Żywność ekologiczna i rolnictwo ekologiczne – surowe zasady przyznawania certyfikatów zgodności
Żywność ekologiczna jest ekologiczna, jeżeli wszystkie procesy jej produkcji, przygotowania oraz dystrybucji są zgodne z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego. Potwierdzeniem spełniania wspomnianych przepisów jest certyfikat zgodności wydawany producentom przez jednostki certyfikujące.
Certyfikatu zgodności nie muszą posiadać jedynie podmioty detaliczne zajmujące się wyłącznie sprzedażą produktów końcowemu odbiorcy. Aby producent mógł uzyskać certyfikat zgodności musi najpierw zgłosić zamiar podjęcia takiej działalności w jednej z upoważnionych jednostek certyfikujących. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu zamieszczonym na stronie www.ijhar-s.gov.pl -> rolnictwo ekologiczne -> zgłoszenie działalności. Producenci muszą jednak pamiętać, że w przypadku, gdy informacje zamieszczone w zgłoszeniu działalności staną się nieaktualne, należy dokonać jego korekty
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi upoważnił 11 jednostek certyfikujących do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów zgodności na terenie Polski. Ich lista jest dostępna na stronie internetowej Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych lub na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jednostki certyfikujące wydają certyfikaty zgodności każdemu podmiotowi gospodarczemu, który podlega ich kontroli i który w obszarze swojej działalności spełnia wymogi określone w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego.
W celu potwierdzenia tych wymogów jednostki certyfikujące przeprowadzają fizyczne kontrole wszystkich podmiotów przynajmniej raz w roku.
Uwaga kontrola!
Od 1 stycznia 2011 r. kontrole producentów ekologicznych na rzecz jednostek certyfikujących, będą przeprowadzane wyłącznie przez osoby, których kwalifikacje zostaną potwierdzone zdawanym co 3 lata egzaminem z posiadanej wiedzy teoretycznej w zakresie rodzajów specjalizacji do dokonywania tych kontroli i które zostaną wpisane do rejestru inspektorów rolnictwa ekologicznego prowadzonego przez Głównego Inspektora JHARS lub wobec których decyzja o uznaniu kwalifikacji, wydana na podstawie przepisów o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, stała się ostateczna. Rejestr inspektorów rolnictwa ekologicznego będzie udostępniony na stronie administrowanej przez Inspekcję JHARS. Inspektorzy jednostek certyfikujących są odpowiedzialni za rzetelne i obiektywne przeprowadzenie kontroli produkcji, prowadzonej przez producenta a następnie za dostarczenie jednostce certyfikującej protokołu z kontroli, zawierającego wnioski co do zgodności tej produkcji z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego. Na podstawie protokołu z kontroli oraz innych posiadanych informacji, w jednostce certyfikującej podejmowana jest decyzja o wydaniu lub odmowie wydania certyfikatu.
Niezgodności
Dodatkowo jednostki certyfikujące mogą przeprowadzić kontrole doraźne w oparciu o ocenę ryzyka niezgodności z zasadami produkcji ekologicznej, z uwzględnieniem wyników poprzednich kontroli, ilości produktów objętych kontrolą oraz ryzyka zamiany produktów.
W przypadku stwierdzenia przez jednostkę nieprawidłowości, obiekty używane przez dany podmiot do prowadzenia jego działalności mogą być kontrolowane tak często, jak wymagają tego istniejące zagrożenia. Jednostka certyfikująca po stwierdzeniu nieprawidłowości wydaje producentowi zalecenia pokontrolne wskazując nieprawidłowości, które producent powinien wyeliminować w terminie wskazanym przez jednostkę. Dodatkowo, jednostka certyfikująca może wymierzyć producentowi sankcję, która powinna być adekwatna do popełnianego zawinienia. Producenci ekologiczni muszą prowadzić dokumentację i przechowywać dowody potwierdzające fakt, że prowadzona przez nich działalność jest zgodna z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego.
Producent ma obowiązek
Przetwórcy dodatkowo muszą m.in. pamiętać o stworzeniu i uaktualnianiu odpowiednich procedur opierających się na systematycznej identyfikacji krytycznych etapów przetwórstwa. Stosowanie tych procedur musi dać gwarancję, że wytwarzane produkty spełniają zasady produkcji ekologicznej. Podczas kontroli wykonywanych przez jednostki certyfikujące, producenci rolni muszą okazać inspektorom m.in. dokumenty poświadczające prowadzenie zabiegów agrotechnicznych i czynności związanych z gospodarowaniem stadem, które były zgodne z zasadami produkcji ekologicznej. Dodatkowo inspektorzy powinni weryfikować, czy wszyscy producenci ekologiczni stosowali do produkcji wyłącznie surowiec ekologiczny.
Zgodnie z przepisami prawa przed zakupem surowca ekologicznego producent powinien sprawdzać certyfikaty zgodności swoich dostawców. Dodatkowo sprzedający powinien złożyć pisemne oświadczenie, że dostarczone przez niego produkty nie zostały wytworzone z GMO lub przy pomocy GMO.
Kto nadzoruje?
W celu zagwarantowania uczciwej konkurencji i właściwego funkcjonowania rynku produktów ekologicznych w ustawie o rolnictwie ekologicznym wskazano Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych jako sprawującą nadzór nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi oraz nadzór nad produkcją ekologiczną. Inspekcja JHARS stanowi więc, obok jednostek certyfikujących, istotny element systemu kontroli, którego celem jest umacnianie zaufania konsumentów do produktów wytworzonych ekologiczną metodą produkcji.
W ramach ww. nadzoru inspektorzy wojewódzkich inspektoratów jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych mogą sprawdzać u producentów ekologicznych prawidłowość kontroli przeprowadzonych przez jednostki certyfikujące i zgodność prowadzonej produkcji ekologicznej z przepisami dotyczącymi rolnic-twa ekologicznego. W ramach tych czynności inspektorzy WIJHARS mogą np. sprawdzić, czy producenci każdego roku, w terminie wskazanym przez jednostkę certyfikującą, powiadomili ją o harmonogramie produkcji roślinnej, oraz czy prowadzą ewidencję produktów roślinnych w zakresie zbiorów. Dodatkowo, u producentów prowadzących działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego mogą zostać zweryfikowane pozostałe wymogi, które producent musi spełnić, aby uzyskać certyfikat zgodności w zakresie prowadzonej przez niego działalności w rolnictwie ekologicznym.
Poprzez informację nawiązującą do ekologicznej metody produkcji należy rozumieć słowo „ekologiczny”, występujące we wszystkich językach krajów Wspólnoty (np.: biologico, organic), oraz jego pochodne lub wersje skrócone, jak np. eko lub bio, które mogą być używane w znakowaniu samodzielnie lub łącznie.
Karol Andruk Biuro Rolnictwa Ekologicznego i Produktów Regionalnych
