Recykling i odzysk energii z tworzyw zużytych

Recykling materiałów oraz odzysk energii z tworzyw zużytych (odpady pokonsumenckie) różni się znacznie w poszczególnych krajach. W niektórych krajach, takich jak Szwajcaria, Niemcy, Szwecja czy Dania wysypisk jest niewiele. Kraje te są bardzo bliskie realizacji strategii odwrotu od wysypisk śmieci.

Ostatnie badania szwajcarskiej firmy Prognos wykazały,że możliwe byłoby zaoszczędzenie do 27% emisji gazów cieplarnianych, przewidzianych w konwencji z Kioto, gdyby wszystkie odpady trafiające obecnie na wysypiska były przeznaczane do recyklingu i odzyskiwania energii, przy zachowaniu elastycznego podejścia do hierarchii odpadów.

Najlepsze wyniki zostały osiągnięte bez narzuconych celów, za to przy zachowaniu pełnej elastyczności rozwoju recyklingu i odzysku energii i ich optymalnego wykorzystania dla określonych grup odpadów. Poza obniżeniem emisji gazów cieplarnianych zaniechanie składowania na wysypiskach przyczynia się do racjonalnej gospodarki zasobami naturalnymi oraz do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, przy jednoczesnym ograniczeniu stopnia zaśmiecenia środowiska.

Z rysunku ( fot.2 ) płynie ważny wniosek, że w krajach, gdzie odzyskuje się dużą ilość odpadów z tworzyw sztucznych w znaczącym stopniu wykorzystuje się obie formy odzysku: recykling i odzysk energii. Dlatego można z całą pewnością stwierdzić, że strategia uwzględniająca odzyskiwanie energii nie wyklucza dobrych wyników w dziedzinie recyklingu. Oznacza to, że całościowa strategia zarządzania zasobami powinna uwzględniać obie dziedziny, ponieważ żaden kraj nie jest w stanie poddawać recyklingowi wszystkich odpadów pokonsumenckich.

Ponadto, o ile wydajność recyklingu jest zbliżona w większości 27 krajów UE wraz z Norwegią i Szwajcarią, to istnieją duże różnice w dziedzinie odzyskiwania energii. Kraje, w których wysypiska odgrywają dużą rolę, muszą nie tylko wykorzystać cały swój potencjał w dziedzinie recyklingu, ale również szybko stworzyć system odzysku energii z odpadów.

Odwrót od składowania na wysypiskach jest powolny – recykling (mechaniczny i surowcowy) w 27 krajach UE wraz z Norwegią i Szwajcarią wzrósł z 19,5% w roku 2006 do 20,4% w roku 2007, natomiast stopień odzysku energii pozostał na niezmienionym poziomie 29,2%. W wielu państwach członkowskich konieczne będą duże nakłady, aby uruchomić cały potencjał, jaki daje strategia odwrotu od składowania na wysypiskach, czyli m.in. ograniczenie emisji dwutlenku węgla, większą efektywność wykorzystania zasobów oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, a także uniknięcie kar za niewłaściwe składowanie odpadów.

Odzysk energii z recyklingu – trendy

W roku 2007 w 27 krajach UE oraz Norwegii i Szwajcarii poddano odzyskowi energii 7,2 miliona ton, czyli 29,2% pokonsumenckich odpadów z tworzyw sztucznych. Wskaźnik odzysku energetycznego pozostał na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego.S palarnie miejskie pozostają najpopularniejszą technologią odzyskiwania energii. W dziewięciu krajach z grupy 27 UE + Norwegia i Szwajcaria do instalacji odzysku energii trafia 58-81%  odpadów pokonsumenckich.

Francja wykorzystuje 38% odpadów, podczas gdy inne kraje 20% lub mniej. Dotyczy to nie tylko nowych państw członkowskich, ale również krajów takich jak Finlandia, Grecja, Irlandia, Hiszpania i Wielka Brytania. W niektórych krajach, np. Irlandii czy Wielkiej Brytanii,rośnie świadomość konieczności zwiększania odzysku energii, jednak proces decyzyjny jest złożony i długofalowy,a pozwolenia są często oprotestowywane przez organizacje pozarządowe oraz społeczności lokalne.

Inna forma odzyskiwania energii z odpadów to produkcja paliw alternatywnych SRF (Solid Recovered Fuel) w procesie koncentracji kalorycznego odpadu i przetwarzania go w paliwo zgodnie ze specyfikacją uzgodnioną pomiędzy użytkownikiem a producentem. Spodziewany jest wzrost wykorzystania paliw alternatywnych po wejściu w życie europejskich standardów CEN dotyczących produkcji i handlu paliwami tego typu.

Tego rodzaju wysoko-kaloryczne paliwa mogą częściowo zastąpić inne paliwa w cementowniach, papierniach oraz elektrociepłowniach (również miejskich). Niemcy dysponują instalacjami do produkcji paliw alternatywnych o znacznej wydajności, produkcja rozwijana będzie również w innych krajach. Firma Ineos, producent tworzyw sztucznych, otrzymała ostatnio pozwolenie na budowę elektrowni stosującej paliwo alternatywne w Wielkiej Brytanii, podobny obiekt buduje też fińska spółka energetyczna.

Ostatnie badania potwierdziły efekt synergii mający miejsce w przypadku współspalania paliwa SRF i biomasy: dodatek paliwa SRF umożliwia wcześniejszy zapłon (głównie dlatego, że biomasa, w przeciwieństwie do paliwa SRF, zawsze zawiera pewną ilość wody), co z kolei zapewniaszybsze i bardziej efektywne spalanie, większą stabilność procesu oraz wydajność kotłów. Ponieważ tanie paliwo SRF jest często dostępne na rynku lokalnym, współspalanie z biomasą jest opcją atrakcyjną finansowo.

Spittelau to spalarnia pełniąca rolę elektrociepłowni, znajdująca się w centrum Wiednia, zaledwie 3 km od Katedry św. Stefana. Obiekt ten został zbudowany pod koniec lat 80. według nowatorskiego projektu Friedensreicha Hundertwassera. Zakład ma wydajność 60 000 ton rocznie i produkuje 66 MW energii, przy wydajności sięgającej 86%. Z całkowitej produkcji 60 MW wykorzystywanych jest na ogrzewanie okręgu wiedeńskiego, a 6 MW generowane w postaci energii elektrycznej trafia do wiedeńskiej sieci energetycznej.

Tworzywa sztuczne stanowią ok. 10% wagowych paliwa, ale, dzięki wysokiej wartości kalorycznej, aż 50% wartości opałowej. Gazy spalinowe opuszczające komin o wysokości 128 m są poddawane jednemu z najbardziej efektywnych procesów oczyszczania, zgodnego z dyrektywą o spalaniu odpadów.

W badaniu opinii publicznej, przeprowadzonym kilka lat po uruchomieniu spalarni, 3% respondentów wypowiedziało się przeciw niej, a 81% poparło spalanie odpadów w celu ogrzewania okręgu wiedeńskiego. Zainwestowanie w powszechną kampanię edukacyjną, zapewnienie najwyższych standardów technicznych oraz wybór wyjątkowego projektu powinno stać się standardem wykorzystywanym w innych krajach.