Dom ekologiczny z myślą o przyszłości

Budownictwo mieszkaniowe i bieżąca działalność gospodarstw domowych stanowią poważne obciążenie dla środowiska naturalnego. Ekologiczne domy mają redukować zarówno balast związany z samą budową, jak i późniejszą eksploatacją. W dużym skrócie chodzi więc o minimalizację emisji, zanieczyszczeń, wykorzystania nieodnawialnych zasobów oraz fizycznych szkód ekosystemu. Jak priorytety te przekładają się na projektowanie, realizację i wyposażenie ekologicznego domu?

Czeka Cię budowa domu? Dzięki odpowiedniemu planowaniu możesz upewnić się, że wszystkie podejmowane w związku z nią decyzje biorą pod uwagę dobro środowiska naturalnego. Ale każdy krok w stronę ekologii jest dobry. Nawet istniejące tradycyjne budynki można stopniowo przekształcać według zasad zrównoważonego rozwoju.

Budowa domu ekologicznego

Pierwsza kwestia, którą należy wziąć pod uwagę planując eko-dom to usytuowanie. Powinno ono brać pod uwagę ilość i kierunek światła słonecznego, które jest najczystszym źródłem bezpośredniego ciepła i oświetlenia. Budynek planuje się tak, aby główne przestrzenie mieszkalne, zwłaszcza salon, kuchnia, pokoje dziecięce, itd. były wyeksponowane na zachód i na południe. Pomieszczenia gospodarcze, w których chłód jest mile widziany, a także sypialnie mogą być skierowane na północ i na wschód.

Drugim priorytetem jest oczywiście projekt domu. Najłatwiej ogrzać i zaizolować jest proste, kompaktowe bryły o płaskich lub jednospadowych dachach. Minimalizacja powierzchni użytkowej to kolejny ukłon w stronę Matki Natury – ogromne salony i przestronne łazienki mogą być modne, ale czy są nam rzeczywiście potrzebne? Według międzynarodowych ekspertów najbardziej ekologicznym rozwiązaniem są rosnące w popularność są mini domy, których powierzchnia nie przekracza 40m²!

Dalszym wyzwaniem jest wybór materiałów do budowy domu. Najbardziej racjonalnym z punktu widzenia ekologii rozwiązaniem wydają się dziś domy modułowe. Konstruowane z gotowych prefabrykatów generują najmniejsze straty energii i surowców, a zwykle w dużej mierze opierają się o recyklowane drewno, metale i tworzywa sztuczne. Alternatywne, przyjazne środowisku koncepcje budowy obejmują konstrukcje drewniane (dom z bali) oraz te wykonane z gliny i słomy. Dużą popularnością cieszą się również domy szkieletowe, w których wypełnienie stanowi nawet 50% i jest jednocześnie izolacją. Może być ona wykonana z takich ekologicznych surowców jak np. włókna celulozowe, drewniane, bambusowe, słoma, wełna owcza lub konopna czy szkło piankowe powstałe z recyklingu zużytego szkła. Im lepsza termiczna izolacja podłogi, ścian oraz dachu, tym mniejsze straty cieplne – przekłada się to na ogromne oszczędności środowiskowe i ekonomiczne!

Jeszcze jedna kluczowa kwestia, którą należy wziąć pod uwagę przy budowie domu ekologicznego to dobór okien. Z jednej strony są one źródłem największych uników ciepła, z drugiej pozwalają maksymalnie wykorzystać ciepło i światło słoneczne. Idealne rozwiązanie to takie, w którym jakość przeszklenia i uszczelek zapewnia możliwie wysoką izolację termiczną, a wielkość i ekspozycja okna gwarantują doświetlenie głównych pomieszczeń.

Czy dom ekologiczny to to samo co dom pasywny?

Choć oba pojęcia bywają stosowane zamiennie w rzeczywistości domu ekologicznego nie można utożsamiać z pasywnym, chociaż oba typy budownictwa są niewątpliwie korzystne dla środowiska naturalnego. W domach pasywnych nie realizuje się jednak co do zasady priorytetu ekologicznych materiałów pochodzących z lokalnych źródeł. Główny nacisk kładziony jest natomiast na minimalizację strat energetycznych poprzez efektywną izolację, optymalizację zużycia energii, ale również aktywny odzysk ciepła.

Instalacje w domu ekologicznym

W ramach budowy domu podejmuje się również decyzje o kluczowych systemach, które umożliwią jego eksploatację. Najważniejszym z punktu widzenia ekologii jest oczywiście źródło energii. W polskich realiach najbardziej „zielonym” rozwiązaniem energetycznym dla domów mieszkalnych jest fotowoltaika. Warto jednak dodać, że w naszym klimacie nierealne jest pokrycie wszystkich potrzeb za pomocą energii słonecznej – w zimie jest jej za mało, podczas gdy zapotrzebowanie jest najwyższe. W efekcie większość domów ekologicznych wykorzystuje mieszane źródła energii.

Samo ogrzewanie można również realizować dzięki biomasie, pelletom lub drewnie. Proces spalania nie jest co prawda zupełnie obojętny dla środowiska, ale nowoczesne piece redukują emisje i są dobrą alternatywą ogrzewania elektrycznego. Czystszym rozwiązaniem są pompy ciepła, które umożliwiają ogrzewanie domu oraz wody za pomocą energii pobranej z powietrza lub ziemi. Darmowe, „zielone” ciepło zapewniają również kolektory słoneczne, które można wykorzystać do ogrzewania wody, ale także i wnętrz.

Ważnym elementem oszczędności energetycznej wykorzystywanym zwłaszcza w domach pasywnych jest rekuperacja ciepła z systemu wentylacji. Zamiast wietrzenia przez otwieranie okien, powietrze filtrowane jest mechanicznie przez specjalne kanały, a ciepło zatrzymywane jest w środku. Pozwala to zaoszczędzić nawet do 80% energii! Co ciekawe, rekuperować można również ciepło ze zużytej wody przeznaczając je na ogrzewanie następnej porcji wody.

Nie bez znaczenia są również rozwiązania dotyczące obiegu wody. W szczególności ważne jest zaplanowanie systemu odzyskiwania wody deszczowej, którą można gromadzić i wykorzystywać np. w ogrodzie, ale także do prania, mycia, itd. Ekologiczne domy często korzystają również ze studni głębinowych, a w przypadku własnej kanalizacji posiadają również indywidualną ekologiczną oczyszczalnię ścieków działającą na bazie osadu czynnego, złoża biologicznego lub filtra piaskowego.

Wyposażenie domu ekologicznego

Zakończenie procesu budowy nie oznacza końca odpowiedzialności. Wykańczając wnętrza warto pamiętać, że wszystkie materiały naturalne, np. drewno, kamień czy korek da się później zrecyklować, a proces ich produkcji nie wiąże się poważnym zanieczyszczeniem środowiska. Niemniej istotny jest sprzęt AGD, który zużywa ogromne ilości prądu. Inwestycja w urządzenia energooszczędne to sposób jak oszczędzić atmosferę, ale i własny portfel. Do ekologicznego domu pasują również lampy z żarówkami LED oraz oświetlenie z czujnikami ruchu.

Uzupełnieniem wysokiej jakości okien są natomiast osłony typu żaluzje, rolety czy tkaninowe screeny. Oprócz ochrony prywatności domowników odgrywają one również istotną rolę izolacyjną – chronią przed stratami ciepła, ale także przed nadmiernym nagrzewaniem się pomieszczeń w upalne dni.

W co jeszcze wyposażony powinien być dom ekologiczny? Racjonalny system sortowania odpadów to podstawa. Godny polecenia jest również kompostownik, dzięki któremu z ogrodowych i kuchennych odpadków można samodzielnie wyrobić organiczny nawóz.

Ile kosztuje dom ekologiczny? Możliwości dofinansowania

Cena domu ekologicznego zależy od wybranych materiałów i rozwiązań technologicznych. Najtańsze są domy modułowe oraz gliniane, najwięcej zapłacimy za dom szkieletowy. Stosunkowe drogie są takie rozwiązania jak fotowoltaika czy pompa ciepła, ale warto pamiętać, że zwracają się one w czasie dzięki uniezależnieniu od cen energii elektrycznej. Ze względu na rosnącą popularność ekologicznych domów można oczekiwać, że ich ceny będą w przyszłości spadać, w miarę jak poszerzy się oferta wykonawców.

W udźwignięciu kosztów budowy pomóc mogą dotacje oferowane przez rząd oraz fundusze Unii Europejskiej. Dotyczą one zwykle konkretnych działań np. dofinansowania zielonej energii raczej niż kompleksowej budowy domu. Wysokość wsparcia i jego warunki zmieniają się jednak co roku – warto więc zawsze upewnić się co do aktualnych i planowanych programów pomocowych.

Dlaczego warto postawić na dom ekologiczny?

Domów ekologicznych nie można rozpatrywać w kontekście mody. W skali globalnej zmiana sposobu budowania jest niezbędnym elementem realizacji strategii zrównoważonego rozwoju. Nic dziwnego, że coraz więcej mówi się o perspektywie zakazów i kar związanych z wykorzystaniem „brudnych” technologii – inwestując w zielone rozwiązania dzisiaj, redukujesz więc konieczność kosztownych dostosowań w przyszłości.

Ekologiczny dom ma jednak o wiele więcej zalet. Mimo sporej inwestycji początkowej jego eksploatacja jest znacznie tańsza niż w przypadku tradycyjnych domów, bo straty energetyczne są minimalne. Uzależniając się od dostaw prądu czy gazu, zyskujesz również stabilność na przyszłość. Wreszcie, nie bez znaczenia jest fakt, że wykorzystanie naturalnych materiałów sprzyja zdrowiu mieszkańców – dom oddycha, utrzymuje prawidłowy poziom wilgotności i nie emituje szkodliwych związków chemicznych. W świetle badań naukowych sprzyja to ograniczeniu ryzyka rozwoju alergii, astmy, a nawet wielu chorób przewlekłych. Co więcej, ludziom mieszka się po prostu lepiej i przyjemniej. Czegoż więcej można chcieć od domu?