Rozpoczęło się rykowisko, czyli okres godowy jeleni
Wrzesień to czas, kiedy da się słyszeć wokalne popisów majestatycznych jeleni. Rozpoczęło się rykowisko, czyli okres godowy jeleni.
Od połowy września, przed zmrokiem i o świcie, można usłyszeć przeciągłe stękanie i porykiwanie samców oraz ich uderzenia wieńcami o drzewa. To znak, że rozpoczęło się rykowisko.
Ryk godowy jelenia można usłyszeć najczęściej wczesnym rankiem lub późnym wieczorem. Często jego głos brany jest mylnie przez turystów za ryk niedźwiedzia. A jakie miłosne odgłosy wydają jelenie podczas rykowiska? Możemy rozróżnić kilka podstawowych odgłosów: młodego byka szukającego łani, starego byka, byka stadnego, czy np. byka wyzywającego rywala do walki.
Podczas rykowiska byk gromadzi wokół siebie stadko łań, tzw. chmarę, o które musi toczyć walkę z konkurentami. W rykowisku biorą udział tylko silne, zdolne do prokreacji samce. Niektóre giną w rywalizacji. Na szczęście do walk dochodzi bardzo rzadko. Potęga głosu mocnego byka trzyma na dystans słabszych konkurentów.
Co ciekawe, podczas rykowiska zwierzęta tracą około 30 proc. masy swojego ciała. Dlaczego? Byki żyją głównie „miłością”, a zapasy energii uzupełniają głównie pijąc wodę.
Oprócz odgłosów, równie ważny jest zapach i prezencja. Okres rykowiska, to czas kiedy jelenie prezentują się niebywale okazale z nowymi porożami. A im jeleń straszy, tym ma więcej odrostków.
Rykowisko trwa cztery tygodnie. Wokalne popisy majestatycznych jeleni w pierwszej połowie października dobiegają końca.
Jelenie na rykowisku – jak wyglądają ich walki?
Na czym dokładnie polegają walki samców i na jakich płaszczyznach się odbywają? Rykowisko to bowiem rywalizacja jeleni o samice, tak zwane prężenie muskułów. Warto zwrócić uwagę na intensywność i dynamikę zdarzeń, ponieważ zwierzęta kierują się przede wszystkim popędem. Wydzielane przez łanie hormony pobudzają byki, przez co stają się one pełne temperamentu, niezaspokojone i krewkie. W efekcie na co dzień bardzo ostrożni mieszkańcy lasów są mniej czujni, a ich głównym celem jest eksponowanie swojej siły i podążanie za samicami. Ich dezorientacja może być pewnym ryzykiem dla człowieka, który w tym czasie się na nie natknie, dlatego w razie takiej ewentualności warto zejść im z drogi.
Rywalizacja samców przebiega w zacięty sposób, ale zaczyna się od stosowania rozwiązań pośrednich. Jelenie na rykowisku demonstrują sylwetkę, dumnie prezentują poroże, wydają donośne odgłosy, które słychać nawet na kilka kilometrów i cały czas wydzielają mnóstwo zapachów mających przyciągać łanie. Największą przewagę mają najsilniejsze osobniki, które zazwyczaj bardzo szybko radzą sobie z młodymi, niedoświadczonymi bykami. Mimo że kierują nimi instynkty, zwierzęta wiedzą, że narażanie się na zranienie jest ostatecznością. Zdarza się jednak, że dochodzi do bezpośrednich starć polegających na zderzaniu się głowami i wykręcaniu pokrzyżowanych poroży. Zwycięzca ma prawo do wypatrzonej łani lub całego ich grona, z kolei pokonany byk zmuszony jest uznać wyższość rywala i pokornie odejść.
Ryk jelenia i znaczenie wydawanych odgłosów
Pomimo że metod, za pomocą których rywalizują jelenie na rykowisku, jest kilka, to najbardziej charakterystyczne są z pewnością dźwięki wydawane przez byki. Nie wszystkie z nich są jednak takie same – wsłuchawszy się w ich brzmienie, można rozróżnić co najmniej kilka rodzajów odgłosów. Według specjalistów przekazują one konkretne informacje, czasem przeznaczone dla przeciwników, a innym razem dla samic. Każdy ryk to inne emocje, które mogły powstać na skutek rozdrażnienia związanego z pojawieniem się w otoczeniu rywala czy bólu spowodowanego odniesionymi ranami. Jednocześnie za pomocą odgłosów byk może też komunikować się z daną grupą łani, demonstrując przy tym swoją siłę, niepokorność i pożądanie.
Innym ciekawym zagadnieniem decydującym o uczestnictwie w godach jest wiek samca, ponieważ nie wszystkie dołączają do rykowiska. Najmłodsze zwierzęta są za słabe, żeby efektywnie rywalizować z zaprawionymi osobnikami. Dlatego też w okresie godowym aktywnie uczestniczą jedynie dojrzałe osobniki, które dodatkowo potrafią wydobyć z siebie odpowiednio stonowane dźwięki. Możliwe staje się to najczęściej na przełomie 4. i 5. roku życia, a pełen rozkwit umiejętności w porykiwaniu samce osiągają po przeżyciu około 8 lat. W tym okresie jeleń na rykowisku jest najbardziej konkurencyjny, ponieważ właśnie wtedy już nawet krótkie, lecz treściwe i niskie ryki deprymują młodszych rywali.
Rykowisko jeleni a warunki atmosferyczne
Czy warunki pogodowe mają wpływ na przebieg i intensywność rykowiska? Okazuje się, że tak – i to niebagatelny. Jakie więc okoliczności sprzyjają tym pięknym zwierzętom? Według obserwacji jelenie i łanie najaktywniejsze w czasie rui są w chłodne i bezwietrzne wieczory, noce i poranki. Zwierzęta preferują mroźne warunki. Z kolei ich aktywność znacząco spada przy wysokich temperaturach powietrza czy obfitych opadach deszczu, które osłabiają poziom zaangażowania zarówno samców, jak i samic. Wtedy bardzo rzadko można usłyszeć porykiwanie, jest ono także mniej donośne.
Okres godowy jeleni – czas przed i po
Wieloetapowe, skomplikowane przygotowania do rykowiska jeleni rozpoczynają się w okolicach sierpnia. Zwierzęta rozdzielają się wtedy i gorączkowo żerują, żeby nabrać masy. Następnie rozpoczynają okres poszukiwań, co wiąże się z pokonywaniem długich dystansów i śledzeniem atrakcyjnych łani. Te z kolei robią wszystko, żeby zwabiać najmocniejsze i najbardziej wytrzymałe jelenie, wydzielając hormony i zapachy. Gdy okres godowy jeleni się kończy, wszystkie byki zaszywają się w ostojach, gdzie odzyskują siły, regenerują się, a często także czekają na zagojenie i zabliźnienie ran powstałych w wyniku stoczonych walk. Po tym czasie znów zaczynają tworzyć chmary. Natomiast łanie wyczekujące młodych cieląt schodzą się w osobne grupy, w których pozostają przez około 35 tygodni, aż do narodzin potomstwa.
Rykowisko – pytania i odpowiedzi
1. W jaki sposób obserwować rykowisko?
Aby podglądać aktywność zwierząt, warto zatrzymywać się na skrajach polan, używając materiałów maskujących i chowając się w gęstych zaroślach.
2. Czy jeleń podczas rykowiska jest niebezpieczny dla człowieka?
Co do zasady w tym okresie byki są dla człowieka niegroźne, jednak mogą zdarzać się przypadkowe ataki, gdy zwierzę przez pomyłkę weźmie daną osobę na przykład za przeciwnika.
3. Czy na rykowisku odgłosy wydają jedynie samce?
Okres godowy to przede wszystkim dźwięki jeleni, ale okazuje się, że nie tylko one je wydają – łanie także mogą je wydobywać z siebie, w ich przypadku określa się je ględzeniem.
Wiele razy podczas rykowiska widziałem jak byki coś podjadały. Ciekaw jestem, co. Być może wybierają jakieś szczególne zioła?
Właśnie siedzę w pracy, w środku lasu. Piękne dzwięki.
U nas właśnie dziś słuchaliśmy ryku.
Ja dzisiaj słyszałam z wujem odgłos jelenia najpierw lekki odgłos słyszeliśmy, a później taki mocy ryk aż trochę się przestraszyliśmy się.
Dokładnie odnogi na Rogó Jelenia nie świadczą o wieku odnogi świadczą jak jest zdrowy co je i od warunków w jakich przebywa
Nie od ilości odnóg poroża zależy wiek jelenia. Proponuję doczytać, zanim napisze się artykuł…
Rykowisko coś pięknego.Slyszalam takze szczekanie sarny ale nie ma to raczej nic wspólnego z rykowiskiem lecz ostrzeżeniem innych saren.