Jak uchronić ogród przed upałami?
Zmiana klimatu sprawia, że co roku latem odnotowujemy w Europie rekordy ciepła. Fale upałów nie tylko są nieprzyjemne i stwarzają zagrożenie dla zdrowia, ale także dają się we znaki roślinom nieprzywykłym do żaru lejącego się z nieba przez kilkanaście dni z rzędu. Sprawdź, jak możesz zabezpieczyć ogród przed wysoką temperaturą, a jakich błędów należy się wystrzegać w pełni lata.
Ogrodnicy tradycyjnie zastanawiają się jak zabezpieczyć ogród przed mrozem, ale wygląda na to, że zimy będą coraz łagodniejsze, podczas gdy prawdziwym wyzwaniem dla roślin staną się gorące, suche lata. Niestety, samo tylko podlewanie nie wystarcza, aby ochronić co wrażliwsze gatunki przed skutkami upałów, a czasami może wręcz szkodzić, jeśli wykonywane jest nieprawidłowo.
Więcej cienia
Jeden upalny dzień może dać się ogrodowym roślinom we znaki, ale nie spowoduje trwałych strat – potencjał regeneracyjny przyrody jest nie do przecenienia. Z drugiej strony, przedłużająca się fala upałów może na tyle zaburzyć procesy fizjologiczne zachodzące w tkankach zielonych, że ograniczony zostanie wzrost, liście zaczną opadać, a czasem całe rośliny mogą zacząć żółknąć i zamierać.
Na temperatury panujące na zewnątrz wpływu oczywiście nie mamy, ale możemy zmniejszyć termiczne obciążenie roślin zapewniając im cień. Nie jest to proste w przypadku gatunków światłolubnych sadzonych intencjonalnie w strefie pełnego słońca, ale… dla chcącego nic trudnego. Profesjonalni ogrodnicy korzystają ze specjalnych konstrukcji, na których rozpościera się naturalne tkaniny zapewniające roślinom wytchnienie od parzącego popołudniowego słońca. Tego typu osłonę można dość łatwo zainstalować również na szklarni.
Sklepy ogrodnicze oferują specjalne tkaniny z różnym poziomem blokowania promieni słonecznych. Na zagony z sałatą warto zastosować faktor 50-60%, podczas gdy dyniom wystarczy 30 %. Rośliny w donicach można oczywiście przesunąć w strefę cienia na tarasie lub za domem.
Dach zacieniający rośliny; źródło: Wikimedia Commons/ peganum
Jak podlewać?
Wysokie temperatury oznaczają, że woda z podłoża paruje znacznie szybciej. Jeśli niebo jest bezchmurne i przez kilka dni nie pada, gatunki lubiące wilgoć mogą znaleźć się w kryzysowej sytuacji. Ich liście zaczną żółknąć i więdnąć, kwiaty będą opadać, a wzrost owoców zostanie zahamowany. Skrajne przesuszenie prowadzi do nieodwracalnych zniszczeń.
Ratunkiem w trakcie upalnej suszy jest oczywiście podlewanie. Aby przynosiło ono pożytek, a nie szkodę, należy pamiętać o prawidłowych porach i sposobach nawadniania. Najbardziej niebezpieczne jest podlewanie roślin w ciągu dnia konewką skierowaną z góry lub spryskiwaczem. Pozostające na liściach krople działają bowiem niczym lupa, ogniskując promienie słoneczne i prowadząc do poważnych poparzeń.
Podlewać w czasie upałów należy więc:
- wczesnym rankiem lub ewentualnie wieczorem (ta druga opcja jest mniej korzystna, gdyż zwiększa ryzyko pojawienia się ślimaków i chorób grzybowych);
- bezpośrednio do gleby,
- raczej rzadziej i obficiej niż częściej i skąpo;
- zawsze przed nawożeniem;
- najlepiej za pomocą nawadniania kropelkowego.
Tabela przedstawiająca sposoby zabezpieczania ogrodu przed upałami; opracowanie własne
Mulczowanie
Bardzo skuteczną metodą na ochroną roślin przed ekstremalnymi temperaturami, zarówno skrajnie niskimi jak i wysokimi, jest mulczowanie. Naga ziemia wysycha najszybciej i na dodatek szybko się nagrzewa. Jeśli przestrzeń na zagonie pokryjemy jednak korą, słomą lub kompostem zyskamy warstwę, która chronić będzie przed parowaniem wody i wzrostem temperatury podłoża. Sucha trawa jest szczególnie polecana, ponieważ ma jasną barwę, która dobrze odbija promienie słoneczne.
Masa termalna
W pokonaniu upałów pomóc może również dobór stosownego podłoża. Opcja ta sprawdza się w szczególności na podwyższonych zagonach, które wypełniamy pożądaną mieszanką ziemi. Jeśli wybierzemy materiały, które akumulują ciepło, takie jak kamienie, żwir czy glina i wkomponujemy je w strukturę zagonu, zyskamy swego rodzaju strefy buforowe. W ciągu dnia będą one absorbować energię, a w nocy ją oddawać, zapewniając roślinom bardziej stabilne warunki rozwoju.
Ograniczanie stresu dla roślin
Dla wrażliwych na słońce i suszę gatunków fale upałów są dostatecznym stresem. Nie należy go niepotrzebnie pogłębiać poddając rośliny dodatkowym zabiegom, takim jak cięcie, przesadzanie czy nawet nawożenie. Lepiej jest poczekać kilka dni, aż temperatury nieco spadną, a procesy fizjologiczne powrócą do równowagi.
Systemy nawadniania kropelkowego są najbezpieczniejszą formą podlewania w czasie upałów, fot. envato
Przyszłość ogrodów, czyli jak budować odporność na zmianę klimatu
Jeśli jeszcze nie założyłeś zagonów lub planujesz kompletną transformację istniejącego ogrodu, zaplanuj ją tak, aby przygotować się na upały i susze już zawczasu. Budowanie odporności ekosystemów – naturalnych i sztucznych – to zdaniem ekologów klucz do przyszłości. Odpowiednio zbalansowana przyroda potrafi bowiem skutecznie bronić i adaptować się sama. O czym warto więc pomyśleć?
- o dobrze gatunków odpornych na suszę i wysokie temperatury, np. sukulentów;
- o sadzeniu drzew, które w przyszłości zapewnią popołudniowy cień wyeksponowanym zagonom;
- o aranżacji ogrodów deszczowych w naturalny sposób gromadzących wodę z działki;
- o zagęszczaniu struktury na zagonach, tak aby niższe rośliny wypełniały przestrzenie między wyższymi;
- o uprawie liściastych pnączy na ażurowych płotach, które latem zapewnią zagonom częściowy cień;
- o zaaranżowaniu efektywnego systemu zbierania wody deszczowej z dachów i nieprzepuszczalnych powierzchni.
Ochrona ogrodu przed upałami – pytania i odpowiedzi
Jak chronić trawnik przed wysychaniem w okresie upałów?
Gdy jest gorąco koś trawę na dłuższą wysokość, min. 7 cm.
Jak walczyć z suszą w czasie upałów?
Rośliny należy podlewać wczesnym rankiem, bezpośrednio do gleby, i w razie potrzeby uzupełniać warstwę mulczującą.
Które gatunki najlepiej znoszą upały?
Pomyśl o roślinach typowych dla ciepłych, suchych klimatów, np. sukulentach, trawach, lawendzie, rozmarynie czy majeranku.
Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
- “How to Prepare Your Garden for Summer Heat Waves” Elizabeth Waddington, https://www.treehugger.com/how-to-beat-the-heat-in-your-garden-5192122, 10/07/2024;
- “How to Protect Your Garden During a Heat Wave” Greg Seaman, https://learn.eartheasy.com/articles/how-to-protect-your-garden-during-a-heat-wave/, 10/07/2024;
- “7 Tips to Protect Your Garden from Extreme Heat” Crystal Jarvis, https://www.gardenary.com/blog/7-tips-to-protect-your-garden-from-extreme-heat, 10/07/2024;
- “Protecting plants in a heatwave – 10 expert tips for combatting heat” Jennifer Ebbert, https://www.homesandgardens.com/gardens/protecting-plants-in-a-heatwave, 10/07/2024;
- “14 Ways to Help Your Garden Survive a Heat Wave” Steph Coelho, https://www.bobvila.com/articles/gardening-in-extreme-heat/, 10/07/2024;
