elektryczną lub wrzecionową ręczną – ta ostatnia jest nie tylko korzystna dla trawy, ale również bezemisyjna i zapewni Ci nieco zdrowego wysiłku na świeżym powietrzu!
- Zmień oświetlenie ogrodu z elektrycznego na zasilane słońcem.
Wielu z nas wydaje się, że to, co robimy we własnym ogródku, nie może mieć wpływu na globalny klimat. To błędne myślenie, które nie uwzględnia efektu skali. Tymczasem to właśnie dzięki małym zmianom na poziomie lokalnym możemy złagodzić zmianę klimatu i jej niszczycielskie skutki.
Zmiana klimatu a ogród – pytania i odpowiedzi
Jak zmiana klimatu wpływa na ogród?
Globalne ocieplenie oznacza więcej upałów, suszy i ulewnych opadów.
Jakie wiążą się z tym zagrożenia dla roślin ogrodowych?
Ze zmianą klimatu pojawia się stres, większa ilość szkodników i patogenów, obce gatunki inwazyjne, erozja gleby.
Czy zmiana klimatu ma jakieś dobre strony?
Prawdopodobnie będziemy mogli uprawiać gatunki mniej odporne na zimno, a patogeny korzystające z uszkodzeń wywołanych silnym mrozem mogą ulec ograniczeniu.
- „Climate change is shifting the zones where plants grow” Matt Kasson, https://www.popsci.com/environment/climate-change-garden/, 4/04/2024;
- “Gardening for Climate Change” National Wildlife Federation, https://www.nwf.org/Our-Work/Climate/Climate-Change/Greenhouse-Gases/Gardening-for-Climate-Change, 4/04/2024;
- “Gardening in a changing climate” RHS, https://www.rhs.org.uk/science/gardening-in-a-changing-world/climate-change, 4/04/2024;
- “Sustainable Gardening: Solutions to Climate Change” University of Maryland Extension, https://extension.umd.edu/resource/sustainable-gardening-solutions-climate-change/, 4/04/2024;
- “What can I do about climate change in my garden?” Gareth Richards, https://www.rhs.org.uk/garden-inspiration/get-gardening/climate-change-garden, 4/04/2024;
Niektóre informacje to propaganda i fałsz.
Używanie oświetlenia zasilanego słońcem jest wielokrotnie bardziej szkodliwe dla przyrody z powodu technologi produkcji paneli oraz bardzo niskiej efektywności..
Kosiarka spalinowa czy elektryczna nie ma znaczenia, biorą energię z benzyny lub węgla.