Tomi (Gazella thomsonii)

Wymiary/Budowa

Długość ciała 0,9-1,2 m, ogona 15-20 cm, masa 15-30 kg. Niewielka gazela pełna wdzięku. Znaki wyróżniające ten gatunek to: czarny pas na boku odgraniczający piaskowopłowy grzbiet od białego brzucha, ciemniejsza plama na środku pomarańczowej głowy, białe obwódki wokół oczu, które przechodzą na pysk, czarne paski na policzkach, ciemne rogi z pierścieniami (dłuższe u samca) oraz ciemne „palczaste” wzory wewnątrz ucha.

Występowanie

Skąpo porośnięte roślinnością, półpustynie i pustynie wschodniej Afryki, Kenii i Północnej Tanzanii.

Tryb życia

Należy do najliczniejszych gazeli, czasami tworzy stada mieszane z impalą i innymi gatunkami małych antylop. W porze deszczowej, jak obserwowano to w kraterze Ngorongoro (park narodowy w Tanzanii), gazele Thomsona są stosunkowo licznie zgromadzone na niewielkich powierzchniach. Żyją tam razem zwierzęta w różnym wieku i różnej płci – małe stada (10-20 osobników) złożone z samic i młodych łączą się ze stadami kawalerów (nawet z samotnymi samcami), by wspólnie wędrować po terenach trawiastych. W porze suchej samce dominujące określają sobie terytorium, z którego przeganiają wszystkich rywali. Znaczą je oddając mocz w różnych punktach, odchody pozostawiają w dobrze widocznych miejscach na ziemi. Na łodygach traw, wysokości 30-40 cm, pozostawiają zapachową wydzielinę gruczołów przedoczodołowych, usytuowanych w wewnętrznym kącie oka. Przestrzeń jest w ten sposób podzielona na wiele terytoriów o szerokości 20-300 m, pomiędzy którymi krążą młode samce i samice w grupach po 5-50 osobników.
Większe zgromadzenia na ogół rozgania dominujący samiec. Samce niedojrzałe lub samotne gromadzą się na obwodzie stada. Mogą jednak paść się na terytorium dominanta, o ile nie wchodzą mu w drogę i nie interesują się jego samicami. W razie zagrożenia, np. przez któregoś z wielkich kotów, szakala, hienę, czy innego drapieżnika, podskakuje energicznie (podobnie jak szpringbok). W trakcie tych bardzo szczególnych skoków funkcję sygnału ostrzegawczego spełnia spełnia czarna pręga na bokach. Zwierzę podskakuje w miejscu z wyprężonymi czterema nogami. Jest to rodzaj „tańca”, który ma na celu zdezorientowanie drapieżnika i uprzedzenie reszty stada o jego zbliżaniu się.

Odżywianie

Zjada przede wszystkim rośliny zielne, zwłaszcza trawy, jeśli nie są one zbyt wysokie lub zbyt gęste. Tak więc w porze deszczowej, kiedy roślinność na sawannie gwałtownie rośnie, gazele wędrują w ślad za stadami zebr i gnu. Te ostatnie bardziej troszczą się o obfitość pożywienia, niż o jego wielkość. Zjadają więc wysokie i twarde łodygi. Gazele są bardziej wybredne, zrywają młode pędy rosnące nisko nad ziemią, bogatsze w białko. Kiedy trawy zaczynają schnąć, tubylcy wypalają je w celu wzbogacenia ziemi, co pobudza do wzrostu nowe zielone, delikatne pędy, których gazele tak łakną. W okresie obfitości traw żywią się nimi w 90%, a nawet więcej, resztę stanowią rośliny dwuliścienne, krzewy, rośliny jednoroczne. Pod koniec pory suchej trawy stanowią nie więcej niż 60% ich pokarmu, uzupełniają wówczas jadłospis liśćmi i owocami. Ze wszystkich zwierząt kopytnych, gazele dają dowód największej odporności na upał i suszę. Dzięki niewielkiej masie ciała gazela Thomsona zadowala się kilkoma młodymi, zielonymi pędami, bogatymi w wodę, aby zaspokoić pragnienie w porze suchej. W porze deszczowej gasi pragnienie w kałużach, chociaż wilgotność jej pożywienia mogłaby wystarczyć.

Rozmnażanie i rozwój

Przygotowania do walki o samice trwają krótko i zwierzęta szybko używają rogów. Każde z nich z głową nisko pochyloną nad ziemią stara się odepchnąć przeciwnika. Szturm nie jest zbyt gwałtowny, a walka często przerywana. W przerwach zwierzęta pasą się, prawdopodobnie po to, by przedłużyć walkę. Następnie przeciwnicy ponownie rzucają się na siebie i krzyżują rogi. Sposób ustawienia rogów sprawia, że walczący rzadko odnoszą rany, wyjaśnia to, dlaczego wstępne demonstracje siły są tak krótkie.
Podczas zalotów ważną funkcję pełni odpowiednie ułożenie głowy i rogów, a także uderzanie w biegu. Jest jednym z niewielu gatunków krętorogich wydających potomstwo dwa razy do roku. Ciąża trwa 160-180 dni, rodzi się zwykle jedno młode – pierwsze po deszczach w styczniu lub w lutym, a drugie w lipcu. Noworodek jest początkowo ciemniejszy od rodziców i ma cętki, ale po 1-2 tygodniach jaśnieje. Szybko staje na własnych nogach, lecz przez pierwsze 3-4 tygodnie przebywa w ukryciu, z dala od stada.