Jakie ptaki drapieżne żyją w Polsce?

Nie są przesadnie kolorowe i nie umilają nam życia trelami – drapieżne ptaki Polski zachwycają jednak siłą, zręcznością, a nierzadko i rozmiarami. Niektóre z nich stały się przyjaciółmi człowieka i od wieków wykorzystywane są w sokolnictwie. Inne coraz częściej pojawiają się nad rodzimymi miastami w poszukiwaniu pożywienia. Oto 10 drapieżnych ptaków w Polsce, które naprawdę warto znać.

Mówiąc o ptakach drapieżnych najczęściej mamy na myśli rząd szponiastych, czyli dziennych królów przestworzy, niestrudzenie wypatrujących ofiar na polach, łąkach i w lasach. Ale wśród skrzydlatych drapieżców Polski znajdują się również nocne sowy, niemniej imponujące w sile i technikach łowczych. Oto przegląd najciekawszych rodzimych gatunków ptasich łowców.

Orzeł przedni

W subiektywnej ocenie wielu ornitologów najpiękniejszy i najbardziej imponujący ptak drapieżny w Polsce – orzeł przedni (Aquila chrysaetos) to duży, brązowy ptak, o rozpiętości skrzydeł przekraczającej często 2 m i szponach, które są ostrzejsze niż kocie pazury. Spotykany głównie w rodzimych górach, rzadziej na Pomorzu i w Biebrzańskim Parku Narodowym, potrafi rozwijać prędkość lotu do 150-190 km/h, a gdy pikuje po ofiarę nawet 320 km/h! Nie waha się zaatakować jelenia, owcy czy kozicy, choć w jego diecie przeważają zające, koty, kuny, świstaki. Skusi się również na kaczkę, głuszca czy mysz polną. Tą ostatnią jest w stanie wypatrzeć z odległości przekraczającej kilometr.

Jako ptaki monogamiczne i wyjątkowo wierne orły przednie polują często w parach – jeden z partnerów najpierw wyczerpuje ofiarę zaciekłą pogonią, a drugi spada na nią potem z bezlitosną siłą, nierzadko miażdżąc czaszkę swymi szponami.

Orzeł przedni w locie, fot. Dani Jara/Shutterstock

Bielik zwyczajny

Ten największy z drapieżnych ptaków lęgowych w Polsce jest już niestety dość nieliczny – krajowa populacja bielika zwyczajnego (Haliaeetus albicilla) w XX w. była już na skraju wymarcia, ale obecnie regeneruje się na terenach Pomorza Zachodniego i Mazur, a także Polski Środkowej. Bieliki ważą do 6 kg, a szerokość ich rozpostartych skrzydeł sięga majestatycznych 250 cm. Jeśli chodzi o dietę, upodobały sobie ryby i ptactwo wodne, więc polują głównie nad akwenami morskimi i jeziornymi, zręcznie chwytając ofiary z powierzchni wody. Potrafią też zaatakować lecący klucz gęsi.

Dziennie bielik pokonuje ponad 120 km w poszukiwaniu pożywienia, a w tych lotach często towarzyszy mu partner – bieliki także polują chętnie w parach, gdzie jeden zmusza łyskę do zanurkowania, a drugi podstępnie czyha na jej wynurzenie.

Bieliki polują głównie nad wodą, fot. Albert Beukhof /Shutterstock

Krogulec

Doskonały myśliwy nie musi być gigantem – niewielki krogulec (Accipiter nisus) o pięknie prążkowanym spodzie ciała należy do najmniejszych krajowych ptaków drapieżnych, ale zachwyca zwinnością polowań. Przy rozpiętości skrzydeł o zasięgu zaledwie 60 cm porywa się jedynie na mniejsze ofiary. Jest za to prawdziwym specjalistą w zakresie łowienia innych ptaków, zwłaszcza wróbli, sikorek, skowronków, kosów i szpaków. Szybuje nisko nad ziemią, kryjąc się za drzewami, krzewami i budynkami, a jednocześnie niepostrzeżenie zbliżając się do ofiary. Atakuje szybko i znienacka, chwytając ptaka w powietrzu i uśmiercając go szponami. Niestety, sam często pada ofiarą większych ptaków drapieżnych.

Krogulec jest doskonałym myśliwym, fot. slowmotiongli/Shutterstock

Jastrząb

Jastrząb gołębiarz (Accipiter gentilis) wyglądem bardzo przypomina krogulca, ale jest znacznie większy – rozpiętość jego skrzydeł sięga 100 cm u samca i 120 cm u samicy. Znaki rozpoznawcze to biała brew i charakterystyczny profil z zakrzywionym dziobem. Najczęściej gnieździ w Wielkopolsce i na Śląsku, chętnie skrywając się w lasach liściastych i mieszanych. Jastrząb preferuje bowiem ataki z zasadzki i unika zwykle otwartych przestrzeni. W jego jadłospisie dominują gołębie i inne średniej wielkości ptaki, typu kawki, drozdy, dzięcioły czy nawet mewy. Jego główną bronią są silnie umięśnione nogi, które umożliwiają skoki z gałęzi i pochwycenie ofiary w szpony. Niechętnie angażuje się natomiast w pościgi.

Jastrząb z ofiarą w szponach, fot. Erni/Shutterstock

Rybołów

Czarno-biały drapieżca, który, jak sama nazwa wskazuje, specjalizuje się w rybołówstwie. Rybołów (Pandion haliaetus) to duży, wędrowny ptak, w Polsce spotykany na Mazurach, Pomorzu Zachodnim i Wielkopolsce, zawsze nad wodą. Matka Natura wyposażyła go w odwracalny palec zewnętrzny, który umożliwia chwytanie ofiary niczym we szczypce, bardzo praktyczne w przypadku ryb. A dzięki szerokiej rozpiętości skrzydeł (do 150-170 cm) rybołowy są w stanie udźwignąć z wody nawet 2-kilogramowego leszcza. Samo polowanie jest fantastycznym widowiskiem, gdyż rybołów spada na taflę jeziora ze złożonymi skrzydłami i często nurkuje po ofiarę na głębokość nawet 3 metrów. W końcu wynurza się z rybą, gwałtownie trzepocząc skrzydłami, aby osuszyć pióra i odnosi obiad na drzewo.

Rybołów z rybą w szponach, fot. BlueBarronPhoto/Shutterstock

Uszatka zwyczajna

Sporej wielkości sowa, widywana w Polsce bardzo często i tu zimująca. Uszatka zwyczajna (Asi otus) posiada charakterystyczne sterczące „uszy”, które w rzeczywistości są jedynie kępkami piór wykorzystywanymi do kamuflaży i komunikacji z innymi osobnikami. Uszatki posiadają jednak doskonały słuch, który wraz z dobrze rozwiniętym nocnym widzeniem pozwala im lokalizować myszy, ryjówki i norniki nawet w całkowitych ciemnościach. Poruszający się bezgłośnym, ślizgowym lotem myśliwi przemykają metr nad powierzchnią ziemi i precyzyjnie trafiają szponami w ofiarę. Mniejsze kąski połykają na miejscu, większe zaś odnoszą ze sobą.

Uszatka zwyczajna na gałęzi, fot. Romuald Cisakowski/Shutterstock

Puszczyk

Puszczyk (Strix aluco) to najczęściej spotykana sowy w Polsce i Europie. Umiarkowanie duża, szara lub brązowa, jest dość krępa, a jej głowa w przeciwieństwie do uszatki pozbawiona jest pierzastych kitek. Puszczyk jest bardzo skutecznym nocnym łowcą, który wykorzystuje swój ostry wzrok (ponad 10 razy lepszy niż ludzki) i wrażliwy słuch do lokalizowania ofiar: gryzoni, królików, a także wielu mniejszych ptaków, w tym na przykład kaczek. Dzięki swojej sile i efektywności skutecznie wypiera inne gatunki sów z danego ekosystemu.

Puszczyk w locie, fot. Martin Hejzlar/Shutterstock

Kania ruda

Łatwa do rozpoznania dzięki rdzawej barwie piór, kania ruda (Milvus milvus) w Polsce obserwowana jedynie na zachodzie i północy – gatunek jest już bardzo nieliczny i znajduje się pod ścisłą ochroną. Kania ruda jest dość smukła, ma charakterystycznie wcięty ogon oraz skrzydła o szerokości nawet 160 cm. To dzięki tym ostatnim jest w stanie cierpliwie patrolować łąki, pola i ugory, wypatrując na nich kretów, gryzoni, jaszczurek, a nierzadko i dżdżownic. Zbiera też śnięte ryby z wody, a gdy jest bardzo głodna odważnie rzuca się na większe od siebie drapieżniki, aby odebrać im ich zdobycz. Czasami widuje się ją również, jak przechadza się po ziemi, wypatrując na niej smakowitych kąsków.

Kania ruda w locie, fot. Werner Baumgarten/Shutterstock

Myszołów

Najpospolitszy z drapieżnych ptaków Polski, jest zarazem jednym z najważniejszych. Myszołów zwyczajny (Buteo buteo) dzięki swojej liczebności (nawet 50-60 tys. par lęgowych w kraju) odgrywa istotą rolę w kontrolowaniu liczebności gryzoni, przede wszystkim norników. W jego menu znajdują się jednak również krety, mniejsze ptaki, płazy czy ślimaki, a okazyjnie również padlina. Myszołów wypatruje ofiar kołując nad otwartymi przestrzeniami lub wysiadując cierpliwie na drzewie lub słupie. Gdy zidentyfikuje cel, spada na niego szybkim trafnym lotem, podrywa ofiarę w powietrze i natychmiast uśmierca przez… rozszarpanie. Cały czas musi jednak uważać co dzieje się wokół – na myszołowy polują bowiem orły przednie, bieliki, a nawet kuny leśne.

Myszołów z ułowioną myszą, fot. Greens and Blues/Shutterstock

Gadożer

Stosunkowo mało znany ptak drapieżny, będący kuzynem jastrzębia. Gadożer (Circaetus gallicus) jest stosunkowo duży i ma silną, masywną postawę z rozpiętością skrzydeł sięgającą do 190 cm. W Polsce jest już niestety bardzo rzadki – gniazduje głównie w Puszczy Solskiej, a w innych częściach kraju bywa tylko przelotem. Jako łowca jest bardzo wybredny, gdyż żywi się jedynie zwierzętami zmiennocieplnymi – w tym jaszczurkami i wężami. Nie boi się atakować nawet żmii, które zręcznie uśmierca, łamiąc im od góry kręgosłup. Jego łapy są specjalnie zaadaptowane w tym celu – pokryte twardą łuską i wyposażone w krótkie szpony. Co ciekawe, ofiary połyka w całości, więc często widywany bywa z… ogonem wystającym z dzioba!

Ekologia.pl poleca

Eko technologie

Cyfrowa ewidencja czasu pracy – trwa ekologiczna transformacja przedsiębiorstw!

Medycyna rodzinna

Wiosenna aktywność na świeżym powietrzu – dlaczego warto ćwiczyć?

Gadożer pożerający węża, fot. COULANGES/Shutterstock

Ekologia.pl (Agata Pavlinec)

Zobacz najnowsze artykuły

Biznes

Wielkanocna refleksja

Ciekawostki przyrodnicze

Baranek wielkanocny – swoisty symbol Wielkanocy

Świat

Ośmiornice zamieniają ludzkie śmieci w domy, ale czy to dla nich dobre?

Wiadomości

Pogoda na Wielkanoc 2025: słoneczne święta, ale z przelotnymi opadami

Ciekawostki przyrodnicze

Nie tylko do jedzenia. Jajka mogą usuwać mikrodrobiny plastiku z oceanu

Ciekawostki przyrodnicze

Czy naprawdę połykamy pająki we śnie? Naukowcy są sceptyczni

Przyroda

Przedstawiamy kilka sposobów na pozbycie się myszy z domu. Który działał najlepiej?

Ekologiczny dom

Podpowiadamy, jak pięknie, ale naturalnie zabarwić jajka na Wielkanoc

Ochrona środowiska naturalnego

Prawa natury – czy rzeki i drzewa mogą mieć osobowość prawną?

Moda

Jak fast fashion wpływa na środowisko?

Przyroda

Mały ptak, wielka tajemnica – co naprawdę robi kos, gdy nikt nie patrzy?

Przyroda

Przewodnik po Wigierskim Parku Narodowym: praktyczne wskazówki i ekoturystyka