Brudna Dwunastka 2025: te owoce i warzywa mają najwięcej pestycydów
Coroczny raport „Brudna dwunastka” opublikowany przez Environmental Working Group (EWG) po raz kolejny wywołał burzliwą dyskusję o bezpieczeństwie żywności. Najnowsze zestawienie za 2025 r. ujawnia, że ponad 90% próbek badanych owoców i warzyw zawierało pozostałości pestycydów – związków chemicznych powszechnie stosowanych w rolnictwie konwencjonalnym. W tym roku na liście po raz pierwszy pojawiły się jeżyny oraz wracające po przerwie ziemniaki.
Szpinak liderem, jeżyny debiutują
Na szczycie zestawienia znalazł się szpinak – z największym stężeniem pestycydów w przeliczeniu na wagę spośród wszystkich testowanych produktów. Zaraz za nim uplasowały się: truskawki, jarmuż (wraz z liśćmi gorczycy i kapustą), winogrona, brzoskwinie, wiśnie, nektarynki, gruszki, jabłka, jeżyny, borówki i ziemniaki.
Wśród nowości szczególną uwagę przyciągają jeżyny. Dlaczego dopiero teraz trafiły na listę? Odpowiedź jest prosta – nigdy wcześniej nie były objęte testami Departamentu Rolnictwa USA. Tegoroczne badania wykazały obecność szerokiego spektrum pestycydów, co wystarczyło, by owoce te znalazły się wśród najbardziej zanieczyszczonych.
Ziemniaki pod lupą
Powrót ziemniaków do zestawienia ma związek z wykryciem chloroprofamu – regulatora wzrostu roślin stosowanego po zbiorach, aby zapobiec kiełkowaniu podczas transportu i przechowywania. Choć w Unii Europejskiej związek ten jest zakazany, w Stanach Zjednoczonych nadal bywa używany. Jak podkreśla dr Alexis Temkin z EWG, bliskość momentu aplikacji pestycydu do chwili, w której produkt trafia na stół konsumenta, może tłumaczyć wysokie poziomy pozostałości w ziemniakach.
Co wykryły badania?
Przewodnik zakupowy EWG, publikowany corocznie od 2004 roku, nie tylko mierzy częstotliwość wykrywania pestycydów, ale również liczbę różnych substancji obecnych na produktach i ich łączną toksyczność. W niektórych przypadkach na pojedynczym rodzaju owocu wykryto ponad 50 różnych związków chemicznych. Co więcej, EWG uwzględnia także potencjalne skutki zdrowotne na podstawie badań na zwierzętach.
„Celem raportu nie jest zniechęcanie do jedzenia warzyw i owoców, ale pomoc w wyborze tych mniej narażających na kontakt z pestycydami – szczególnie dla osób, które regularnie kupują te same produkty” – zaznacza Temkin.
„Nie siejcie paniki”
Raport EWG nie od dziś budzi kontrowersje. Sojusz na rzecz Żywności i Rolnictwa, reprezentujący zarówno producentów konwencjonalnych, jak i ekologicznych, zarzuca organizacji wywoływanie niepotrzebnego niepokoju wśród konsumentów. Dyrektor wykonawcza Teresa Thorne przypomina, że bezpieczeństwo produktów potwierdzają wieloletnie badania toksykologiczne i dane rządowe. „Zamiast bać się pestycydów, powinniśmy skupić się na korzyściach płynących z diety bogatej w warzywa i owoce – bez względu na to, jak są uprawiane” – przekonuje.
Czysta piętnastka: mniej pestycydów, więcej spokoju
Dla równowagi, EWG co roku publikuje również listę „Clean Fifteen” – owoców i warzyw, w których pestycydy występują najrzadziej lub w minimalnych ilościach. W 2025 r. na czele znalazł się ananas, a tuż za nim kukurydza cukrowa, awokado, papaja, cebula i mrożony groszek. Cechą wspólną wielu z tych produktów jest gruba, niejadalna skórka, którą usuwa się przed spożyciem – co znacząco ogranicza ekspozycję na środki ochrony roślin.
USDA testuje produkty w warunkach przypominających domowe – myje je przez kilkanaście sekund pod bieżącą wodą i obiera, jeśli jest to typowe dla konsumentów. Taki sposób testowania lepiej oddaje realne ryzyko, jakie niesie spożywanie nieorganicznych produktów.
Jak prawidłowo myć owoce i warzywa?
Eksperci przypominają, że każdy produkt – także ekologiczny – należy dokładnie umyć przed spożyciem. Najlepiej pod ciepłą, bieżącą wodą. Warzywa twarde, jak ziemniaki czy marchew, warto dodatkowo szorować czystą szczotką. Liściaste zieleniny powinno się płukać delikatnie, liść po liściu, najlepiej używając sitka i letniej wody. Nie używajmy mydła, wybielaczy ani specjalnych detergentów – mogą przeniknąć do wnętrza owocu lub warzywa.
Wyjątkiem są produkty „trzykrotnie myte”, jak gotowe mieszanki sałat – tych nie trzeba myć ponownie, co potwierdza FDA.
Dlaczego to takie ważne?
Naukowcy nie mają wątpliwości – długotrwałe narażenie na pestycydy może nieść poważne konsekwencje zdrowotne. Badania łączą te substancje z problemami rozwojowymi u dzieci, uszkodzeniami DNA, zaburzeniami płodności, a nawet niektórymi nowotworami. Szczególnie narażone są kobiety w ciąży, dzieci i pracownicy rolni.
Amerykańska Akademia Pediatrii ostrzega, że kontakt z pestycydami może zwiększyć ryzyko wad wrodzonych, niskiej masy urodzeniowej i opóźnień w rozwoju neurologicznym u dzieci.
Opublikowany: 12 czerwca, 2025
