Rolnictwo a klimat
Ekologia.pl Środowisko Ochrona środowiska naturalnego Rolnictwo a klimat

Rolnictwo a klimat

Czy uprawy roślin ciepłolubnych np. kukurydzy wyprą tradycyjne, rodzime rolnictwo?Fot. sxc.hu
Czy uprawy roślin ciepłolubnych np. kukurydzy wyprą tradycyjne, rodzime rolnictwo? Fot. sxc.hu

Czeka nas zmiana diety. Powód? Polscy rolnicy, którym ze względu na występujące ostatnio w naszym kraju susze wysychają pola, coraz częściej decydują się na uprawę roślin odpornych na wysokie temperatury i skąpe opady. Zamiast pszenicy czy żyta sieją sorgo – zboże uprawiane w Azji i Afryce, a w miejsce ziemniaków czy buraków – kukurydzę i słonecznik. Według ekspertów, w miarę jak nasz klimat będzie się ocieplał, ciepłolubnych roślin będzie przybywać. Pytanie tylko, czy strategia adaptacji do nowych warunków uprawy jest tą najwłaściwszą.

Nie od dziś wiadomo, że do obserwowanych obecnie niekorzystnych zmian klimatu nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie, doprowadziła nadmierna emisja tzw. gazów cieplarnianych. Wiadomo już też, że to właśnie rolnictwo jest tą gałęzią gospodarki, która charakteryzuje się największą wrażliwością na zmiany klimatu. Ale prawda jest też taka, że to samo rolnictwo oferuje znaczące możliwości w zakresie ochrony klimatu. Jest ono bowiem tym rodzajem działalności, z którego do środowiska odprowadzane są znaczące ilości gazów cieplarnianych.

Obszary rolnicze zajmują 37% powierzchni lądów na świecie. Jak policzono, działalność rolnicza jest źródłem ok. 52% całkowitej emisji metanu i ok. 84% podtlenku azotu. Sektor ten jest także istotnym źródłem emisji dwutlenku węgla, zarówno w wyniku wykorzystywania paliw kopalnych, jak i w efekcie spalania materii organicznej, czy zubażania gleby w substancje organiczną. W Polsce w 2005 r. rolnictwo było źródłem ok. 72% całkowitej emisji podtlenku azotu i ok. 33% metanu, udział w emisji innych gazów cieplarnianych jest znacząco mniejszy.

Tak znaczny udział w emisji – zwłaszcza metanu i podtlenku azotu, tj. gazów cieplarnianych o znacznie wyższym niż dwutlenek węgla wskaźniku ocieplenia wskazuje, że podejmowanie działań w sektorze rolniczym jest sprawą ważną. Zdaniem dr Zbigniewa Karaczuna z warszawskiej SGGW, do najważniejszych prac w rolnictwie, mających na celu ochronę klimatu należy zaliczyć zmiany w agrotechnice, zmiany w sposobie hodowli zwierząt oraz wspieranie bioenergii i efektywnego wykorzystania energii, poprzez stosowanie zachęt do wdrażania inwestycji energooszczędnych w rolnictwie.

Jeśli chodzi o zmiany w agrotechnice istotne jest zwiększenie efektywności wykorzystania nawozów azotowych. Może to być dokonane np. poprzez zastosowanie ulepszonej technologii stosowania azotu, dostosowanie zaopatrzenia w azot do zapotrzebowania roślin, dostosowanie systemów produkcji do maksymalizacji wykorzystywania odchodów zwierzęcych w uprawie roślin, pozostawianie resztek roślinnych zawierających azot na polu, czy wreszcie zmniejszanie zużycia nawozów azotowych. Niezwykle ważne jest prowadzenie nawożenia w oparciu o plany nawozowe i na podstawie potrzeb nawozowych uprawianych roślin.

Istotne – w kontekście ochrony klimatu – jest przestrzeganie właściwego płodozmianu i wprowadzenie wsiewek międzyplonowych, które powodują zwiększenie wiązania węgla w biosferze i mogą ograniczać zapotrzebowanie gleb na mineralne nawozy azotowe. Na zmniejszenie strat węgla z gleby i ograniczenie emisji podtlenku azotu ma wpływ także stosowanie technik uprawy bezorkowej.

Warto zwrócić uwagę na poprawę efektywności technik nawadniania i irygacji. Jak się szacuje, ok. 18% powierzchni upraw na świecie jest sztucznie nawadnianych, często w sposób nieefektywny, co prowadzi do strat energii i może powodować wzrost emisji podtlenku azotu z tych terenów. Nie bez znaczenie jest też doprowadzenie do zwiększenia wiązania węgla przez biomasę, np. poprzez zwiększanie ilości próchnicy zawartej w glebie, wspieranie upraw wieloletnich (sady, szkółki roślin ozdobnych). Szczególną rolę odgrywać tu powinny działania na rzecz wprowadzania nowych i ochrony istniejących zadrzewień śródpolnych, użytków ekologicznych, trwałych użytków zielonych.

Chronić klimat można również poprzez zmiany w sposobie hodowli zwierząt. Chodzi tu o poprawę technik karmienia, poprzez np. lepsze zbilansowanie dawek pokarmowych zapewniających lepsze wykorzystywanie pasz, w tym eliminowanie z dawek pokarmowych zbędnych ilości aminokwasów oraz dodawanie do paszy preparatów wiążących związki azotowe będące źródłem emisji podtlenku azotu. Warto też zwrócić uwagę na doskonalenie systemów utrzymania zwierząt gospodarskich poprzez dodawanie do odchodów i ściółek preparatów biotechnologicznych ograniczających emisję podtlenku azotu czy zmniejszanie powierzchni parowania odchodów z legowisk i ściółek.

Istotnym byłoby również obniżanie emisji z przechowywanego obornika i gnojowicy w skutek obniżania temperatury składowanych odchodów poprzez odzysk i kumulację energii cieplnej, czy też budowę instalacji do odzysku biogazu z fermentacji gnojowicy.

Powyższe przykłady działań nie wyczerpują wszystkich możliwych sposobów ochrony klimatu w działalności rolniczej, wskazują jednak jak szeroki jest zakres możliwych działań w tym sektorze, których wdrożenie może przyczynić się do skutecznej ochrony klimatu. Pytanie tylko czy rolnicy są gotowi do podejmowania takich wyzwań.

Jak wynika z raportu Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa pt. „Zmiany klimatu, a rolnictwo i obszary wiejskie”, wykonane na terenie województwa podlaskiego badania wykazały wysoki poziom gotowości polskich rolników do wdrażania nowych technologii rolniczych, w tym także takich, które mogą sprzyjać ochronie klimatu (zarówno poprzez ograniczanie emisji gazów cieplarnianych jak i zwiększanie pochłaniania węgla).

Agnieszka Kozłowska, ekologia.pl

4.6/5 - (5 votes)
Post Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments