Mniszka śródziemnomorska (Monachus monachus)

Charakterystyka

Mniszka śródziemnomorska to duży ssak morski z rodziny fokowatych. Dorosłe osobniki osiągają 2,3–2,8 m długości i masę od 240 do nawet 400 kg, przy czym samce są nieco większe niż samice. Szczenięta rodzą się w rozmiarach 80–90 cm i masie 15–26 kg. Futro dorosłych jest szare lub brązowo-szare na grzbiecie i jaśniejsze na brzuchu; u młodych występują czarne barwy z białą plamą na brzuchu.

Występowanie i środowisko

Gatunek występuje w wodach przybrzeżnych wschodniej części Basenu Morza Śródziemnego, Morza Czarnego oraz zachodnich rejonów Atlantyku — u wybrzeży Maroka, Mauretanii, Madery i Ilhas Desertas. Wcześniej znany także z Zachodniego Śródziemnomorza, Kanarów, Egiptu, Izraela i innych lokalizacji, lecz wiele populacji wyginęło. Preferuje skaliste wybrzeża i jaskinie o podwodnym wejściu, które służą jako miejsca odpoczynku i rozrodu.

Pokarm

Mniszka śródziemnomorska to oportunistyczny drapieżnik. Żywi się głównie rybami (np. śledziowate, sparowate, dorsze), głowonogami (ośmiornice, kalmary, mątwy) i skorupiakami; sporadycznie spożywa również żółwie morskie. Poluje zwykle w płytkich wodach, nurkując do 50–70 m, choć sporadycznie zanurza się na głębokość do 250 m. Dzienne spożycie wynosi około 5–10% masy ciała.

Rozmnażanie

Mniszki osiągają dojrzałość płciową w wieku 2–6 lat. Rozmnażają się przez cały rok, ale największa liczba porodów przypada na wrzesień–październik. Samice rodzą jedno młode po ciąży trwającej około 10–11 miesięcy. Początkowo szczenięta mają czarną sierść (lanugo), którą tracą po 4–7 tygodniach; matki karmią młode przez około 4 miesiące, a więź może trwać nawet do czterech lat.

Tryb życia i ekologia

Żyją samotnie lub w niewielkich grupach (2–3 osobniki), choć podczas linienia mogą gromadzić się w większe skupiska. Preferują dzienny tryb życia, nurkują i polują głównie w wodzie. Potrafią skutecznie wspinać się na skaliste brzegi dzięki mocnym pazurom. Mogą żyć od 20 do 45 lat.

Status ochronny

Mniszka śródziemnomorska to jeden z najbardziej krytycznie zagrożonych ssaków morskich świata, z populacją szacowaną na 350–700 osobników. Główne zagrożenia to:

• polowania przez człowieka (dla mięsa, tłuszczu, skóry) – historycznie i współcześnie,
• przyłów w sieciach rybackich,
• utrata siedlisk – zwłaszcza jaskiń wskutek rozwoju turystyki i infrastruktury,
• niska różnorodność genetyczna – skutkująca efektami wąskiego gardła,
• zanieczyszczenie, rozlew oleju, toksyny biologiczne (np. toksyczne algi, morbillivirus).

Ochrona obejmuje tworzenie rezerwatów przybrzeżnych, monitoring lęgów, prawne zakazy polowań i kampanie edukacyjne.

Mniszka śródziemnomorska – pytania i odpowiedzi (FAQ)

Jak duża jest mniszka śródziemnomorska?

Długość ciała wynosi 2,3–2,8 m, a masa – 240–400 kg. Szczenięta mierzą 0,8–0,9 m i ważą 15–26 kg.

Gdzie występuje ten gatunek?

W wodach Morza Śródziemnego (głównie wschodnie obszary), Morza Czarnego oraz zachodniego Atlantyku u brzegów Maroka, Mauretanii, Madery i Wysp Desertas.

Co je mniszka?

Poluje na ryby, głowonogi (ośmiornice, mątwy) i skorupiaki — najczęściej w płytkich wodach.

Jak wygląda rozmnażanie?

Ciąża trwa około 10–11 miesięcy. Samice rodzą jedno młode, które przez 4 miesiące jest karmione mlekiem matki, a później utrzymuje silną więź nawet przez kilka lat.

Czy gatunek jest zagrożony?

Tak, jest krytycznie zagrożony — populacja wynosi zaledwie kilkaset osobników. Największe zagrożenia to polowania, przyłów, utrata siedlisk i niska różnorodność genetyczna.