Definicja pojęcia:

krew

Krew – jest to płynna tkanka łączna, która składa się z wyspecjalizowanych komórek zawieszonych w osoczu. U większości stawonogów oraz u mięczaków krew występuje w naczyniach i jamach ciała, gdyż organizmy te posiadają układ krwionośny zamknięty. Natomiast u wszystkich kręgowców oraz u niektórych bezkręgowców, na przykład pierścienic, występuje układ krwionośny zamknięty i krew krąży jedynie po naczyniach, nie wydostając się do jam ciała.
  1. Osocze
  2. Erytrocyty
  3. Leukocyty
  4. Trombocyty

Krew odpowiada za utrzymanie homeostazy czyli równowagi wewnątrz organizmu. Odpowiada między innymi za transport tlenu, hormonów, substancji odżywczych i produktów przemiany materii. Pełni również funkcje w ochronie ciała przed czynnikami chorobotwórczymi. U człowieka komórki stanowią około 45% objętości krwi a wśród nich znajdują się erytrocyty, leukocyty oraz trombocyty. Pozostałą objętość, czyli około 55%, stanowi osocze. Dziedzina medycyny, która zajmuje się nauką o krwi, to hematologia.

Wyróżnia się cztery grupy krwi według obecności antygenów: A, B, AB i 0. Każda z grup może posiadać antygen D i w przypadku jego obecności mówimy o grupie Rh+ a w przypadku jego braku o grupie Rh-. Grupy krwi oraz obecność antygenu D są dziedziczne. Niektóre z grup występują częściej w naszej populacji a inne rzadziej. Ze względu na obecność antygenów oraz obecność lub brak czynnika Rh, wyróżniamy osiem grup krwi:
  • A Rh+ (32% populacji ludzi posiada tę grupę krwi)
  • 0 Rh+ (31% populacji)
  • B Rh+ (15% populacji)
  • AB Rh+ (7% populacji)
  • A Rh- (6% populacji)
  • 0 Rh- (6% populacji)
  • B Rh- (2% populacji)
  • AB Rh- (1% populacji)
Krew na palcu. Crystal (Crystl) from Bloomington, USA [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons

Osocze

Osocze jest to wodny roztwór substancji organicznych i nieorganicznych. Składniki te łącznie stanowią około 8% masy osocza, z czego organiczne to około 7%. Około 92% osocza stanowi woda. Wśród składników organicznych są głównie białka takie jak albuminy, globuliny, cytokiny czy duże cząsteczki fibrynogenu. W mniejszym stopniu są to cukry – głównie glukoza, triglicerydy i kwasy tłuszczowe związane z białkami, wolne aminokwasy ale także cholesterol, mocznik, kwas moczowy i kwas mlekowy. Wśród składników nieorganicznych znajdują się między innymi jony sodu, magnezu, potasu i wapnia oraz chlorki i fosforany. Fibrynogen jest jednym ze składników biorących udział w procesie krzepnięcia krwi. Globuliny dzielą się na trzy frakcje: alfa, beta i gamma. Do pierwszej frakcji należą niektóre hormony i białka transportujące hormony, protrombina oraz lipoproteiny (HDL) transportujące tłuszcze i cholesterol. Frakcja beta również odpowiada za transport tłuszczy ale też witaminy i sole. Frakcja gamma natomiast uczestniczy w procesach odporności.

Erytrocyty

Erytrocyty, czyli czerwone krwinki, to komórki wyspecjalizowane w transporcie tlenu. Ze wszystkich kręgowców, tylko u ssaków dojrzałe erytrocyty nie posiadają jądra komórkowego. Komórki te u ssaków są elastyczne i dwuwklęsłe. Mają średnicę 7-8 µm przy grubości 1-2 µm. Dzięki takiej budowie mogą się przedostawać przez wąskie naczynia krwionośne. Erytrocyty są przystosowane do przenoszenia tlenu a dzięki dwuwklęsłej budowie mają do tego większą powierzchnię. Czerwone krwinki w trakcie rozwoju wytwarzają duże ilości hemoglobiny czyli barwnika przenoszącego tlen i nadającego czerwony kolor komórkom. Hemoglobina składa się z białka globiny oraz z grupy hemowej, wraz z żelazem tworzące kompleks. Kompleks ten ma zdolność do wiązania tlenu i dwutlenku węgla w celu transportowania tych cząsteczek pomiędzy płucami a narządami. Erytrocyty produkowane są w czerwonym szpiku kostnym kręgów, żeber, mostka, kości długich i kości czaszki.
Erytrocyty. Źródło pixabay.com

Leukocyty

Leukocyty, czyli białe krwinki, są to komórki wyspecjalizowane do obrony organizmu przed szkodliwymi drobnoustrojami. W tym celu zostały obdarzone zdolnością do ruchu. Są wytwarzane w czerwonym szpiku kostnym, a w ludzkiej krwi jest ich pięć rodzajów. Leukocyty dzielą się na granulocyty i agrnanulocty, z czego pierwsze charakteryzują się obecnością ziarnistości w cytoplazmie oraz dużym płatowatym jądrem komórkowym. Druga grupa z kolei nie posiada ziarnistości, a jądro komórkowe może mieć nerkowaty lub zaokrąglony kształt.

Wśród granulocytów rozróżniamy neutrofile, eozynofile i bazofile. Neutrofile, inaczej granulocyty obojętnochłonne, to podstawowe komórki fagocytujące obecne we krwi. Ich zadanie polega na wyszukiwaniu bakterii oraz pozostałości po obumarłych komórkach w zranionych lub zainfekowanych tkankach a następnie ich pochłanianie. W ziarnistościach neutrofili są obecne enzymy, które trawią pochłonięte substancje. Eozynofile nazywamy również granulocytami kwasochłonnymi. Ich obecność we krwi wzrasta w momencie reakcji alergicznej bądź w przypadku zakażenia pasożytniczego. Ostatnie z grupy to bazofile, które nazywane są granulocytami zasadochłonnymi. One również uczestniczą w reakcjach alergicznych gdyż ich ziarnistości zawierają histaminę. W bazofilach obecna jest również heparyna czyli substancja zapobiegająca krzepnięciu krwi wewnątrz naczyń krwionośnych.
Limfocyt, źródło: Wikpedia.org
Agranulocyty dzielą się na monocyty i limfocyty. Monocyty są największymi spośród białych krwinek, osiągają 20 µm. W krwi są obecne krótko, po około 24 godzinach przedostają się do tkanek. Tam dojrzewają i stają się makrofagami czyli komórkami, które pochłaniają bakterie, obumarłe komórki oraz ich pozostałości. Limfocyty są to komórki odpowiedzialne za reakcję immunologiczną, ich funkcją jest produkcja przeciwciał lub bezpośredni atak wirusów i bakterii. Są wytwarzane w grasicy (limfocyty T) lub w szpiku kostnym (limfocyty B). Limfocyty różnią się między sobą ze względu na pełnione funkcje. Limfocyty B odpowiadają za odporność typu humoralnego natomiast limfocyty T za odporność typu komórkowego. Limfocyty T cytotoksyczne rozpoznają i niszczą komórki rakowe oraz inne patogenne. Limfocyty T pomocnicze aktywują limfocyty B oraz stymulują wytwarzanie limfocytów cytotoksycznych. Limfocyty T supresorowe hamują odpowiedź immunologiczną. Limfocyty pamięci mogą być T lub B i umożliwiają one szybką odpowiedź immunologiczną na powtórny kontakt z danym antygenem.

Trombocyty

Trombocyty, czyli płytki krwi, to komórki odpowiedzialne za proces krzepnięcia krwi. Są drobne, kuliste lub elipsoidalne. Nie są kompletnymi komórkami, nie posiadają jądra komórkowego ani organelli. W momencie uszkodzenia naczynia krwionośnego, płytki krwi gromadzą się w miejscu pęknięcia uszczelniając je. Stają się lepkie i przyklejają się do włókien kolagenowych obecnych w ścianach naczyń. Przy udziale płytek krwi, protrombiny, jonów wapnia oraz czynników krzepnięcia powstaje skrzep umożliwiający zagojenie uszkodzenia.
Krwinki sierpowate w rozmazie krwi. Dr Graham Beards [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons

Bibliografia

  1. Sawicki W.; “Histologia”; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005;
  2. Traczyk W. Z. i Trzebski A.; “Fizjologia człowieka i elementami fizjologii stosowanej i klinicznej”; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016;
  3. Solomon E. P., Berg L. R. i Martin D. W.; “Biologia”; Multico, 2009;
  4. “Co to jest krew?”; data dostępu: 2019-02-02
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.8
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź