Rak błotny pierwotnie zamieszkiwał prawdopodobnie jedynie wschodnią Europę. Częściowo w wyniku naturalnej ekspansji, a częściowo celowej introdukcji, zaczął się pojawiać coraz dalej na zachód. Obecnie spotykany jest w wodach niemal całej Europy, prócz krańców północnych i południowych.
Ciało raka błotnego składa się z głowotułowia oraz odwłoka i pokryte jest pancerzem. Barwa pancerza różnorodna, od niebieskawej, przez zielonkawą, po brązową. Głowotułów pokryty jest licznymi, wyraźnymi kolcami. Posiada dwie pary czułków. Pierwsza para jest krótka, druga długa. Rostrum (kolec czołowy) jest wygrzbiecony z delikatnym ząbkowaniem. Spód szczypiec jasnokremowy. Telson wachlarzowaty. Występuje pięć par odnóży krocznych. Pierwsza para przekształcona w wąskie, długie szczypce. Dymorfizm płciowy zaznaczony. Samce są większe od samic.