Gołąbek ciemnopurpurowy (Russula atropurpurea)

Nazywana/y także: gołąbek Krombholza, surojadka Krombholza

Tagi

Grzyby niejadalne

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Gołąbek ciemnopurpurowy to pospolity w Polsce grzyb z rodziny gołąbkowatych Russulaceae.

Sezon

Gołąbek ciemnopurpurowy rośnie od lipca do października.

Występowanie

Gołąbek ciemnopurpurowy pozostaje szeroko rozpowszechniony w strefach umiarkowanych Eurazji, płn. Afryce i na wschodnich (atlantyckich) wybrzeżach Ameryki Północnej. Najczęściej rośnie pod dębami, rzadziej formuje mikoryzę z sosną albo bukiem.

Wygląd

Owocniki gołąbka ciemnopurpurowego mięsiste, masywne, 4-10 cm średnicy, w suche dni lśniące i tępe, w dni mgliste bądź deszczowe śliskie i matowe.

Blaszki kruche, gęsto ułożone, wąskie, od śnieżnobiałych do kremowych, u starszych egzemplarzy zwykle z rdzawymi plamami.

Kapelusz z gładką, dającą się ściągnąć do połowy kapelusza skórką oraz falistym skrajem, najpierw półokrągły, u starszych owocników wgłębiony i płasko-łukowaty. Odznacza się ogromną żywością i wielością kolorów. Jak sama nazwa wskazuje najczęstsze są rozmaite odcienie ciemnej purpury, karmazynu czy krwistego różu. Nie brak jednak owocników jasnoróżowych, brudno fiołkowych, oliwkowo brązowych czy bordowoczarnych.

Trzon pełny, początkowo zwarty i jędrny, później gąbczasty, co raz słabszy. Mierzy zwykle 1,5-3 cm na 2-8 cm.

Miąższ jędrny, twardawy, niemal wszędzie biały, tylko tuż pod skórką ciemnopurpurowy, często niemal fioletowy. Anilina barwi miąższ na czerwono, potem na czarno; fenol na brązowy róż; alf-naftol na fiołkowo szaro; ług potasowy na ochrowo; siarczan żelaza na szaro-czerwono. W młodych owocnikach lekko szczypiący w smaku.

Wysyp spor białawy. Zarodniki gołabka ciemnopurpurowego amyloidalne, pozbawione pory rostkowej, okrągławe, o grzebieniastym i paciorkowatym urzeźbieniu, osiągają 7-9 x 6-7 μm.

Właściwości

W przeszłości gołąbek ciemnopurpurowy był klasyfikowany jako warunkowo grzyb jadalny. Za jadalne uważano owocniki dojrzałe, po wielokrotnym odlewaniu gotującej się wody.

Zastosowanie

Brak. Gołąbek ciemnopurpurowy jest przykry w smaku, zwłaszcza za młodu, a źle przygotowany zgoła niejadalny. Trwają prace nad białkami wiążącymi cynki, umożliwiającymi g. ciemnopurpurowemu na akumulowanie ogromnych stężeń tego metalu.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Gołąbek ciemnopurpurowy, fot. shutterstock

Bibliografia

Arora D. 1986.; "Mushrooms demystified: a comprehensive guide to the fleshy fungi."; Ten Speed Press, Berkeley.;
Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Leonhardt T., Sácký J., Šimek P., Šantrůček J., Kotrba P. 2014.; "Metallothionein-like peptides involved in sequestration of Zn in the Zn-accumulating ectomycorrhizal fungus Russula atropurpurea."; Metallomics 6 (9): 1693-1701.;
Sácký J., Leonhardt T., Kotrba P. 2016.; "Functional analysis of two genes coding for distinct cation diffusion facilitators of the ectomycorrhizal Zn-accumulating fungus Russula atropurpurea."; Biometals 29 (2): 349-363.;
Skirgiełło A. 1998.; "Gołąbek (Russula). w: Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;