Gołąbek smaczny (Russula delica)

Nazywana/y także: gołąbek pyszny

Tagi

Grzyby jadalne

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Gołąbek smaczny Russula delica to grzyb o nader kontrowersyjnych walorach smakowych, w niektórych krajach uznawany za przysmak (jak to sugeruje nazwa gatunkowa), w innych za jadalny tylko warunkowo (tylko owocniki młode i/lub tylko po odpowiedniej obróbce). Z racji swej białej barwy bywa dość często mylony z niektórymi mleczajami. W XIX w. nawet zaliczany do rodzaju mleczaj.

Sezon

Gołąbek smaczny zawiązuje owocniki bardzo długo, od czerwca–lipca do października–listopada.

Występowanie

Gołąbek smaczny to jeden z najszerzej rozpowszechnionych grzybów Półkuli Północnej. Spotykany w wielu strefach klimatyczno-glebowych Eurazji, płn. Afryki oraz Ameryki Północnej (od Alaski po południe Meksyku), nawet wysoko w górach, na Wyspach Owczych, Svalbardzie (Szpicbergenie), Islandii i na Grenlandii (gdzie teoretycznie nie powinien występować, albowiem brak tam znanych partnerów mikoryzowych).

Wygląd

Owocniki gołąbka smacznego są mięsiste, masywne, śnieżnobiałe lub kremowe, pozbawione mleczka.

Blaszki cienkie i wąskie na tle masywnego kapelusza, względnie rzadkie, przerośnięte szeroko, zbiegające.

Kapelusz wklęsły jak u mleczajów, o gładkiej skórce.

Trzon pełny w środku, sprężysty, wyrastający centralnie, pozbawiony pierścienia, gładki i matowy na powierzchni, biały, potem brązowy.

Miąższ biały, nie zmienia koloru po uszkodzeniu, dość twardy i ścisły, o miłym zapachu (przypominającym owoce albo świeżo złowione ryby) i ciekawym, łagodnym choć trudnym do opisania smaku.

Wysyp zarodników biały albo kremowy, o jasnożółtym odcieniu. Spory gołąbka smacznego o charakterystycznym, siatkowato brodawkowanym, miejscami grzebieniastym i paciorkowatym urzeźbieniu.

Gołąbek smaczny bywa mylony z mleczajami o białawych owocnikach, zwłaszcza bielem (Lactarius piperatus) i chrząstką (L. vellereus).

Właściwości

Gołąbek smaczny jest grzybem jadalnym, ale wymaga pewnej obróbki. Dlatego w niektórych regionach i atlasach grzybów uchodzi za przysmak (szczególnie na Cyprze i w Grecji), a w innych za grzyb jedynie warunkowo jadalny, ale mało smaczny.

Zastosowanie

Gołąbek smaczny to ważny składnik tradycyjnych potraw na greckich wyspach, marynowany, zalewany octem lub oliwą, zwykle jednak po dość długim gotowaniu i odlewaniu wody.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Gołąbek smaczny, fot. shutterstock

Bibliografia

Arora D. 1986.; "Mushrooms demystified: a comprehensive guide to the fleshy fungi."; Ten Speed Press, Berkeley.;
Bougher N., Syme K. 1998.; "Fungi of Southern Australia."; University of Western Australia Press, Nedlands.;
Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Loizides M., Kyriakou T., Tziakouris A. 2011.; "Edible & Toxic Fungi of Cyprus."; Published by the authors, Manitari.;
Skirgiełło A. 1998.; "Gołąbek (Russula). w: Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;