Orzechy pili, czyli najtłustsze orzechy na Ziemi!
Mogłoby się wydawać, że znamy już wszystkie orzechy świata. Tymczasem od kilku lat nowinką na globalnym rynku zdrowej żywności są pochodzące z Filipin orzechy pili – bardzo smaczne i, jak się okazuje, nadzwyczajnie zdrowe. W oczekiwaniu na dzień, kiedy pojawiają się oficjalnie na polskim rynku, wyjaśniamy co to są orzechy pili i jakie mają właściwości.
Orzechy pili pochodzą z drzewa Canarium ovatum należącego do rodziny osoczynowatych i występującego w stanie naturalnym przede wszystkim w regionie Bicol, na Filipinach. Wyspiarze uprawiają je od lat jako cenne źródło sycącej i zdrowej żywności.
Jak wyglądają orzechy pili?
Drzewa pili sięgają nawet 20 m wysokości i mówi się o nich, że kochają stres. Są bowiem wyjątkowo silne i odporne na tropikalne kaprysy pogodowe, w tym porywiste wiatry i rzęsiste deszcze. Zaobserwowano wręcz, że po każdym kolejnym tajfunie rodzą jeszcze więcej owoców. Być może to zasługa wyjątkowych warunków panujących w regionie Bicol, słynącym z wulkanicznej, żyznej gleby i dostatku wilgotności.
Zapylane przez owady drzewa C. ovatum kilka razy w roku obsypują się obfitym kwieciem, z którego rozwijają się pestkowe owoce sięgające 4-7 cm długości. Ich twarde, ciemne i lśniące skorupki mają charakterystyczny kształt łzy i bywają przyrównywane do migdałów. Wewnątrz znajduje się żółtozielony miąższ a w nim pestka, czyli tytułowy orzech pili. Co roku każde drzewo w sezonie od maja do października rodzi nawet 100-150 kg orzechów.
Orzechy pili – wykorzystanie
Gdyby zerwać z drzew dojrzały orzech pili, trudno będzie oddzielić jego smakowite wnętrze od miąższu. Z tego względu zebrane orzechy suszy się w temperaturze ok. 30°C przez okres 27-28 godzin. Po wysuszeniu poziom wilgotności nie przekracza 3-5%, a jadalny orzech da się łatwo odseparować. Suche orzechy w skorupach można przechowywać nawet rok bez utraty walorów smakowych i zdrowotnych!
Dla Filipińczyków drzewa Canarium ovatum są czystym dobrodziejstwem Matki Natury. Z młodych pędów przygotowuje się sałatki, a gąbczasty miąższ po ugotowaniu przypomina ponoć puree ze słodkich ziemniaków i jest atrakcyjnie bogaty w tłuszcze. Wytłacza się nawet z niego olej, który służy go smażenia oraz produkcji mydła. Skorupki wykorzystuje się zaś jako opał.
Główną korzyścią są jednak oczywiście same orzechy. Na surowo ich słodko-gorzki smak przypomina nasiona słonecznika, ale po uprażeniu jest przyrównywany do popularnych orzeszków piniowych, zachwycając aksamitną konsystencją. Przyrządza się z nich słodycze, a także mieli i dodaje do czekolady. W kuchni filipińskiej często pojawiają się również w wersji prażonej i pieczonej jako pożywny dodatek do dań słonych.
Ciekawostka: Nie tak łatwo jest rozłupać twardą skorupę pili. Na Filipinach lokalni eksperci wykorzystują w tym celu specjalne miniaturowe maczety, znane jako bolo. W komercyjnej sprzedaży orzechy pili dostępne są zwykle z pomocniczym nacięciem skorupy, analogicznie do makadamii.
Tabela przedstawiająca wartości odżywcze w 100 g suszonych orzechów pili; opracowanie własne na podst. danych USDA
Związki odżywcze w orzechach pili
Orzechy pili to niezwykle energetyczna przekąska o wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych, w tym przede wszystkim cennych kwasów jednonienasyconych. Jest również bardzo bogata w białko, w tym tak cenne aminokwasy jak leucyna, walina, arginina, glicyna, kwas asparginowy oraz kwas glutaminowy. Z drugiej strony, zawiera bardzo niewiele węglowodanów, więc nie zwiększa poziomu cukru we krwi.
Godny podziwu jest skład mineralny orzechów pili. Otóż są one prawdziwą kopalnią manganu, magnezu i fosforu, a ponadto dostarczają organizmowi sporych ilości cynku, żelaza, potasu i wapnia. Zawierają również sporo ważnych witamin z grupy B, w tym witaminę B1, B6 oraz kwas foliowy. Jako element diety są więc zapobiegać wielu groźnym dla zdrowia niedoborom.
Uwaga: Orzechy pili, tak jak kokosy są dość zasobne w tłuszcze nasycone, ale wielu ekspertów podkreśla, że ze względu na roślinne pochodzenia nie są one tak groźne. Tym niemniej umiar w konsumpcji jest wysoce wskazany – 30-40 g dziennie zdecydowanie wystarczy.
Łuskane orzechy pili, fot. Art_Pictures/Shutterstock
Zdrowotne właściwości orzechów pili
Zarówno same orzechy pili, jak i miąższ, który w komercyjnym przetwórstwie kończy zwykle jako odpad, okazują się być bogate w przeciwutleniacze. Wstępne badania naukowe nad działaniem zdrowotnym płodów drzewa C. ovatum są na tyle obiecujące, że w Stanach Zjednoczonych nie brakuje już pierwszych firm specjalizujących się w imporcie i przetwarzaniu orzechów pili na produkty przyjazne dla wegan oraz zwolenników diety keto.
Mimo że orzechy pili są wysoce kaloryczne i bogate w tłuszcze, nie można ich porównywać do zachodniej żywności. Wysokim poziom kwasów tłuszczowych jednonienasyconych, w tym kwasu linolowego o właściwościach przeciwzapalnych, sprawia, że wpływają one korzystanie na poziom cholesterolu oraz zdrowie serca. Wysoka zawartość magnezu, wapnia i fosforu to z kolei doskonała recepta na zdrowe kości. Niestety, niedobory magnezu są wśród społeczeństwa bardzo częste, bądź to z powodu zbyt ubogiej, bądź zbyt przetworzonej diety.
Niestety, póki co orzeszki pili są przysmakiem rzadkim i egzotycznym. Uprawiane jedynie na Filipinach, eksportowane są głównie do Australii i rzadko kiedy trafiają dalej w świat. Jak dotąd nie uprawia i nie zbiera się ich też w sposób masowy i zmechanizowany, ale tradycyjnymi metodami. Lokalna ludność znajduje więc zatrudnienie przy zbiorach i suszeniu, co realizuje zasady zrównoważonego rozwoju.
Orzechy pili – najczęściej zadawane pytania
Skąd pochodzą orzechy pili?
Orzechy pili hodowane i zbierane są wyłącznie na Filipinach.
Czy orzechy pili są zdrowe?
Orzechy pili są wyjątkowo dobrym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczów, minerałów i witamin z grupy B. Jako element diety dodają energii, chronią przed niedoborami i chorobami serca.
Czy orzechy pili są drogie?
Ograniczona podaż sprawia, że orzechy pili póki co są jednym z najdroższych gatunków orzechów.
Absolwentka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, która oddała się pasji zgłębiania zagadek świata i pisania o nich. Specjalizuje się w ekologii, klimatologii i naukach przyrodniczo-naukowych. Żyje ponad granicami, dużo podróżuje, a w wolnym czasie pływa.
Opublikowany: 20 marca, 2024 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
- „Pili nut” Brittanica, https://www.britannica.com/science/pili-nut, 13/03/2024;
- “Everything You Should Know About Pili Nuts” Hiral Patel, https://www.healthifyme.com/blog/pili-nuts/, 13/03/2024;
- “Acute effects of thermally processed pili (Canarium ovatum, Engl.) pomace drink on plasma antioxidant and polyphenol status in humans” Elizabeth Hashim Arenas i in., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5641421/, 13/03/2024;
- “Extraction, Profiling, and Characterization of Phytosterols and Triterpenoids from Pili (Canarium ovatum Engl.) Pulp Oil Exhibiting Antioxidant and Antibacterial Properties” Nico G. Dumandan i in., https://www.hindawi.com/journals/bri/2022/6604984/. 13/03/2024;
- “Canarium ovatum Engl. (Pili) exocarp crude extract as functional food colorant incorporated in yogurt developed product” Aril-dela Cruz i in., Food Research 2 (1) : 89 - 98 (February 2018) ;
- “Key descriptors for (Canarium ovatum Engl.)” Endonela L.E i in, FAO, Rzym, 2023;
