Czy Polska ma szanse stać się liderem w recyklingu paneli fotowoltaicznych?
Energetyka słoneczna to najbardziej dynamicznie rozwijająca się kategoria OZE w Polsce – roczny przyrost jej mocy wyniósł w 2024 r. prawie 30%. Ogromne zainteresowanie panelami fotowoltaicznymi otwiera jednak ważną dyskusją o ich przyszłości. Średnia żywotność instalacji szacowana jest bowiem na 20-30 lat. Co potem? Recykling panel fotowoltaicznych otwiera nowe szanse ekonomiczne, z których skorzystać mogą nasze krajowe firmy.
Na czym polega recykling paneli fotowoltaicznych?
Zgodnie z polskim prawem panele fotowoltaiczne zaliczanej są do kategorii elektroodpadów – nie można ich więc wyrzucić na śmieci. Jak dotąd w Polsce odpowiedzialnością za utylizację obciążeni byli głównie właściciele, ale coraz więcej producentów przejmuje ten obowiązek kierując się unijną dyrektywą WEEE.
W ramach utylizacji panele mogą być po demontażu złożone na wysypisko lub poddane recyklingowi. Ten ostatni obejmuje usunięcie ramy, osprzętowania i okablowania, a następnie przetwarzanie pozostałych materiałów metodą mechaniczną, termiczną lub chemiczną. W rezultacie udaje się odzyskać ogromną większość szkła, aluminium, a także miedzi, krzemu i srebra. Surowce te mogą być ponownie wykorzystane w procesie produkcyjnym – ogniwa krzemowe przetapiane są wręcz do wafli, z których wytwarza się kolejne panele fotowoltaiczne.
Tabela przedstawiająca skład materiałowy i poziom recyklingu paneli fotowoltaicznych; opracowanie własne na podst. https://www.mdpi.com/2076-3417/12/18/9092
Polskie firmy zajmujące się recyklingiem paneli PV
Według raportu Agencji Rynku Energii w grudniu 2024 r. całkowita moc fotowoltaiki w Polsce wyniosła 21,2 GW. I choć dynamiczny rozwój rynku dał się zauważyć dopiero w ostatnich latach, pierwsze krajowe instalacje powstały już na początku XXI w. Jeśli dodać do tego fakt, że panele ulegają czasem zniszczeniu (np. wskutek wichur czy pożarów) oraz tracą na wydajności, a klienci wymieniają technologie na nowszą, wchodzimy powoli w okres intensywnego wycofywania istniejących instalacji.
Nic dziwnego, że i w Polsce rozwijają się już firmy specjalizujące się w recyklingu paneli fotowoltaicznych. Należą do nich m.in.:
- 2loop Tech – warszawska spółka, która już w styczniu 2024 r. odebrała prawomocną decyzję środowiskową na przetwarzanie do 2000 ton modułów PV rocznie na terenie zakładu w Łodzi. Firma zapowiada intensywny rozwój mocy przerobowych, a jednym z jego filarów jest opracowanie we współpracy z Akademią Górniczo-Hutniczą innowacyjnej metody recyklingu, która pomoże zwiększyć poziom odzysku surowców do blisko 100 %.
- Thornmann Recycling – toruńska firma działająca od 1998 r. i początkowo specjalizująca się w recyklingu ZSEE. Uzyskanie nowych patentów pozwoliło rozszerzyć ofertę firmy na recykling wiatraków, baterii w samochodach elektrycznych oraz paneli fotowoltaicznych.
- Lighthief z Częstochowy zajmuje się projektowaniem, budową i konserwacją paneli PV. Firma oferuje również usługi utylizacji i recyklingu uszkodzonych paneli klientom z Polski i zagranicy. Dzienna zdolność przerobowa wynosi 100 ton, a cały proces poświadczony jest stosownym certyfikatami.
- MB Recycling z Piekoszowa w woj. świętokrzyskim to jedna z największych w Polsce spółek zajmujących się przetwarzaniem zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Działalność prowadzona jest w ramach pięciu zakładów w Polsce oraz jednego na Ukrainie. Firma odbiera od klientów uszkodzone lub zdemontowane panele, inwertery, okablowanie oraz pozostały sprzęt związany z instalacją PV.
Panele PV ulegają często zniszczeniu, np. w czasie wichur, źródło: bilanol/envato
Czy recykling paneli fotowoltaicznych jest opłacalny?
Według szacunków 2loop Tech w Polsce w najbliższych latach konieczna będzie utylizacja ponad 100 000 ton paneli. Otwiera to ogromne szanse przed firmami, które zajmą się recyklingiem PV.
Obecnie średni koszt oddania do recyklingu 1 kg paneli kształtuje się na poziomie 1,5 zł netto – w przeliczeniu na cenę zakupu instalacji to ok. 2% całkowitego, a więc stosunkowo niewiele. Opłaty pobierane od właścicieli lub producentów fotowoltaiki to jednak tylko część przychodów dla firm recyklingowych. Znacznie większy potencjał wiąże się ze sprzedażą lub ponownym wykorzystaniem odzyskanych surowców, zwłaszcza krzemu, metali szlachetnych oraz metali przemysłowych. Im zaś efektywniejszy proces przetwarzania zużytych paneli, tym większe zyski.
Opłacalność recyklingu PV w przyszłości mają zwiększyć również nowe technologie. Z monokrystalicznych paneli można np. uzyskać znacznie wyższy poziom wysokiej jakość krzemu. Dynamicznie rozwijającym się rynkiem są również organiczne panele fotowoltaiczne (OPV), które mają zwiększyć zakres ponownego wykorzystania surowców i ułatwić proces recyklingu.
Z odzyskanego w procesie recyklingu krzemu wytwarza się np. wafle krzemowe, fot. chormail/envato
Prognozy dotyczące rynku recyklingu PV
Polskie firmy specjalizujące się w utylizacji i recyklingu paneli fotowoltaicznych zacierają ręce na myśl nie tylko o krajowych klientach. Według przedstawicieli marki 2loop Tech, jeśli wziąć pod uwagę masę paneli zainstalowanych w całej Europie do 2015 r., opłaty za ich przetworzenie wyniosą ok. 1,7 mld zł. Z każdym rokiem zaś rynek będzie rósł, bowiem coraz więcej przedsiębiorstw i prywatnych właścicieli inwestuje w OZE w ramach uzależnienia się od zawirowań na rynku energii. Fotowoltaika zwłaszcza w małej domowej skali jest najbardziej opłacalnym rozwiązaniem. W całej Unii całkowita moc energii solarnej ma między rokiem 2024 a 2028 wzrosnąć aż o 401 GW, osiągając poziom 671 GW pod koniec 2028 r.
Opublikowany w styczniu 2025 r. raport nt. rynku recyklingu PV w Europie przewiduje, że już w 2030 r. będzie on wart 212 mln dol. a roczne tempo wzrostu ma przekraczać 13%. Jego rozwojowi sprzyjać będą coraz surowsze unijne wymogi dotyczące utylizacji odpadów oraz coraz szersze zainteresowanie gospodarką obiegu zamkniętego. Można więc śmiało powiedzieć, że perspektywy są bardzo optymistyczne.
Recykling paneli fotowoltaicznych – pytania i odpowiedzi
Jakie surowce można odzyskać w ramach recyklingu paneli fotowoltaicznych?
Z recyklingu PV uzyskuje się przede wszystkim szkło, aluminium oraz krzem, jak również mniejsze niewielkie ilości miedzi i srebra.
Czy panele fotowoltaiczne zawierają substancje niebezpieczne dla środowiska?
Nowoczesne panele PV nie zawierają związków toksycznych. Ich składowanie na wysypiskach jest jednak dużym obciążeniem i marnotrawstwem, gdyż wymaga pozyskiwania wciąż nowych surowców do dalszej produkcji.”
Na kim spoczywa odpowiedzialność za recykling paneli fotowoltaicznych?
W Polsce jak dotąd brakuje jednoznacznych zapisów prawnych w tym zakresie. Ocenia się jednak, że w zgodzie z unijnymi zaleceniami koszty recyklingu będą z czasem przesuwać się coraz wyraźniej na producentów.
- „Moc zainstalowana OZE. Raport za listopad 2024 r.” Rynek Elektryczny, https://www.rynekelektryczny.pl/moc-zainstalowana-oze-w-polsce/, 12/03/2025;
- „Recykling paneli fotowoltaicznych” 2loop Tech, https://2loop.tech/recykling-paneli-fotowoltaicznych/#fotowoltaika-w-liczbach, ;
- „Global Solar Panel Recycling Market Overview Source” Market Research Future, https://www.marketresearchfuture.com/reports/solar-panel-recycling-market-6701?, 12/03/2025;
- “Europe Solar Panel Recycling Market Size, Share, Opportunities, And Trends By Type (Silicon Based, Thin Film Based), By Recycling Material (Glass, Metal, Others), And By Country (United Kingdom, Germany, France, Italy, Others) - Forecasts From 2025 To 2030” Knowledge Sourcing Intelligence, https://www.knowledge-sourcing.com/report/europe-solar-panel-recycling-market, 12/03/2025;
- “How to improve solar panel recycling” American Chemical Society, https://www.cas.org/resources/cas-insights/solar-panel-recycling, 12/03/2025;
