Najpopularniejsze nietoperze występujące w Polsce
Ekologia.pl Środowisko Przyroda Najpopularniejsze nietoperze występujące w Polsce

Najpopularniejsze nietoperze występujące w Polsce

Według GDOŚ nietoperze pod względem liczebności stanowią niemal jedną czwartą wszystkich ssaków w Polsce! Fascynujące, a czasem i nieco przerażające stworzenia spełniają bardzo ważną rolę w środowisku naturalnym, aktywnie kontrolując populację owadów. Z drugiej strony, są one wrażliwe na zmiany krajobrazu, a tempo ich rozmnażania jest bardzo niskie. Oto 10 najpopularniejszych nietoperzy występujących w Polsce!

Nocek rudy w Polsce

Nocek rudy w Polsce można go spotkać w całym kraju, chociaż w Tatrach jest nieliczny. Fot. Rudmer Zwerver/Shutterstock
Spis treści

Na terytorium Polski odnotowuje się 28 gatunków nietoperzy, a wszystkie objęte są ścisłą ochroną. Zamieszkują zarówno w ludzkich siedliskach, jak i w lasach, na mokradłach, a nawet obszarach rolniczych. Ku podziwu, odbywają często dość długie migracje, przemieszczając się pomiędzy krajami. Niektóre gatunki można więc spotkać jedynie sporadyczne, ale te należące do rodziny podkowcowatych oraz mroczkowatych są w Polsce powszechniejsze.

Mroczek późny

Ten średniej wielkości nietoperz należy do najbardziej powszechnych w całej Europie. Mroczek późny (Eptesicus serotinus) zimę spędza w opuszczonych budynkach, bunkrach i skalnych szczelinach, ale w sezonie spotkać go można w parku, ogrodzie lub na pastwisku, gdzie ochoczo wyłapuje większe chrząszcze i muchy. Gatunek ma dość spore czarne uszy, brązową sierść z jaśniejszym podbrzuszem oraz szerokie skrzydła o rozpiętości do 37 cm. Łatwo go rozpoznać po szybowcowym locie, który choć wydaje się powolny, w rzeczywistości zaskakuje zwinnymi manewrami. W Polsce występuje na terenie całego kraju.

Nietoperze w Polsce - mroczek późny

Mroczek późny, fot. Colin Seddon/Shutterstock

Nocek duży

Nocek duży (Myotis myotis) wcale nie jest taki duży – z długością ciała sięgającą 8-9 cm wielkością przypomina raczej mysz domową. Mimo to w Europie należy do największych gatunków nietoperzy, a w Polsce jest szeroko rozpowszechniony na południu i w centrum; czasami spotyka się go jednak i w Gdańsku. W jego diecie dominują świerszcze, chrząszcze i pająki, więc na żer wypuszcza się głównie do lasu oraz na skoszone łąki. Zimę spędza w obiektach zbudowanych przez człowieka, typu piwnice czy opuszczone fortyfikacje. Dodatkowo lubi jednak także kryjówki podziemne, w których na świat często przychodzą młode.

Nietoperz nocek duży

Nocek duży, fot. slowmotiongli/Shutterstock

Nocek Natterera

Do najpopularniejszych nietoperzy w Polsce należy również nocek Natterera (Myotis nattereri). Brązowe futerko na grzbiecie kontrastuje z białoszarym podbrzuszem, podczas gdy uszy i skrzydła są czarne. Gatunek jest niewielki – długością ciała nie przekracza zwykle 5 cm. Cechą rozpoznawczą jest pomarszczona błona ogonowa porośnięta sztywnymi, zagiętymi włosami. Nocki Natterera w lecie chętnie korzystają z ptasich kwater (dziupli i budek lęgowych), ale zimę spędzają w piwnicach, opuszczonych kopalniach i studniach, gdzie jest stosunkowo ciepło i sucho. Prowadzą raczej osiadły tryb życia, a żywią się głównie pająkami i nielotnymi bezkręgowcami, które porywają z liści i gałęzi roślin.

Nocek Natterera

Nocek Natterera, fot. Rudmer Zwerver/Shutterstock

Nocek rudy

Niewielki gatunek o zaokrąglonych uszkach i brunatnych błonach skrzydłowych. Nocek rudy (Myotis daubentonii) widywany jest przede wszystkim nad zbiornikami wodnymi, gdzie poluje na ćmy, jętki i muszki. Potrafi nawet porywać ofiary bezpośrednio z tafli wody i zwykle zjada je w locie. W ciągu jednego polowania potrafi zwiększyć wagę swego ciała o ponad 50%! Na zimę skrywa się zwykle w podziemnych kryjówkach, ale latem zamieszkuje dziuple, budynki czy nawet spodnie strony mostów. Kolonie matek wychowujących potomstwo na przełomie czerwca i lipca liczą sobie nawet 40-80 samic.

Nietoperz nocek rudy

Nocek rudy w trakcie hibernacji, fot. zdenek_macat/Shutterstock

Karlik malutki

Stosunkowo łatwo jest w Polsce spotkać również karlika malutkiego (Pipistrellus pipistrellus), nietoperza, który mierzy ok. 3 cm na długość (bez ogona) i waży 3-8 g. Widywany bywa już w porze zmierzchu i to często przelatując wskroś miast i nad gospodarstwami. Żywi się muszkami, sieciarkami i chruścikami, a ciężarne samice w maju tworzą ogromne kolonie mogące liczyć nawet setki matek – gnieżdżą się one w szczelinach murów i pustych drzewach. Zimę karliki spędzają zwykle w budynkach  – można je spotkać np. w wieżach zamkowych czy kościołach.

Karlik malutki

Karlik malutki, fot. Rudmer Zwerver/Shutterstock

Gacek brunatny

Popularny w całej Europie gacek brunatny (Plecotus auritus) latem widywany jest zwykle w koronach drzew, na dachach i w okolicach kominów. Na żer przelatuje głównie nad obszary zalesione, a w jego diecie dominują ćmy. Ten stosunkowo niewielki nietoperz odznacza się brązowym futrem, bardzo brązowymi błonami na skrzydłach oraz bardzo dużym uszami. Te ostatnie potrafi w stanie spoczynku sprytnie chować, tak że widoczne pozostają jedynie koziołki. Zimy gacki spędzają zwykle w pojedynkę, hibernując w jaskiniach, kopalniach oraz budynkach. W przeciwieństwie do wielu innych nietoperzy, ten gatunek ma charakter osiadły i nie przepada za dłuższymi lotami.

Gacek brunatny w Polsce

Gacek bruntatny, fot. Colin Seddon/Shutterrstock

Gacek szary

Nieco większy od gacka brunatnego jest gacek szary (Plecotus austriacus), który dodatkowo ma też jaśniejsze podbrzusze oraz chłodniejszą tonację kolorystyczną. Uszy, jak przystało na gacka, są jednak wyjątkowo długie, szerokie i charakterystycznie pofałdowane. Gatunek żywi się przede wszystkim ćmami, a latem gnieździ się w na poddaszach, w piwnicach i opuszczonych zamkach, rzadziej w podziemiach – towarzystwo człowieka wydaje się mu sprzyjać. Zimą hibernuje w budynkach, zwłaszcza w piwnicach, ale czasami spotykany bywa także w jaskiniach i kopalniach. Podobnie jak swój bliski kuzyn, nie trudzi się migracjami, spędzając większość życia na jednym obszarze. W Polsce jego zasięg ogranicza się do terenów południowych oraz centralnych.

Gacek szary

Gacek szary, fot. Rudmer Zwerver/Shutterstock

Mroczak posrebrzany

Nie mroczek, ale mroczak posrebrzany (Vespertilio murinus) to gatunek nietoperza dość powszechnie występującego na obszarze Europy i Polski. Ten średniej wielkości latający ssak wyróżnia się wśród innych nietoperzy bardzo wąskimi skrzydłami i wyraźnie dwubarwnym futrem – czerwonobrązowym ze srebrnymi włosami na grzbiecie oraz jasnoszarym na brzuszku. Rozgraniczenie tych barw na bokach ciała jest bardzo wyraziste. Inną ciekawą cechą mroczaka posrebrzanego jest zdolność do wydawania dźwięków słyszalnych na ludzkiego ucha i przypominających ptasie trele – służą one do ustalania dominacji na danym terytorium. Gatunek żywi się owadami, które pochwytuje w czasie nocnych lotów, a spotkać go można w lasach, na polach, w miastach, a nawet na terenach półpustynnych. Może prowadzić osiadły tryb życia, ale niektóre mroczaki pokonują nawet ponad 1000 km w poszukiwaniu cieplejszych miejsc do hibernacji na zimę.

Mroczak posrebrzany

Mroczak posrebrzany, fot. Geza Farkas/Shutterstock

Podkowcowiec mały

Do najmniejszych polskich nietoperzy należy podkowcowiec mały (Rhinolophus hipposideros) dorastający maksymalnie 4 cm na długość. Nazwa gatunku pochodzi od nietypowej narośli skórnej w okolicach nosa, która ma kształt podkowy i pomaga zwierzęciu skupiać sygnały echolokacyjne. Podkowcowiec mały w Polsce spotykany jest na wyżej położonych terenach Karpat, Sudetów, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, ale także w Kotlinie Sandomierskiej. Letnie kolonie rozrodcze zakłada pod ziemią, a jedynie w bardziej północnych lokalizacjach preferuje budynki – jak na nietoperza jest gatunkiem dość ciepłolubnym. Zimowe kryjówki zwykle są dość nieodległe i obejmują piwnice, nory i mniejsze jaskinie. Jako ciekawostkę warto dodać, że podkowcowce podczas hibernacji nie lubią tulić się siebie i zachowują zawsze zdrowy dystans od sąsiada.

Podkowcowiec mały

Podkowcowiec mały, fot. aaltair/Shutterstock

Borowiec wielki

Największym nietoperzem w Polsce jest natomiast borowiec wielki (Nyctalus noctula) o długości ciała ok. 8-9 cm, sześciocentymetrowym ogonie oraz nawet 40-centymetrowej rozpiętości skrzydeł. Jego lśniące ciemnobrązowe futerko na zimę nabiera rudawego odcienia, podczas gdy błony skrzydłowe są praktycznie czarne. Borowiec wielki słynie z szybkości lotów (nawet do 60 km/h) i zamiłowania do długich migracji – na zimę przelatuje do centrum i na południe Europy, pokonując dystanse o długości 1000-1500 km. Zimowe kolonie liczą sobie przy tym nawet po kilka tysięcy osobników. W ciągu lata nietoperz chętnie pomieszkuje w dziuplach drzew, a apetyty zaspokaja chrząszczami, ćmami oraz latającymi mrówkami.

Borowiec wielki

Borowiec wielki, fot. Miroslav Hlavko/Shutterstock

Dodajmy, że w Polsce oprócz ścisłej ochrony gatunkowej większość nietoperzy objęta jest zakazem fotografowania, filmowania oraz wszystkich czynności mogących skutkować wypłoszeniem. Warto wiedzieć, że wybudzenie nietoperza z hibernacji często wiąże się z jego śmiercią głodową. Zimujące na strychach i w piwnicach osobniki należy więc pozostawić w spokoju.

Ekologia.pl (Agata Pavlinec)

Bibliografia
  1. „Gatunki nietoperzy występujące w Polsce” Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2012;
  2. „Eptesicus serotinus” https://www.eurobats.org/about_eurobats/protected_bat_species/eptesicus_serotinus, 18/03/2024;
  3. “Greater mouse-eared bat - Myotis myotis” EEA, https://eunis.eea.europa.eu/species/1486, 18/03/2024;
  4. “Daubenton’s bat” Woodland Trust, https://www.woodlandtrust.org.uk/trees-woods-and-wildlife/animals/mammals/daubentons-bat/, 18/03/2024;
  5. “Plecotus auratus” Animal Diversity Web, https://animaldiversity.org/accounts/Plecotus_auritus/, 18/03/2024;
5/5 - (4 votes)
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments