mangan
Mangan, Mn —
pierwiastek chemiczny grupy dodatkowej manganowców w VII grupie układu okresowego o liczbie atomowej 25 i masie atomowej 54.938. Jego gęstość wynosi 7.44 g·cm-3. Jest metalem ciężkim o barwie srebrzystobiałej z odcieniem różowym. Topi się w temperaturze 1244°C. Łatwo rozpuszcza się w rozcieńczonych kwasach, a na powietrzu pokrywa się cienką brązową warstewką tlenków. Najpospolitszym jego związkiem w przyrodzie jest braunsztyn (MnO2). K.W. Scheele udowodnił w 1734 roku, że głównym składnikiem braunsztynu jest nowy pierwiastek, manganesium. Duże ilości manganu (z zawartością niklu, kobaltu i miedzi) zawierają “buły” manganowe zalegające duże obszary dna oceanów, szczególnie Pacyfiku. Najczystszy mangan otrzymuje się przez elektrolizę wodnych roztworów soli manganowych. Mangan ma zastosowanie w hutnictwie jako składnik stopów, np. stali lub miedzi i aluminium.
Większa zawartość manganu w stali nadaje jej twardość i nieścieralność (szyny kolejowe). Stop miedzi, manganin (84% Cu, 12% Mn, 4% Ni), odznacza się dużą opornością właściwą i stanowi cenny materiał do budowy oporników. Najpospolitszy jego związek, nadmanganian potasowy KMnO4 – sól bezwodna, stosowany jest jako środek utleniający i dezynfekujący. Mangan jest nieodzownym składnikiem organizmów żywych roślinnych i zwierzęcych, w których pełni rolę katalizatora w procesach biochemicznych. Jest składnikiem dwu enzymów mitochondrialnych. Dzienne zapotrzebowanie dla dorosłego człowieka wynosi 2-5 mg. Jego źródłem są rośliny strączkowe, orzechy, zielone liście jarzyn.
