hałas

Hałas — uporczywe dźwięki o nadmiernym natężeniu, dla osób przebywających w ich zasięgu odbierane co najmniej jako uciążliwe, a w wielu przypadkach również szkodliwe. Hałas może bowiem uszkadzać słuch lub go upośledzać w sposób nieodwracalny.

Hałas, zwłaszcza długotrwały, jest szkodliwy dla człowieka głównie dlatego, że może stać się przyczyną uszkodzenia narządu słuchu. Oprócz tego wpływa też bardzo negatywnie na komfort psychiczny – dekoncentruje, prowadzi do zdenerwowania czy agresji, odbiera poczucie komfortu i panowania nad sytuacją, a nawet przybliża ryzyko depresji i innych zaburzeń psychicznych.

25 kwietnia na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem.

Natężenie hałasu

Destrukcyjne skutki hałasu zależne są m.in. od jego natężenia. Poziom natężenia dźwięku wyrażany jest w decybelach (dB).
Wzrost natężenia hałasu do 70 dB prowadzi do zmian wegetatywnych w organizmie.

Natężenie powyżej 75 dB może być przyczyną rozwoju chorób i dysfunkcji organów wewnętrznych. Gdy człowiek pozostaje długotrwale wystawiony na wpływ tego rodzaju hałasu, wiąże się to dla niego z ryzykiem rozwoju nadciśnienia tętniczego czy wrzodów żołądka. Pewny jest również wzrost stężenia wydzielanej adrenaliny. W konsekwencji prowadzi to również do przyśpieszenia procesu starzenia się organizmu.

Gdy natężenie hałasu osiąga próg 90 dB grozi to co najmniej osłabieniem słuchu, a może również doprowadzić do częściowego jego ubytku. Mechaniczna utrata słuchu jest możliwa przy wzroście natężenia do 120 dB. Powyżej 130 dB narastający hałas powoduje ból fizyczny.

Skutki nadmiernej ekspozycji na hałas o dużym natężeniu dzieli się na dwie grupy. Pierwsza to uszkodzenia struktur anatomicznych narządu słuchu. Prowadzi do nich zwykle jednorazowy wpływ hałasu o bardzo silnym natężeniu, np. powyżej 120 dB. Druga grupa to upośledzenia sprawności narządu słuchu, które mogą być odwracalne lub nie. Są one pokłosiem długotrwałej ekspozycji na hałas, nawet ten o niższym natężeniu.

Przykłady hałasu z podaniem natężenia:

• 10 dB – szelest powiewających na wietrze liści
• 30 dB – tykanie zegara
• 70 dB – hałas odbierany w będących w ruchu samochodzie
• 80 dB – trąbienie
• 100 dB – młot pneumatyczny
• 160 dB – wybuch petardy
• 190 dB – start statku kosmicznego

Optymalny, nieszkodliwy poziom hałasu utrzymujący się w porze dziennej to zaledwie 50 dB.

Widmo akustyczne

Szkodliwość hałasu zależy nie tylko od jego natężenia i długotrwałości, ale również od widma akustycznego. Widmem akustycznym nazywamy rozkład natężenia składowych dźwięku, czyli jego tonów, o określonej częstotliwości i amplitudzie. Jeśli widmo akustyczne jest zbyt niskie lub zbyt wysokie, hałas staje się dodatkowo szkodliwy, nawet przy mniejszych natężeniach.

Rodzaje hałasu:

• urbanistyczny
• przemysłowy
• drogowy
• lotniczy
• kolejowy

Hałas infradźwiękowy i ultradźwiękowy

Hałas rozróżniany na podstawie czestotliwości. Infradźwięki to wszystkie dźwięki poniżej progu słyszalności, czyli 20 Hz. Ultradźwięki są to z kolei dźwięki, których częstotliwość jest tak wysoka, że człowiek nie może ich słyszeć. Ultradźwięki, choć nie są słyszalne, wnikają do organizmu i mają negatywny wpływ na narząd słuchu.

Wyróżnimy poza tym hałas impulsowy, będący rodzajem hałasu nieustalonego. Składa się on z jednego lub wielu zdarzeń dźwiękowych, których czas trwania jest mniejszy niż 1 sekunda.

Najbardziej szkodliwymi obszarami hałasu są drogi oraz trasy lotnicze i kolejowe. Najbardziej narażeni na zbyt silne natężenie hałasu i związane z tym konsekwencje są osoby zamieszkujące przy trasach drogowych, na których występuje duży ruch. Problemem o ogromnej skali jest także narażenie na hałas w miejscu pracy. W najgorszej sytuacji pod tym względem pozostają pracownicy hal produkcyjnych, górnicy, pracownicy budownictwa oraz transportu. Głównymi źródłami hałasu są tu maszyny, narzędzia oraz procesy technologiczne.

Ochrona przed hałasem

Międzynarodowa Organizacja Pracy definiuje hałas jako: „każdy dźwięk, który może doprowadzić do utraty słuchu, albo być szkodliwy dla zdrowia lub niebezpieczny z innych względów. Jednocześnie traktuje hałas jako źródło zanieczyszczenia”.

Zgodnie z prawem krajowym i europejskim pracodawca, którego pracownicy narażeni są na pracę pod wpływem wysokich stężeń hałasu jest zobowiązany zapewnić im odpowiednią ochronę przed jego zgubnymi skutkami. Ochrona ta polega m.in. na wprowadzeniu urządzeń i procesów technologicznych niepowodujących zbyt silnego hałasu oraz na stosowaniu rozwiązań obniżających odczuwanie hałasu o wysokim natężeniu (najprostszym jest stosowanie ochronników słuchu).

Jednym ze skuteczniejszych sposobów ograniczenia lub eliminacji zagrożenia hałasem jest mechanizacja i automatyzacja procesów technologicznych, wprowadzanie do produkcji maszyn i urządzeń cichobieżnych oraz tłumików akustycznych, a także stosowanie obudów dźwiękochłonnych, materiałów dźwiękochłonnych oraz ekranów akustycznych.