orzechy

Orzechy — Orzechy – w botanice suche owoce jednonasienne, rzadko dwunasienne, o twardej, zdrewniałej owocni, często okryte dodatkowo miseczką (in. cebrzykiem, wanienką, kupulą) powstałą z przykwiatków lub okrywą pękającą przy dojrzewaniu. Orzechy (drzewa) należą do rodziny orzechowatych, do rzędu bukowych. Występują wyłącznie w obrębie roślin okrytonasiennych. W sztuce kulinarnej orzechy to jedne ze składników bakalii i często określane są właśnie tym mianem. Cenione na całym świecie ze względu na wysokie wartości odżywcze, bogaty smak i trudną dostępność.

W sensie botanicznym, orzechy to wszystkie owoce czy nasiona o stwardniałej owocni. Nie wszystkie z nich są natomiast jadalne. Np. orzechy pospolitego w Polsce kasztanowca, czyli chętnie zbierane jesienią kasztany, nie maja walorów kulinarnych, ani odżywczych.

Przeciwnie, zjedzenie pospolitego kasztana równa się zatruciu pokarmowemu z powodu zawartych w tym orzechu toksycznych saponin.

Kwiaty drzew orzechowych zebrane są w kwiatostany, zwane potocznie kotkami. Dojrzewające z nich owoce to pestkowce o okrągłym lub owalnym kształcie. Warstwa zewnętrzna owocni jest przeważnie zielona i mięsista. Samo nasiono, czyli najcenniejszą część orzecha, nazywamy jądrem. Jądro jest otoczone przez błoniastą łupinę. Orzechy po dojrzeniu samoistnie oddzielają się i odpadają.

Spośród wszystkich gatunków orzechów, w Polsce ze względów klimatycznych, możemy uprawiać jedynie orzechy laskowe, włoskie i orzeszki ziemne (przynajmniej jeśli chodzi orzechy jadalne).

pixabay.com

Znane na rynku orzechy jadalne:

Orzechy makadamia (macadamia) – orzechy wiecznie zielonego drzewa makadamia, rosnącego w australijskich lasach tropikalnych. Miękkie i bardzo słodkie. Do otwarcia ich twardych skorup potrzebna jest specjalna łuszczarka.

Orzechy pekan – owoce orzesznika jadalnego, potężnego drzewa, które rośnie naturalnie w Ameryce Północnej. Ojczyzną pekanów jest Teksas. Orzechy te smakiem i wyglądem przypominają orzechy włoskie.

Orzechy ziemne (arachidowe) – jedzone najczęściej pod postacią tradycyjnego masła orzechowego lub jako słona przekąska. Fistaszki są powszechnie dostępne i tańsze niż pozostałe orzechy, gdyż metoda ich pozyskiwania jest zupełnie inna.

Pistacje (orzechy pistacjowe) – jedne z najsmaczniejszych i najbardziej cenionych orzechów świata. Mają charakterystyczną zieloną skórkę. Zawierają luteinę i zeaksantynę.

Nerkowce (orzechy nerkowca) – delikatne, nieco mięsiste i kremowe orzechy w kształcie półksiężyców. Pochodzą z Ameryki Południowej. Przed uzdatnieniem do spożycia i eksportem, usuwana jest z nich tkwiąca w środku żrąca toksyna.

Migdały (orzechy migdałowca) – delikatny i uznany za luksusowy dodatek do potraw, jedzone najczęściej na surowo, w formie płatków lub marcepanu.

Orzechy laskowe – owoce różnych gatunków krzewów z rodzaju leszczyna. Aromatyczne i słodkie, pospolite w Polsce.

Orzechy włoskie – również występujące w Polsce orzechy o charakterystycznym, gorzkawym smaku. Znane z wysokich wartości odżywczych.

Orzeszki piniowe (piniole) – jedne z najdroższych orzechów świata, owoce niektórych gatunków sosen. Piniole to tradycyjny składnik kuchni śródziemnomorskiej, uznawane za afrodyzjak i dodawane do pesto.

Orzechy kokosowe – znane ze swoich właściwości antybakteryjnych i odżywczych. Są owocami palmy kokosowej. Wyjątkowo zawierają spore ilości nasyconych kwasów tłuszczowych, metabolizowanych jednak w zupełnie inny sposób, niż nasycone tłuszcze pochodzenia zwierzęcego.

pixabay.com

W zależności od gatunku orzechy rosną na drzewach o zróżnicowanej wysokości. Wyjątek stanowią tu orzechy arachidowe, czyli popularne fistaszki, które jedynie umownie zaliczane są do orzechów. W rzeczywistości wydająca je roślina należy do rodziny roślin strączkowych. Fistaszki są zatem strączkami podobnymi fasoli, grochowi czy soi. Choć twarde, nie muszą być jednak poddawane obróbce termicznej (w przeciwieństwie do większości roślin strączkowych) i cechują się charakterystycznym, orzechowym smakiem.

• służą do produkcji drogocennych olejów roślinnych o właściwościach spożywczych i kosmetycznych;
• zawierają jedno i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, dzięki którym stanowią ważny element profilaktyki otyłości, cukrzycy oraz nowotworów
• wpływają korzystnie na pracę mózgu i układu nerwowego
• zawierają bogactwo makro– i mikroelementów, w szczególności magnezu, żelaza, potasu, fosforu
• dostarczają organizmowi dobrze przyswajalnego białka oraz witaminy E
• regulują metabolizm i zapobiegają gromadzeniu się tkanki tłuszczowej
• są wysokokaloryczne – średnia liczba kalorii w 100 gramach waha się w granicach 500-600 kcal, najbardziej kaloryczne są orzechy makadamia (700 kcal), najmniej kasztany jadalne (170 kcal w 100 g);
• można spożywać je na surowo lub po uprażeniu, posoleniu czy z dodatkiem miodu / cukru, najzdrowsze są surowe lub w formie naturalnego masła orzechowego bez dodatków.

pixabay.com