Jak bardzo niebezpieczne są Twoje ubrania?

Twoje kurtki czy ubrania sportowe mogą zawierać PFAS, znane jako „wieczne chemikalia” – wynika z najnowszego raportu. Te niebezpieczne substancje znaleziono w prawie połowie zbadanych próbek, a wśród tych substancji jest bardzo niebezpieczna substancja PFOA – zakazana m.in. w Unii Europejskiej.

Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie wzięła udział w testach chemicznych ubrań. Ich wyniki pojawiły się w raporcie „Toksyny w naszej odzieży. Wieczne chemikalia w kurtkach i odzieży z 13 krajów” opublikowanym w listopadzie 2023 r. przez organizację pozarządową ARNIKA oraz sieć IPEN, do której należy FKO.

Na potrzeby badania zakupiono kurtki oraz inną odzież sprzedawaną jako wodoodporną lub plamoodporną z 13 krajów w Azji (Bangladesz, Indie, Sri Lanka, Tajlandia), Afryce (Kenia), Europie (Niemcy, Czechy, Holandia, Polska, Wielka Brytania, Serbia, Czarnogóra) i Ameryce Północnej (Stany Zjednoczone). Większość kurtek była przeznaczona dla dzieci.

Przetestowano 72 próbki: 56 kurtek i 16 innych ubrań (m.in. t-shirty, spodenki, strój kąpielowy, fartuszek). Badania wykazały obecność PFAS w aż 46 próbkach (64 %). 16 kurtek zawierało PFAS na poziomie przekraczającym limity proponowane przez UE. W 17 kurtkach outdoorowych znaleziono wysoce toksyczny związek PFOA, zakazany w bardzo wielu krajach. Jednocześnie była to najczęściej występująca substancja w badanych ubraniach. W 17 próbkach odzieży wykryto natomiast PFDA – inną substancję podlegającą ograniczeniom na mocy przepisów obowiązujących w UE. W sumie 21 wodoodpornych lub plamoodpornych kurtek nie zawierało PFAS. W badaniu uwzględniono 2 kurtki kupione w Polsce – obie nie zawierały PFAS.

Czym są PFAS?

PFAS to szeroka grupa związków per- i polifluoroalkilowych, obejmująca ponad 4700 różnych substancji chemicznych, które wykazują się odpornością m.in. na wodę, tłuszcz oraz brud, dlatego znajdują zastosowanie w bardzo wielu produktach. Bywają określane jak „wieczne chemikalia”, ponieważ charakteryzuje je bardzo duża trwałość, przez co nie ulegają rozkładowi i akumulują się w organizmach żywych oraz środowisku.

PFAS są wysoce toksyczne. Wieczne substancje chemiczne (PFAS) są badane zarówno przez naukowców, jak i ekologów ze względu na ich powiązania z rakiem, zaburzeniami rozwojowymi, a ostatnio zaburzeniami hormonalnymi u dzieci. Jak zauważają naukowcy z Centers for Disease Control and Prevention, ostatnie badania powiązały wysoki poziom spożycia PFAS z podwyższonym poziomem cholesterolu i ciśnienia krwi czy zwiększonym ryzykiem raka nerki lub jądra. Ponadto stwierdzono, że ich podwyższony poziom we krwi jest związany ze zwiększonym ryzykiem cięższej infekcji COVID-19.

Jak wskazuje Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie obecny proces regulowania tych szkodliwych związków pojedynczo lub w małych grupach nie jest wystarczający do ich skutecznego kontrolowania. Jedynie zakaz stosowania wszystkich PFAS jako grupy substancji może powstrzymać ich uwalnianie do środowiska i narażanie zdrowia ludzi.

Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie wraz z autorami raportu apelują o wdrożenie kompleksowych globalnych przepisów zakazujących PFAS jako klasy substancji, w tym polimerowych PFAS, a także wzywają rządy krajowe do wprowadzenia natychmiastowych ograniczeń w stosowaniu PFAS.