proces
Proces — Proces – ma dwa podstawowe znaczenia:
- postępowanie prowadzone przez sąd,
- następujące po sobie i powiązane przyczynowo zmiany.
Drugie znaczenie można uszczegółowić w następujący sposób: proces to następujące po sobie zmiany fizykochemiczne materii.
Tak pojęty proces można podzielić na:
- proces fizyczny,
- proces chemiczny,
- proces geologiczny,
- procesy biologiczne.
Proces fizyczny (przemiana fizyczna) – to proces, w którym można wyróżnić co najmniej dwa istotnie różniące się stany materii, początkowy i końcowy. Przemiana fizyczna zmienia właściwości fizyczne obiektu.
W fizyce przemiana fizyczna to taka zmiana układu fizycznego, która nie powoduje zmiany właściwości chemicznych substancji.
Pojęcie to jest używane głównie w chemii, gdzie przemianami fizycznymi nazywa się wszystkie zjawiska fizyczne, którym nie towarzyszy reakcja chemiczna, np. topnienie.
Ogólnie można traktować wszystkie reakcje chemiczna jak procesy fizyczne zachodząca w skali atomowej.
Przykłady procesów (przemian) fizycznych:
- przemiana fazowa,
- przemiana alotropowa,
- przemiana polimorficzna.
Proces chemiczny (reakcja chemiczna) – to każdy proces, w wyniku którego pierwotna substancja (substrat) przemienia się w inną substancję (produkt).
Aby cząsteczka substratu zamieniła się w cząsteczkę produktu konieczne jest rozerwanie przynajmniej jednego z obecnych w niej wiązań chemicznych pomiędzy atomami lub utworzenie się przynajmniej jednego nowego wiązania.
Reakcje proste i złożone
Reakcja prosta to pojedynczy akt zerwania lub powstania jednego wiązania chemicznego. W przyrodzie obserwuje się je bardzo rzadko.
Reakcje złożone to takie reakcje, w których dochodzi jednocześnie do rozpadu jednych wiązań i powstania drugich. Każdą reakcje złożoną można zapisać jako ciąg następujących po sobie reakcji prostych, które w tym przypadku nazywają się reakcjami elementarnymi.
Rodzaje reakcji złożonych
W chemii organicznej przykładami reakcji złożonych są:
• addycja (przyłączanie),
• substytucja (podstawienie),
• eliminacja (oderwanie),
• przegrupowanie (reakcja wewnętrzna).
Proces geologiczny – to zjawisko lub zespół zjawisk wywołujących na powierzchni ziemskiej lub w jej wnętrzu przeobrażenia fizyczne lub chemiczne.
Podział procesów geologicznych:
1. wywołane przez czynniki zewnętrzne (egzogeniczne):
a. niszczące:
i. wietrzenie
ii. erozja
iii. ruchy masowe
b. budujące:
i. sedymentacja
ii. diageneza
iii. gradacja
2. wywołane przez czynniki wewnętrzne (endogeniczne):
a. plutonizm
b. diastrofizm
c. metamorfizm
d. wulkanizm
Procesy biologiczne (życiowe) to wszystkie przemiany zachodzące w organizmie żywym.
Można wśród nich wyróżnić procesy życiowe wspólne dla wszystkich istot żywych. Są to:
- ruch (przemieszczanie się);
- oddychanie (uzyskiwanie energii użytecznej biologicznie podczas utleniania substratów);
- reakcja na bodźce;
- wzrost (zwiększaniu rozmiarów komórek lub ilości i rozmiarów komórek);
- wydalanie (usuwanie zbędnych, szkodliwych lub będących w nadmiarze metabolitów oraz wody i elektrolitów
- rozmnażanie (wytwarzania osobników potomnych);
- odżywianie (pozyskiwanie przez organizm składników odżywczych ze środowiska).
Fizjologia to nauka o procesach życiowych organizmów. Fizjologię można podzielić w zależności od badanego poziomu organizacji m.in: na:
- cytofizjologię nazywana też cytologią (fizjologia komórek, zajmuje się procesami fizjologicznym zachodzącymi na poziomie komórki);
- histofizjologię (fizjologia tkanek zajmuje się procesami fizjologicznym zachodzącymi na poziomie tkanki);
i. fizjologia układu nerwowego – neurofizjologia,
ii. fizjologia układu krążenia,
iii. fizjologia układu oddechowego,
iv. fizjologia układu dokrewnego,
v. fizjologia układu pokarmowego,
vi. fizjologia układu ruchu,
vii. fizjologia układu moczowo-płciowego,
viii. fizjologia układu odpornościowego – immunologia.
- działy badające funkcjonowanie całego organizmu.
Fizjologię można podzielić również w zależności od opisywanych procesów życiowych m.in. na:
- fizjologię mowy,
- fizjologia rozrodu.
Fizjologię można podzielić także w zależności od badanych taksonów m.in: na:
- fizjologia roślin,
- fizjologia grzybów,
- fizjologia zwierząt,
- fizjologia człowieka (która należy zaliczyć do fizjologii zwierząt).
Każda grupa organizmów posiada specyficzne dla siebie procesy biologiczne.
Specyficznym dla roślin i bakterii procesem biochemicznym jest fotosynteza. Jest to proces wytwarzania związków organicznych z materii nieorganicznej, który zachodzi w komórkach zawierających chlorofil lub bakteriochlorofil, przy udziale światła.
Fotosynteza składa się z dwóch etapów:
- fazy jasna (przemiany energii) w której światło jest absorbowane, a jego energia jest zamieniana na energię wiązań chemicznych, jako produkt uboczny wydzielany jest tlen
- fazy ciemnej (przemiany substancji) w której energia wiązań chemicznych jest wykorzystywana do syntezy związków organicznych.
Substratami fotosyntezy są dwutlenek węgla i woda, produktem – węglowodan i tlen (jako produkt uboczny), a źródłem światła – słońce.
Proces specyficzny dla bakterie nitryfikacyjnych to nitryfikacja – utlenianie amoniaku i soli amonowych do azotynów.
