Chwytówka modliszkowata (Mantispa styriaca)

Postura modliszki, skrzydła i oczy złotooka, a larwy pasożytują w kokonach pająków. Mantispa styriaca – alias chwytonóg modliszkowaty – mały, i nie do końca jeszcze przez nas poznany owad.

Wygląd

Wyglądem łudząco przypomina modliszkę, zawsze jest jednak od niej mniejszy; wielkość waha się między 5 do 47 mm długości, w zależności od gatunku. Oczy duże, wypukłe, połyskujące złotawym kolorem jak u złotooka. Skrzydła zwykle przezroczyste, ich maksymalna rozpiętość wynosi 35 mm. Jednakże jeśli chodzi o ich użytkowanie, do najlepszych owadzich lotników im daleko.
Pierwszy segment tułowia – tzw. przedtułów – jest silnie wydłużony. Kolejnym, bardzo ważnym krokiem w kierunku modliszek jest przekształcenie pierwszej pary odnóży w chwytne – czyli długie, najeżone kolcami narzędzie do polowania; odpoczywając bądź czekając na ofiarę trzyma je złożone, jednakże w każdej chwili jest w stanie błyskawicznie je rozprostować by sięgnąć po przelatującą muchówkę.
Barwa najczęściej maskująca, od brązowawej przez odcienie żółci; rzadziej czerwonawe. Jednakże są gatunki, które dodatkowo barwami upodabniają się do groźnych os (choć żądła oczywiście nie mają); mogą mieć też wtedy wzory na skrzydłach. Mimo że owady są dla drapieżników niegroźne, taka taktyka zapewnia im pewną nietykalność.

Występowanie

Około 400 gatunków z 4 podrodzin Mantispidae, rozsiane po całym świecie, ze szczególnym natężeniem w strefach klimatu tropikalnego i subtropikalnego. W Ameryce Północnej znaleźć możemy około 15 gatunków. W Europie również są (w rejonach śródziemnomorskich) – ale tylko 5, trudnych do rozróżnienia, i w dodatku wtapiających się w otoczenie, co oczywiście nie sprzyja częstym spotkaniom. Wszędzie występują lokalnie, lecz niekiedy dość licznie.
Preferują różne krzewy, drzewa, kwiaty, na których spędzają czas czekając na ofiarę. Ulubionym stanowiskiem są duże, odosobnione dęby. Gdy zastaną je upały, kryją się na spodniej stronie liści. Prowadzą dość skryty tryb życia. Aktywne są głównie o zmroku, trudno jednak to jednoznacznie stwierdzić; część gatunków przejawia są aktywność w środku dnia, inne w środku nocy.

Pokarm

Dorosłe owady zjadają to, co żyje, porusza się i jest od nich mniejsze – a więc głównie muchówki, ale nie można wykluczyć, że czasami do ich diety wkradną się inne organizmy. Technika polowań jak u modliszek.

Rozród

Chwytówki to owady o przeobrażeniu zupełnym. W pełni lata samica składa jaja na stylikach. Tzn. ogromną ilość jaj na stylikach, gdyż może ich być do kilku tysięcy. Zwykle na inkubator wybierana jest popękana kora drzew, miejsca ochronione przed deszczem. Tam larwy się klują, a następnie zimują nie pobierając pokarmu.
Na wiosnę szukają pająka z rodziny pogońcowatych, koniecznie z kokonem jajowym. Wnikają do takiego kokonu, i tam się przeobrażają. Nie jest to jednak zapowiedź końca życia larwalnego – występuje tu hipermetamorfoza (nadprzeobrażenie), w której stadium larwalne dzieli się na dwa kolejne stadia. Po przeobrażeniu larwa nadal jest więc larwą ale… innego rodzaju (pierwsze stadium nazywa się ang. campodeiform, drugie – ang. scarabaeiform).
W kokonie, robakowate larwy drugiego stadium zaczynają się odżywiać znajdującymi się tam jajami. Potem znów się przeobrażają, owad jest dorosły. Cykl się zamyka.
Inne podrodziny Mantispidae wypracowały sobie inny sposób na życie – np. drugie stadium larwalne u Symprasinae jest pasożytem chrząszczy i os, a Celomantospinae polują na małe stawonogi.