Red List IUCN: rośnie zagrożenie dla ptaków
Do prawie 100 wzrosła liczba gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem w Amazonii, jak ujawnia BirdLife International w tegorocznej aktualizacji Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List™). Nowa ocena wspierana jest przez modele określające rozmiar i skalę wylesienia Amazonii.
„Niedocenialiśmy ryzyka wyginięcia wielu gatunków ptaków w Amazonii, które teraz staje się faktem” – mówi dr Leon Bennun, dyrektor ds. Nauki, Polityki i Informacji z BirdLife. „Biorąc dodatkowo pod uwagę niedawne osłabienie brazylijskiego prawa leśnego, sytuacja może być gorsza niż przewidują ostatnie badania.”
Szczególną troską należy otoczyć gatunki, takie jak mrówkowodzik smolisty (Cercomacra carbonaria), dla których nawet umiarkowane wskaźniki wylesiania mogą być niezwykle istotne. Niektóre gatunki, np. ogończyk rdzawosterny (Synallaxis kollari) mogą utracić ponad 80 proc. siedlisk w nadchodzących dekadach i zostały umieszczone w najwyższej kategorii zagrożenia wyginięciem – „krytycznie zagrożone”.
Opublikowana właśnie aktualizacja Red List IUCN jest kompleksową analizą, opracowywaną raz na cztery lata, obejmującą ponad 10.000 gatunków ptaków na świecie. Aktualizacja przynosi niepokojące wieści nie tylko z tropików, ale także z Europy Północnej, gdzie ponad milion kaczek lodówek (Clangula hyemalis) zniknęło z Morza Bałtyckiego w ciągu ostatnich 20 lat, w wyniku czego została ona przesunięta do kategorii „narażone”. Powody tego spadku nie są jeszcze jasne, ale losy innej kaczki morskiej, uhli (Melanitta fusca) są jeszcze gorsze, a gatunek ten został uznany za „zagrożony”. Oba gatunki kaczek zimują licznie w polskiej części Morza Bałtyckiego. Od 2011 r. ich populacje są monitorowane, dzięki prowadzonemu przez OTOP na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska Monitoringowi Zimujących Ptaków Morskich.
„Te liczby są przerażające. Jesteśmy pewni, że ptaki te nie przeniosły się gdzie indziej, to prawdziwa katastrofa tych populacji. Tego ogromnego spadku nie da się wytłumaczyć zmianami zachodzącymi w rejonach arktycznych i subarktycznych, które są miejscem lęgowym tych gatunków” – powiedział Andy Symes, specjalista ds. gatunków światowych w BirdLife.
W Afryce sępy afrykański (Gyps africanus) oraz plamisty (Gyps rueppellii) dzielą los ich azjatyckich kuzynów: ich populacja spada z powodu zatruć, prześladowań i utraty siedlisk. Oba gatunki zostały sklasyfikowane jako „zagrożone”. Zmniejszenie ich liczby mieć dalsze skutki, ponieważ sępy – żywiąc się padliną – odgrywają kluczową rolę w łańcuchu pokarmowym.
Jednak nie wszystkie wiadomości są złe. Mrówkodławik jednobarwny (Formicivora littoralis), mały ptak z wybrzeży południowo-wschodniej Brazylii, nie jest już klasyfikowany jako „krytycznie zagrożony”. Nowe badania pokazały, że jest bardziej rozpowszechniony, niż wcześniej sądzono. Wydaje się być także bardziej bezpieczny w przyszłości, ponieważ utworzono nowy obszaru chroniony obejmujący jego główny obszar występowania.
Istnieją również przykłady odwrócenia losu gatunków, który wydawał się już przesądzony. Pacyficzka białobrzucha (Pomarea dimidiata), jeden z najrzadszych na świecie ptaków, zamieszkująca Wyspy Cooka na Pacyfiku, została ocalona, a jej kategoria została podniesiona z „zagrożona” do „narażona”. Intensywne działania ochronne – szczególnie kontrola inwazyjnych drapieżników, takich jak czarne szczury – uratowały ten gatunek przed wyginięciem. Choć działania ochronne nadal są konieczne – liczebność tego gatunku wynosi obecnie około 380 osobników, ponad dziesięć razy więcej niż w najgorszym momencie.
„Takie sukcesy pokazują, jak niewiarygodne osiągnięcia są możliwe, gdy wysiłek i poświęcenie ekologów i społeczności lokalnych ma wsparcie polityczne i odpowiednie zasoby” – powiedział dr Stuart Butchart, koordynator badań światowych w BirdLife.
Nota edytorska:
- Łączna liczba gatunków zbadanych przez BirdLife w 2012 roku do aktualizacji Czerwonej Listy IUCN wynosi 10.064. Liczba gatunków z podziałem na kategorie: wymarły (130); wymarły w środowisku naturalnym (4); krytycznie zagrożone (197); zagrożone (389); narażone (727); bliskie zagrożenia (880); mniejszej troski (7677); niedobór danych (60).
- BirdLife jest odpowiedzialny za prowadzoną przez IUCN Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych w części dotyczącej ptaków. Kategorie zagrożenia gatunków to: Krytycznie Zagrożony (Critically Endangered – ekstremalnie wysokie ryzyko wyginięcia na wolności), Zagrożony (Endangered – bardzo wysokie ryzyko wyginięcia na wolności), Narażony (Vulnerable – wysokie zagrożenie wyginięcia na wolności), Bliskie Zagrożenia (Near Threatened – blisko bycia sklasyfikowanym jako Narażony), i Mniejszej Troski (gatunki nie kwalifikujące się do innych kategorii, włączając gatunki powszechne i liczne). Gatunki klasyfikowane są na podstawie jakościowych poziomów dotyczących liczebności populacji, trendu populacyjnego, zasięgu występowania i innych parametrów. Aby uzyskać więcej informacji wejdź na: https://www.iucnredlist.org
Gdzie można znaleźć na bieżąco aktualizowaną Czerwoną Listę IUCN w języku polskim?
Wycinają lasy to ptaki też giną przy okazji i niszczy się im nisze ekologiczne.