Mikromobilność, czyli jak będą wyglądać miasta przyszłości?
Nie auta elektryczne, ale mikromobilność może okazać się przyszłością miejskiego transportu. Jej rosnąca popularność jest wynikową rosnących cen benzyny i ogólnych kosztów życia, doświadczeń z okresu pandemii, ale także dojrzewającej świadomości ekologicznej. Wizjonerzy przekonują, że w przeciągu dekad mieszkańcy miast przesiądą się na rowery i hulajnogi z korzyścią dla jakości życia i środowiska naturalnego. Czy to faktycznie realne?
Co to jest mikromobilność?
Współcześnie pod pojęciem mikromobilności rozumiemy małe, lekkie, jednoosobowe zwykle pojazdy poruszające się z prędkością do 25 km/h, zasilane prądem lub pracą ludzkich nóg, nie zaś silnikiem spalinowym. W tej kategorii mieszczą się oczywiście rowery i e-rowery, ale także hulajnogi (również elektryczne), deskorolki, hoverboardy, itd. Różne definicje obejmują także wagę i wymiary, ale nie są to najważniejsze parametry.
Mikromobilność ma pozwalać ludziom przemieszczać się na niewielkie odległości (do 10 km) do docelowej destynacji w mieście bądź też do stacji transportu publicznego, np. dworca kolejowego bez wykorzystania samochodu. Wspomniane wyżej pojazdy mogą poruszać się po ulicy (na prawym pasie), ścieżkach rowerowych lub alejach, co zapewnia alternatywne drogi dojazdu.
Środki mikromobilności mogą być prywatną własnością, ale bywają również częścią publicznych sieci pojazdów oferowanych na wynajem, dobrze znanych już w wielu miastach Polski. Pożyczane rowery czy hulajnogi umożliwiają wybieranie dowolnych tras podróży w ciągu dnia bez martwienia się o serwis, parkowanie i przetrzymywanie pojazdu w domu.
Wykres przedstawiający liczbę miast na świecie z usługami mikromobilności na wynajem (elektryczne hulajnogi, rowery i e-skutery) w latach 2019-2023; źródło: https://thecityfix.com/blog/despite-volatility-micromobility-thrives-in-european-cities/, na podstawie danych z NUMO New Mobility Atlas
Ekologiczna, tania i zdrowa – zalety mikromobilności
Życie w dużych miastach staje się udręką z powodu tłoku, korków, smogu, braku miejsc parkingowych i opóźnień komunikacji publicznej. Mikromobilność ma zdaniem ekspertów transportowych rozwiązać większość tych problemów. W szczególności zwraca się uwagę na jej ekologiczny aspekt – klasyczne rowery i hulajnogi nie generują żadnych emisji, a pojazdy elektryczne stanowią jednoznacznie mniejsze obciążenie dla środowiska niż samochody osobowe.
Mikromobilność nie tylko jednak poprawia jakość powietrza w miastach, ale dodatkowo może wpłynąć na znaczną redukcję ruchu drogowego. Jeśli na ulicę wyjedzie codziennie mniej aut, autobusom będzie łatwiej zdążyć na czas, a ludzie przestaną marnować godziny, stojąc w korkach. W dużych miastach przemieszczanie się na rowerze bywa paradoksalnie być szybsze niż jazda autem lub autobusem. Dodatkowo, można również oczekiwać zmniejszenia liczby wypadków z udziałem samochodów.
Nie bez znaczenia jest też aspekt finansowy. Mikromobilność jest dostępna dla każdego, zwłaszcza w formie pożyczanych rowerów i hulajnóg. Tym samym sprzyja wyrównywaniu szans społecznych.
Wielu ekspertów podkreśla również znaczenie mikrobilności dla oblicza miast oraz zdrowia ich mieszkańców. Zmniejszenie ilości aut w centrum podnosi walory estetyczne reprezentacyjnych części miasta i może sprzyjać rozwojowi turystyki. Ludzie, który zdecydują się dojeżdżać do pracy na rowerze czy hulajnodze, zyskają również codzienną dawkę ruchu. Nawet elektryczne pojazdy oferują w tym zakresie pewne korzyści, zapewniając dostęp do świeżego powietrza i zmuszając do lekkiej chociaż aktywności.
Rowerzyści w Europie już dziś generują korzyści rzędu 150 mld euro! – wynika z raportu Europejskiej Federacji Cyklistycznej
Tabela podsumowująca zalety mikromobilności; opracowanie własne
Ograniczenia i zagrożenia związane z mikromobilnością
Eksperci podkreślają, że potrzeba jeszcze rozwiązać bardzo wiele praktycznych problemów, aby mikromobilność mogła stać się dominującą formą miejskiego transportu. Jednym z głównych wyzwań jest zapewnienie bezpieczeństwa. To w interesie miast leży wyznaczanie pasów ulic, dróg i ścieżek, gdzie mogą poruszać się rowery i hulajnogi, nie zagrażając pieszym, ani podlegając ryzyku kolizji z autem. Ogólne zmniejszenie limitów prędkości w centrach miast jest uważane jako kluczowy krok w kierunku poprawy bezpieczeństwa wszystkich uczestników ruchu ulicznego.
Kolejnym problem jest parkowanie. Właściciele jednośladowych pojazdów muszą mieć pewność, że będą mieli gdzie bezpiecznie zaparkować w różnych częściach miasta. Konieczne jest nie tylko rozszerzenie stojaków i wiat, ale także zapewnienie im monitoringu. Jeśli chodzi o sieci wypożyczające rowery i hulajnogi, coraz więcej słychać jest krytyki na temat pojazdów porzucanych byle gdzie i tarasujących drogi. Potrzeba więc systemowych rozwiązań, które pozwolą zredukować panujący obecnie chaos.
Dalsze wyzwanie to edukacja. Obywatele miast powinni wiedzieć i rozumieć, jakie korzyści wynikają z mikromobilności i, nawet jeśli sami z niej nie korzystają, być otwarci na zmiany. Piesi muszą nauczyć się bezpiecznie przechodzić nie tylko przez ulice, ale także ścieżki rowerowe i alejki, zaś użytkownicy rowerów, hulajnóg i innych mikropojazdów muszą znać swoje prawa i obowiązki, tym obowiązek noszenia kasku i oświetlenia po zmierzchu. Edukację na temat miejskiej mobilności powinno prowadzić się już w szkołach.
Są też kwestie, których rozwiązanie nie jest takie proste i wymaga długoterminowej strategii oraz rozwoju nowych technologii. W eksperymencie przeprowadzonym w Kalifornii wykazano na przykład, że elektryczna hulajnoga przez cały okres swojej funkcjonalności generuje 126 g ekwiwalentu CO2 na osobę na kilometr – to tyle samo co podróże autobusem na olej napędowy (dla porównania w aucie na benzynę wskaźnik ten wynosi 200-350 g). W Paryżu dzięki serii udoskonaleń udało się już jednak osiągnąć emisje na poziomie 35 g ekwiwalentu CO2 na osobę na 1 km. Stacje ładowania zasilane odnawialną energią oraz ekologiczne sposoby przewożenia pojazdów z miejsca na miejsce to przykładowe kierunki ulepszeń.
Sieci hulajnóg i rowerów na wynajem są ważnym elementem mikromobilności, fot. ABBPhoto/envato
Przyszłość miejskiej mobilności
Funkcjonalność mikromobilności będzie rosła wraz z rozwojem nowych technologii, w szczególności internetowych platform zarządzających pożyczaniem i śledzeniem pojazdów. Optymiści wskazują, że w przyszłości dostęp do elektrycznych minipojazdów będzie zagwarantowany w przeciągu sekund, a problemy takie jak strata zasięgu czy przedwczesne zakończenie podróży zostaną wyeliminowane. Operatorzy flot będą zaś mieli lepsze możliwości kontroli stanu i lokalizacji swych pojazdów, co zwiększy ich opłacalność. Mikromobilność powinna być rentowna, aby stymulowała konkurencję i postęp technologiczny.
Kolejnym wyzwaniem jest udoskonalenie samej budowy pojazdów, tak, aby były tańsze, trwalsze i mniej obciążające dla środowiska, nie tylko w działaniu, ale również w późniejszej utylizacji i recyklingu. Trwają też prace na rowerami typu cargo, które usprawniłyby dostawę ostatniej mili, czyli rozwożenie przesyłek i jedzenia na zamówienie na adres klienta. Ta tzw. „ostatnia mila” jest obecnie wąskim gardłem usług kurierskich.
Standardem przyszłości mają być wbudowane kamery z AI, które zmniejszą ryzyko wypadków i poprawią płynność ruchu. Futurystyczne wizje przewidują wręcz autonomiczne, samo-sterujące się pojazdy, które przemieszczać będą ludzi z jednego miejsca na drugie w sposób najtańszy i najefektywniejszy.
Mówi się też o wykorzystaniu mikromobilności do lepszego zarządzania miastami. Są już na przykład hulajnogi elektryczne z wbudowanymi miernikami poziomu dwutlenku azotu, które pozwalają monitorować jakość powietrza w poszczególnych strefach. Czas pokaże, czy świat przesiądzie się hulajnogi i rowery…
Mikromobilność – pytania i odpowiedzi
Jakie pojazdy jednośladowe nie wliczają się do mikromobilności?
Motory i skutery z napędem spalinowym nie są zaliczane do kategorii mikromobilności.
Ile wytrzyma hulajnoga elektryczna?
Oferowane obecnie hulajnogi w warunkach poprawnego użytkowania mają żywotność do 3-5 lat. Zależy ona jednak w dużym stopniu od intensywności eksploatacji.
Jaki zasięg mają elektryczne hulajnogi i rowery?
W zależności od producenta i pojemności baterii hulajnogi oferują średni zasięg 20-30 km, zaś e-rowery 40-100 km.
- „Micromobility: A Travel Mode Innovation” Jeff Price i in., https://highways.dot.gov/public-roads/spring-2021/02, 30/09/2024;
- “Good to Go? Assessing the Environmental Performance of New Mobility” International Transport Forum, https://www.itf-oecd.org/node/24431, 30/09/2024;
- “The two-wheeled commute: Micromobility and your future” Kersten Heineke, McKinsey&Company, https://www.mckinsey.com/industries/automotive-and-assembly/our-insights/the-two-wheeled-commute-micromobility-and-your-future, 30/09/2024;
- “Micromobility: Progress, benefits, challenges, policy and regulations, energy sources and storage, and its role in achieving sustainable development goals” A.G. Olabi i in.;
- “What is Micromobility? Definition, Examples & the Future” Kasia Gerlee, https://freeeway.com/what-is-micromobility-definition-examples-the-future/, 30/09/2024;
- “Assessing environmental benefits from shared micromobility systems using machine learning algorithms and Monte Carlo” Helinyi Peng i in., https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2210670722005157, 30/09/2024;
- “Micromobility: moving cities into a sustainable future” John Simlett, https://assets.ey.com/content/dam/ey-sites/ey-com/en_gl/topics/automotive-and-transportation/automotive-transportation-pdfs/ey-micromobility-moving-cities-into-a-sustainable-future.pdf, 30/09/2024;
