Dramatyczne zmiany klimatyczne są nieuniknione i nieodwracalne – ostrzega najnowszy raport IPCC

Pożary, powodzie i ekstremalne zjawiska pogodowe na całym świecie w ostatnich miesiącach to tylko przedsmak tego, czego można się spodziewać, jeśli globalne ocieplenie nie wyhamuje. Według najnowszego raportu IPCC zmiany klimatyczne są nieuniknione i nieodwracalne, a temperatury mogą wzrosnąć o ponad 1,5 °C, powodując coraz powszechniejsze ekstremalne zjawiska pogodowe.

Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) opublikował przełomowy raport, najbardziej wszechstronną ocenę, na mniej niż trzy miesiące przed ważnymi rozmowami ONZ, które określą przyszły bieg życia na Ziemi. W najnowszym opracowaniu klimatolodzy ostrzegają, że działalność człowieka zmienia klimat Ziemi w sposób „bezprecedensowy” od tysięcy lat, a niektóre zmiany są teraz nieuniknione i „nieodwracalne”.

W ciągu najbliższych dwóch dekad temperatury prawdopodobnie wzrosną o ponad 1,5 C powyżej poziomów sprzed epoki przemysłowej. Autorzy pokazują również, że pod koniec tego stulecia „nie można wykluczyć” podniesienia się poziomu mórz zbliżonego do 2 m. Pojawia się jednak nowa nadzieja, że ​​głębokie cięcia emisji gazów cieplarnianych mogą ustabilizować rosnące temperatury.

Panel IPCC, złożony z setek czołowych światowych naukowców zajmujących się klimatem, publikuje obszerne oceny mniej więcej co siedem lat, przy czym ten raport jest szósty od 1988 roku. Reprezentuje pełną wiedzę na  temat fizycznych podstaw zmian klimatycznych i stwierdza, że działalność człowieka jest niezaprzeczalną przyczyną szybkich zmian klimatu, w tym podnoszenia się poziomu morza, topnienia lodowców, fal upałów, powodzi i susz.

Światowi przywódcy stwierdzili, że najnowsze odkrycia muszą w trybie pilnym wymusić nowe środki polityczne, aby przestawić globalną gospodarkę na gospodarkę niskoemisyjną. Rządy 197 krajów spotkają się w listopadzie w Glasgow na ważnych rozmowach klimatycznych ONZ, nazwanych Cop26.

António Guterres, sekretarz generalny ONZ, ostrzegł: „[Ten raport] to czerwone światło dla ludzkości. Dzwony alarmowe biją głośno, a dowody są niepodważalne: emisje gazów cieplarnianych ze spalania paliw kopalnych i wylesiania dławią naszą planetę i narażają miliardy ludzi na bezpośrednie ryzyko”. „Jeśli teraz połączymy siły, możemy zapobiec katastrofie klimatycznej. Ale, jak jasno wynika z dzisiejszego raportu, nie ma czasu na opóźnienia i nie ma miejsca na wymówki. Liczę, że przywódcy rządów i wszystkie zainteresowane strony zapewnią sukces COP26”.

Petteri Taalas, sekretarz generalny Światowej Organizacji Meteorologicznej, powiedział: „Używając terminów sportowych, można powiedzieć, że atmosfera jest na dopingu, co oznacza, że zaczęliśmy obserwować ekstremalne zjawiska częściej niż wcześniej”.

Boris Johnson, premier Wielkiej Brytanii i gospodarz Cop26, dodał: „Dzisiejszy raport jest trzeźwą lekturą i jasne jest, że następna dekada będzie kluczowa dla zabezpieczenia przyszłości naszej planety… Mam nadzieję, że dzisiejszy raport będzie pobudką dla świata, by ten podjął działania już teraz, zanim spotkamy się w Glasgow w listopadzie na krytycznym szczycie Cop26.”

Temperatury wzrosły o około 1,1°C od okresu 1850-1900, ale ustabilizowanie klimatu na poziomie 1,5°C jest nadal możliwe ‒ wynika z raportu IPCC.

Doug Parr, główny naukowiec Greenpeace UK, powiedział: „To nie jest pierwsze pokolenie światowych przywódców, które zostanie ostrzeżone przez naukowców przed powagą kryzysu klimatycznego, ale ostanie, które może sobie pozwolić na ich ignorowanie. Rosnąca częstotliwość, skala i intensywność katastrof klimatycznych, które w ostatnich miesiącach zalały wiele części świata, jest wynikiem bezczynności z przeszłości. Jeśli światowi przywódcy w końcu nie zaczną działać zgodnie z tymi ostrzeżeniami, sprawy przybiorą znacznie gorszy obrót”.

Stephen Cornelius, główny doradca ds. zmian klimatycznych w WWF, dodał: „To surowa ocena przerażającej przyszłości, która nas czeka, jeśli nie podejmiemy działań. Ponieważ świat stoi na krawędzi nieodwracalnych szkód, każdy ułamek stopnia ocieplenia ma znaczenie dla ograniczenia niebezpieczeństw”.

Nawet jeśli światu uda się ograniczyć ocieplenie do 1,5 stopnia Celsjusza, niektóre długoterminowe skutki ocieplenia będą prawdopodobnie nieuniknione i nieodwracalne. Obejmują one podnoszenie się poziomu morza, topnienie lodu arktycznego oraz ocieplenie i zakwaszenie oceanów. Według naukowców z IPCC drastyczne redukcje emisji mogą powstrzymać zmiany klimatyczne, ale nie przywrócą świata do bardziej umiarkowanych wzorców pogodowych z przeszłości.

Ed Hawkins, profesor nauk o klimacie na Uniwersytecie w Reading i główny autor IPCC, powiedział: „Już doświadczamy zmian klimatycznych, w tym częstszych i ekstremalnych zjawisk pogodowych, a dla wielu z tych skutków nie ma powrotu.”

Więc co można zrobić? Chociaż ten raport jest bardziej jasny w kwestii negatywnych skutków ocieplenia, naukowcy mają nadzieję, że jeśli zdołamy obniżyć globalne emisje o połowę do 2030 r. możemy zatrzymać i być może odwrócić wzrost temperatury. Możemy to osiągnąć za pomocą czystych technologii, takich jak wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla lub poprzez sadzenie drzew.

W przyszłym roku pojawią się dwie kolejne części raportu: część druga skupi się na skutkach kryzysu klimatycznego; a trzecia wyszczególni potencjalne rozwiązania. Prace nad raportem zostały utrudnione przez pandemię Covid-19, która opóźniła publikację o kilka miesięcy i zmusiła naukowców do współpracy głównie online, za pośrednictwem wideokonferencji.