Gospodarka odpadami na tle czystego środowiska dla Europy
Ekologia.pl Środowisko Ochrona środowiska naturalnego Gospodarka odpadami na tle czystego środowiska dla Europy

Gospodarka odpadami na tle czystego środowiska dla Europy

Ochrona naturalnego środowiska jest splotem zadań ponadustrojowych. Potwierdziła to 5 lat temu szwajcarska konferencja ministrów ochrony środowiska naszego kontynentu – „O czyste środowisko dla Europy” (Lucerna, 28-30 kwietnia 1993 r.). Na konferencji w Lucernie przyjęto „Program działań na rzecz ochrony środowiska dla Europy Środkowej i Wschodniej”. Program ów dotyczy Albanii, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Rosji, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Ukrainy i Węgier. W Programie czytamy m.in.: „Każdy kraj Europy Środkowej i Wschodniej powinien teraz opracować program działań na rzecz ochrony środowiska, dostosowany do własnych potrzeb i zagrożeń środowiska u siebie. Proces ten należy rozpocząć od jasnego uzgodnienia priorytetów pomiędzy zainteresowanymi stronami w danym kraju. Następnie należy skoncentrować wysiłki na znalezieniu ekonomicznego sposobu osiągania określonych celów w ramach posiadanych możliwości finansowych i instytucjonalnych.”

 

W cytowanym Programie podkreśla się, że jednym z priorytetów jest właściwe postępowanie z odpadami. Odpady bowiem są nader ważnym czynnikiem wpływającym na zanieczyszczanie środowiska.

Postanowienia konferencji w Lucernie współbrzmiały z założeniami „Ochrony Dziedzictwa Przyrodniczego Europy”, zaproponowanymi w Deklaracji z Maastricht przez Radę Europy. W dokumencie tym stwierdza się, że:

 – Ochrona europejskiego dziedzictwa przyrodniczego jest konieczna dla zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) naszego kontynentu.

 – Jest to wspólny obowiązek wszystkich krajów i regionów, a zadania z nim związane mogą być wykonane tylko w skali ogólnoeuropejskiej.

 – Zrównoważone gospodarowanie środowiskiem przyrodniczym jako zasobem gospodarczym jest warunkiem wstępnym dla stałego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz dobrobytu Europy.

 – Pogarszanie stanu środowiska przyrodniczego w Europie spowodowane jest przez działalność gospodarczą i produkcyjną, tak więc zintegrowanie przedsięwzięć ochrony z polityką społeczno – gospodarczą jest warunkiem wstępnym przywrócenia i utrzymania różnorodności biologicznej i krajobrazowej.

  – Przyrodnicza różnorodność Europy zmniejsza się – jest to bardzo szybki i stały proces. Cenne i unikatowe siedliska występujące na obszarze naszego kontynentu ponoszą znaczne szkody, co prowadzi do zmniejszenia różnorodności, liczby i zasięgu występowania gatunków, siedlisk i krajobrazów.

 – Różnorodność biologiczna i krajobrazowa Europy jest jednym z jej największych bogactw. Stanowi ona przekazane nam dziedzictwo tysięcy lat, związane z innymi ekosystemami świata. Ponosimy zbiorową odpowiedzialność za zachowanie tej spuścizny przyszłym pokoleniom w stanie zróżnicowania i zrównoważenia.

         Tak więc ochrona naturalnego środowiska nie jest wymysłem grupy zapaleńców, ani nie zależy tylko od dobrej woli ludzi (producentów dóbr i usług, samorządów regionalnych, elit rządzących). Wynika zarówno z powinności moralnych, uzasadnionych ekohumanistycznymi ideałami, jak i z obowiązków prawnych. W Unii Europejskiej tworzone są, jak wiadomo, akty prawne z zakresu ochrony środowiska, zwane dyrektywami. Uchwalono już ponad trzysta dyrektyw, wydanych także w języku polskim. Mają one służyć wdrażaniu idei zrównoważonego rozwoju, przyjętej na konferencji ONZ w Rio de Janeiro w 1992 r., w dokumencie Agenda 21, podpisanym także przez Polskę. Przez zrównoważony rozwój należy rozumieć taki rozwój społeczno – gospodarczy, w którym w celu zrównoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli – zarówno współczesnego, jak i przyszłych pokoleń – następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Aby tak sformułowana idea nie była tylko „zapisem” dobrej woli lub pustą deklaracją, w dyrektywach UE i ustawach państw europejskich uznaje się za niezbędne:

ˇ        ustanowienie środków prawnych zapewniających użytkowanie środowiska zgodnie z interesem publicznym;

ˇ        określenie obowiązków organów państwowych, samorządowych, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, a także organizacji społecznych i zawodowych;

ˇ        ochronę środowiska przez każdego obywatela oraz rozwijanie świadomości społecznej w celu powszechnego wypełniania tego obowiązku.

GOSPODARKA ODPADAMI TENDENCJE ŚWIATOWE I EUROPEJSKIE

W Polsce obserwujemy od kilku lat proces harmonizacji polskiego prawa z prawem Unii Europejskiej. Nie chodzi, rzecz jasna, o mechaniczne przenoszenie tekstów dyrektyw, ale o osiągnięcie celów przewidzianych w aktach prawnych Unii.

Wraz z nastaniem współczesnej cywilizacji i gospodarki rynkowej pojawiły się odpady nieorganiczne. Wśród nich tzw. wyroby z tworzyw sztucznych zajmują coraz więcej miejsca. Wszystkie społeczeństwa konsumpcyjne sporo śmiecą. Niektóre z nich, w krajach rozwiniętych, dopracowały się programów postępowania ze swoimi odpadami, nazywanych gospodarką odpadami. Światowe tendencje gospodarki odpadami polegają przede wszystkim na:

ˇ        ograniczaniu ilości odpadów u źródeł ich powstawania;

ˇ        tworzeniu strategii zarządzania odpadami (w szerokim znaczeniu tego pojęcia) w skali gminnej, regionalnej, krajowej i globalnej (europejskiej);

ˇ        kształtowaniu takich warunków, aby odpady nie powodowały zanieczyszczeń środowiska innych, niż to wynika z niedoskonałości techniki;

ˇ        nieograniczaniu wyboru rodzaju technologii zastosowanej do degradacji odpadów do stanu odpadów inertnych, pod warunkiem nie powodowania szkody ekologicznej oraz spełniania innych wymagań wynikających z aktów prawnych o zagospodarowaniu przestrzennym, prawa budowlanego, prawa wodnego, o dopuszczalnych emisjach do atmosfery itp.;

ˇ        rozszerzaniu zakresu recyklingu;

ˇ        dążeniu do tego, aby deponowaniu podlegały jedynie odpady inertne, pochodzące z urządzeń do degradacji i unieszkodliwiania (rozdrobnione, przetworzone termicznie itp.);

ˇ        wprowadzeniu obowiązku uzyskiwania przez podmioty gospodarcze zezwoleń (licencji, koncesji) na gromadzenie odpadów, transportowanie, składowanie, pozyskiwanie surowców wtórnych i innych czynności w ramach szeroko rozumianej gospodarki odpadami;

ˇ        kształtowaniu przekonań o osobistej odpowiedzialności każdego obywatela za ochronę środowiska i jego zasobów w miejscu pracy, zamieszkania i wypoczynku;

ˇ        tworzeniu systemu prawnego, któremu patronować będzie zasada: zanieczyszczający płaci, kreująca powyżej wymienione tendencje.

Opracowane w krajach Unii Europejskiej zasady gospodarki odpadami uwzględniają powyższe tendencje światowe. Odpowiednie regulacje prawne i bodźce ekonomiczne przyczyniają się do ich upowszechniania w państwach członkowskich. Zasady polityki ekologicznej zostały wyszczególnione w Jednolitym Akcie Europejskim. Art.130 R tego Aktu określa trzy naczelne zasady polityki ekologicznej:

a) prewencję,

b) naprawianie szkód u źródeł ich powstawania,

c) ponoszenie kosztów przez zanieczyszczającego środowisko.

Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich nr 75/442, zwana dyrektywą ramową dla zarządzania odpadami, zobowiązuje państwa członkowskie do:

  • zakazu niekontrolowanego odprowadzania odpadów;

  • stworzenia zintegrowanej sieci (systemu) przedsiębiorstw zajmujących się gospodarką i utylizacją odpadów;

  • opracowywania strategii gospodarki odpadami.

Wiele dyrektyw dotyczy kwestii szczegółowych. Wymienimy je tutaj jedynie dla przykładu: Dyrektywa Rady nr 89/369 w sprawie zapobiegania zanieczyszczaniu powietrza przez nowe spalarnie odpadów komunalnych, Dyrektywa Rady nr 75/439 o pozbywaniu się zużytych olejów, Dyrektywa Rady nr 76/403 ustalająca surowe warunki kontroli i unieszkodliwiania polichloropochodnych bifenylu (PCB) i polichloropochodnych terpenylu (PCT), Rozporządzenie Rady nr 250/93 i Dyrektywa Rady nr 84/631 dotyczące nadzoru i kontroli transportowania odpadów w granicach i poza granice Unii.

  

JADWIGA BEHRENDT-DOMANSKI

EKO EUROKONSULT

Szwecja 

Eko i My

4.7/5 - (12 votes)
Post Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments