Nie tylko „The Last of Us”? Cieplejszy klimat może przyspieszyć rozprzestrzenianie się niebezpiecznych grzybów
Zabrzmi to jak fabuła thrillera, ale to realna nauka: ocieplający się klimat może sprawić, że grzyby chorobotwórcze będą groźniejsze, bardziej powszechne i trudniejsze do powstrzymania – ostrzegają naukowcy z Wielkiej Brytanii. I choć nie zamienią ludzi w zombie jak w popularnym The Last of Us, to skutki ich rozprzestrzeniania mogą być równie dramatyczne.
Grzyby kontra człowiek. I to nie w fikcji
Gry i seriale oparte na grzybach mutujących w wyniku zmiany klimatu już teraz rozpalają wyobraźnię. Ale za tą popkulturową narracją kryje się coraz bardziej niepokojąca rzeczywistość. Nowe badanie pokazuje, że gatunki z rodzaju Aspergillus – w tym A. fumigatus, A. flavus i A. niger – już zaczynają wykorzystywać cieplejszy klimat, by przenikać na nowe terytoria.
Efekt? Miliony ludzi w Europie i Azji mogą w przyszłości znaleźć się w strefie zagrożenia infekcjami grzybiczymi – szczególnie osoby z osłabioną odpornością, ale nie tylko.
– Zmiana klimatu to nie tylko huragany czy susze. Zmieniają też ekosystemy mikroskopijne – i to może mieć kolosalne skutki dla zdrowia ludzi i rolnictwa – mówi mykolog środowiskowy dr Norman van Rhijn z Uniwersytetu w Manchesterze.
Grzybnia w natarciu
Badanie oparte na modelach klimatycznych i rozkładzie siedlisk grzybów pokazuje, że:
- A. fumigatus może zwiększyć swój zasięg w Europie nawet o 77,5% w ciągu 15 lat, narażając ponad 9 milionów osób;
- A. flavus, lubiący cieplejsze środowiska, może rozprzestrzenić się o 16%, obejmując kolejne miliony ludzi;
- A. niger pozostaje bardziej stabilny, ale to nie znaczy, że nie stanowi zagrożenia.
Niepokojące jest to, że te grzyby nie tylko kolonizują nowe obszary, które kiedyś były zbyt zimne, ale także adaptują się do nowych warunków – a więc mogą z czasem zacząć atakować również osoby zdrowe.
Nie tylko ludzie – zagrożone są też plony
Grzyby nie wybierają. Atakują nie tylko ludzi i zwierzęta, ale też uprawy, co może mieć poważne konsekwencje dla bezpieczeństwa żywnościowego. Eksperci ostrzegają, że wybuchy grzybów mogą niszczyć rośliny uprawne na wielką skalę, dodatkowo komplikując problem globalnego wyżywienia w czasach zmian klimatu.
– Zagrożenie nie ogranicza się do infekcji. Chodzi o całe systemy: zdrowie publiczne, bezpieczeństwo żywności, stabilność ekosystemów – podkreślają autorzy badania.
Nadchodzi era grzybów?
Oprócz Aspergillus, coraz większe obawy budzi też Candida auris – grzyb odporny na leczenie, który zyskał globalny rozgłos po tym, jak zaczął rozprzestrzeniać się wraz z ociepleniem klimatu. Eksperci podejrzewają, że inne, jeszcze nieznane gatunki, również mogą „przebudzić się” w nowych warunkach pogodowych.
Nie chodzi jednak tylko o strach – chodzi o świadomość i przygotowanie. Grzyby pełnią ważne funkcje w naturze – od recyklingu węgla po utrzymywanie równowagi w ekosystemach. Ale teraz czas zrozumieć, że niektóre z nich mogą też stanowić realne zagrożenie.
Co dalej?
Badanie nie zostało jeszcze opublikowane w recenzowanym czasopiśmie, ale już dziś stawia ważne pytania. Jak przygotować się na przyszłość, w której grzyby zyskają większy zasięg i siłę? Jak chronić zdrowie publiczne, jednocześnie szanując rolę grzybów w przyrodzie?
Jak mówi van Rhijn: Musimy już teraz inwestować w badania, świadomość i strategie przeciwdziałania patogenom grzybowym – zanim będzie za późno.
Opublikowany: 15 maja, 2025
