Riszta (Dracunculus medinensis)

Nazywana/y także: filaria podskórna, nitkowiec podskórny, robak medyński, smok medyjski

Spis treści

Występowanie
Budowa
Biologia

Występowanie

Zasięg występowania riszty skurczył się obecnie do zaledwie kilku krajów Afryki. W ciągu kilku ostatnich lat spotykany był jedynie w Etiopii, Sudanie Południowym, Czadzie i Mali. W XX wieku liczne doniesienia o zarażeniu tym pasożytem pochodziły ze znacznego obszaru Afryki, z Bliskiego Wschodu oraz południowej Azji. W ostatnich 30 latach liczba osób, u których stwierdzono drakunkulozę zmalała z prawie 4 mln do zaledwie kilkudziesięciu (ok. 30) przypadków. Współcześnie choroba ta uważana jest za prawie całkowicie zwalczoną. Do sukcesu w ograniczeniu występowania drakunkulozy przyczyniły się zakrojone na ogromną skalę działania edukacyjne.

Budowa

Riszta należy do nicieni. Jej ciało pokrywa wór powłokowy z grubym oskórkiem. Ciało jest wydłużone. Barwa ciała mlecznobiała. Przód oraz tył ciała są zwężone. Riszta nie posiada układu oddechowego a także krwionośnego. Układ pokarmowy jest w kształcie rury. Otwór gębowy umiejscowiony jest na przodzie ciała. Natomiast otwory: płciowy, wydalniczy i odbytowy leżą po stronie brzusznej. Samice są dłuższe od samców.

Biologia

Riszta jest pasożytem podskórnym kręgowców (atakuje między innymi ludzi, małpy, konie, bydło, psy). Żywicielem pośrednim są oczliki. Zarażenie żywiciela ostatecznego następuje poprzez wypicie wody zawierającej oczliki z larwami riszty. Uwolnienie larw następuje w przewodzie pokarmowym. Larwy po ponad 6-10 miesiącach dojrzewają i kopulują. Nitkowiec podskórny jest rozdzielnopłciowym. Samica jest jajożyworodna. Samce po rozrodzie giną. Samice po kopulacji przemieszczają się po ciele gospodarza aż dotrą do tkanki podskórnej kończyn dolnych. W miejscu usadowienia się samicy (po około roku) powstaje pęcherz wrzodowy. Przy kontakcie z woda pęcherz pęka, a z powstałego pęknięcia częściowo wysuwa się samica. Następnie pęka wór powłokowy samicy, z niego wynicowuje się macica, która także pęka. Z pękniętej macicy do wody wydostają się larwy. Larwy przedostają się do oczlików. W nich linieją. Po około dwóch tygodniach larwy stają się inwazyjne. Oczliki w których mogą znajdować się larwy riszty zamieszkują głównie wody stojące. Zwykle nie dochodzi do zarażenia po napiciu się wody z rzek i strumieni. Większa liczba przypadków zarażania na terenach wilgotnych miała miejsce podczas miesięcy o mniejszych opadach (woda częściej się zatrzymywała), natomiast na terenach suchych w czasie pory deszczowej (więcej potencjalnych siedlisk dla żywicieli pośrednich). Długość życia wynosi 1-2 lata.

Systematyka