Nowe złoto Europy? Polska rusza po surowce krytyczne
Ministerstwo Klimatu i Środowiska intensyfikuje działania, które mają zapewnić Polsce stabilny dostęp do surowców krytycznych – niezbędnych dla zielonej transformacji, przemysłu nowoczesnych technologii i bezpieczeństwa strategicznego. W najbliższych tygodniach ruszą konsultacje projektu ustawy wdrażającej Europejski akt o surowcach krytycznych (CRMA). Do końca roku gotowy ma być również Krajowy Program Poszukiwań Surowców Krytycznych. Oba dokumenty wpisują się w unijną politykę dywersyfikacji dostaw i zwiększania niezależności od surowców importowanych spoza UE.
Nowa ustawa – fundament krajowej polityki surowcowej
Projekt ustawy o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych (UC83) stanowi odpowiedź na wymogi europejskiego rozporządzenia CRMA, które weszło w życie w 2024 roku. Akt ten wyznacza konkretne cele: do 2030 roku Unia Europejska ma pozyskiwać co najmniej 10% strategicznych surowców z własnych źródeł, 40% ma być przetwarzane w UE, a 25% pochodzić z recyklingu. Dodatkowo nie więcej niż 65% surowca może pochodzić z jednego kraju spoza Wspólnoty.
– Przygotowywana ustawa ma umożliwić wdrożenie tych zasad do polskiego porządku prawnego i określi obowiązki instytucji państwowych, które będą odpowiadały za ich realizację – podkreślił podczas konferencji prasowej wiceminister klimatu i środowiska, główny geolog kraju, prof. Krzysztof Galos.
Krajowy Program Poszukiwań: 180 mln zł na rozpoznanie zasobów
Równolegle powstaje Krajowy Program Poszukiwań Surowców Krytycznych – wieloletni plan eksploracji geologicznej, który ma ujawnić potencjalne zasoby strategicznych kopalin na terenie Polski. Resort klimatu i Państwowy Instytut Geologiczny szacują, że w latach 2026–2033 na ten cel zostanie przeznaczone ponad 180 mln zł ze środków publicznych.
Poszukiwania obejmą m.in. złoża miedzi, grafitu, fosforytów, fluorytu, surowców skaleniowych, a w dalszej kolejności również niklu, kobaltu, arsenu, bizmutu czy strontu. Wszystkie te minerały mają strategiczne znaczenie dla sektora odnawialnych źródeł energii, elektromobilności, cyfryzacji, a także przemysłu obronnego i kosmicznego.
– Bez tych surowców rozwój nowoczesnej gospodarki nie jest możliwy – zaznaczył prof. Galos.
Polska stawia na suwerenność surowcową
Działania podejmowane przez MKiŚ mają charakter długofalowy i strategiczny. Oprócz eksploracji nowych złóż, resort planuje:
- aktualizację Polityki Surowcowej Państwa,
- rozwój systemów monitorowania ryzyka w łańcuchach dostaw,
- budowę strategicznych rezerw surowców,
- wsparcie dla recyklingu i odzysku metali z istniejących zasobów,
- zawieranie partnerstw międzynarodowych.
CRMA nakłada na państwa członkowskie również obowiązek tworzenia systemów wczesnego ostrzegania o zaburzeniach dostaw. Polska ustawa (UC83) będzie więc nie tylko implementacją przepisów unijnych, ale i narzędziem do wzmacniania krajowego bezpieczeństwa surowcowego.
Europa kontra zależność od Chin
W tle tych działań rysuje się globalny wyścig o strategiczne zasoby. Unia Europejska chce uniezależnić się od importu surowców z dominujących państw, w tym przede wszystkim z Chin, które kontrolują większość światowego rynku metali ziem rzadkich.
– Wdrożenie CRMA to ważny krok do poprawy bezpieczeństwa surowcowego Unii Europejskiej, w tym Polski – podsumował prof. Galos.
Co dalej?
Konsultacje społeczne projektu ustawy mają rozpocząć się w najbliższych tygodniach. Równolegle toczą się prace nad krajową polityką surowcową oraz projektem Programu Poszukiwań, który zostanie przedłożony Radzie Ministrów jeszcze w tym roku.
Nowe regulacje i inwestycje mają nie tylko podnieść odporność polskiej gospodarki na globalne zawirowania, ale też stworzyć podstawy pod rozwój nowych gałęzi przemysłu związanych z przetwórstwem, recyklingiem i innowacyjnym wykorzystaniem surowców krytycznych. W dłuższej perspektywie mogą także przyciągnąć inwestycje zagraniczne zainteresowane dostępem do lokalnych zasobów i stabilnych łańcuchów dostaw.
Opublikowany: 12 czerwca, 2025
