Spadające gwiazdy w sierpniu. Perseidy najciekawszym zjawiskiem lata
Dlaczego letnie noce warto spędzić pod gołym niebem? Bo jak co roku, w tym miesiącu mamy największą aktywność Perseidów. Maksimum Perseidów to najciekawsze zjawisko astronomiczne w lecie. Przygotuj sobie leżak albo karimatę, i ruszaj na poszukiwanie spadających meteorytów z roju Perseidów.
Czym są Perseidy?
Rój Perseidów można obserwować każdego lata pod koniec lipca i w sierpniu. To właśnie wtedy Ziemia przechodzi w pobliżu orbity komety Swift-Tuttle, która została odkryta w 1862 roku przez Lewisa A. Swifta (1820-1913) i Horacego Parnella Tuttle’a (1839-1923).
Materiał utracony w czasie zbliżeń komety do Słońca – do których dochodzi co 133 lata – i rozproszony po orbicie, wpadając w ziemską atmosferę z prędkościami dochodzącymi do 60 km na sekundę, wywołuje zjawisko „spadających gwiazd”.
Bo tak naprawdę Perseidy, to nie są spadające gwiazdy, ale różnej wielkości materia skalną, najczęściej wielkości ziarnka piachu, którą pozostawiła po sobie kometa.
Rój Perseidów jest aktywny od połowy lipca do praktycznie ostatnich dni sierpnia i swoje maksimum osiąga pomiędzy 10 a 14 dniem miesiąca. W jakich warunkach obserwować Perseidy? Na czystym, bezksiężycowym niebie mamy szansę ujrzeć nawet kilkadziesiąt meteorów w ciągu godziny. Trzeba też mieć nadzieję, że pogoda dopisze i będzie piękne bezchmurne niebo. Przypominamy również, by nie patrzeć bezpośrednio w środek radiantu lecz kilkanaście stopni od niego, ponieważ najlepiej widoczne i jasne meteory znajdują się właśnie w tym rejonie.
Perseidy i mitologia
Nazwa roju meteorów pochodzi w prostej linii od łacińskiej nazwy konstelacji, z której wybiegają. Perseidy pochodzą od gwiazdozbioru Perseusza. Rój Perseidów nazywany bywa także Łzami św. Wawrzyńca. Ma to związek z przypadającą 10 sierpnia rocznicą jego męczeńskiej śmierci (256 r. n.e.). Wawrzyniec zmarł podczas tortur przypiekany na rozżarzonej do czerwoności żelaznej kracie. Przed aresztowaniem wydał wszystkie kościelne kosztowności ubogim. Święty Wawrzyniec stał się patronem ubogich, piekarzy, żniwiarzy, bibliotekarzy i kucharzy. Modlitwy do niego chronić miały przed pożarami, poparzeniami i chorobami reumatycznymi, chroniły ognisko domowe przed niepokojami i kłótniami.
Perseidy dawniej i dziś
Obserwacja meteorów z roju Perseidów trwa już niemal 2 tysiące lat. Arkadiusz Olech z Centrum Astronomicznego PAN w Warszawie zwraca uwagę, że o aktywność Perseidów wspominają już starożytne kroniki dalekowschodnie. Także współcześnie jest to jeden z najbardziej znanych rojów meteorów, a to za sprawą korzystnych warunków, w jakich można go obserwować. „Spadające Perseidy” pojawiają się podczas ciepłych i najczęściej pogodnych wakacyjnych nocy.
Perseidy – gdzie patrzeć?
Luksus, jakim jest ciemne, rozgwieżdżone niebo, nie jest dostępny dla wszystkich, a w szczególności dla mieszkańców miast, gdzie przeszkadzać w obserwacji mogą reklamowe neony i uliczne oświetlenie. Dlatego na obserwację najlepiej wybrać się poza obszary miejskie, z dala od świateł i odblasków. Nie trzeba wdrapywać się na wysokie góry czy czubki drzew, bo Perseidy doskonale widać z równin.
Idealnym miejscem na obejrzenie tego spektaklu są ciemne łąki czy pola. Aby dostrzec meteory z roju Perseidów należy skierować wzrok na południowo-wschodni horyzont. Patrząc na zachód – „spadających gwiazd” będzie nieco mniej, ale za to widok powinien być bardziej spektakularny. Ze względu na kapryśność meteorów, warto je obserwować już kilka dni przed, a także po teoretycznie wyliczonym terminie maksimum
Kiedy obserwować Perseidy?
Pierwsze meteory z aktywnego roju Perseidów można było oglądać na niebie już od połowy lipca. Najbardziej kluczowa będzie noc z 12 na 13 sierpnia. W tym roku podziwianie maksimum Perseidów możliwe będzie w sprzyjających warunkach obserwacyjnych od około 21:00 12 sierpnia do świtu 13 sierpnia. Wtedy możemy spodziewać się prawdziwego deszczu meteorytów, a ilość obserwacji może przekraczać 100 na każdą godzinę. Jeżeli nie uda nam się załapać na noc z 12 na sierpnia, to nic straconego. Po tym okresie aktywność Perseidów będzie już wygasać, ale wciąż powinniśmy dostrzegać zauważalnie wyższą ilość meteorów. Perseidy kończą swoją aktywność w okolicach 25 sierpnia.
Największy „deszcz meteorów” w Polsce
Największy deszcz meteorytów w Polsce spadł 30 stycznia 1868 roku w pobliżu Pułtuska. Na terenie całej Polski widziano wtedy mknącą po niebie ognistą kulę, która zniknęła nad miastem. Mieszkańcy usłyszeli potężny huk i z nieba posypały się kamienie.
Jak oceniają specjaliści z wydziału geologii Uniwersytetu Warszawskiego, kamienne odłamki, które zasypały obszar 127 kilometrów kwadratowych, miały łączną masę 8863 kg. Większość z nich stanowiły kilkugramowe okazy, lecz niektóre były naprawdę duże: największy meteoryt ważył 9095 gramów.
- https://www.pkim.org/; 2019-08-07;
- https://polsa.gov.pl/images/docs/articles/polsa_edukacja_perseidy_2016.pdf; 2019-08-07;


Wszystkie gwiazdy w zasięgu ręki i na wyciągnięcie ręki… Takiego wydarzenia w ciepłe noce nie można przegapić. Fascynujące ile zdarzeń do okoła nas dzieje się poza nami….