klasy Krafta
Klasy Krafta, klasy biosocjalne Krafta – klasy drzew wyróżniane w drzewostanie ze względu na budowę ich korony oraz zajmowane stanowisko biosocjalne, czyli miejsce w sklepieniu drzewostanu określane na podstawie względnej wysokości tego drzewa w stosunku do najbliższego otoczenia. Klasyfikacja biologiczna drzew Krafta, wprowadzona w 1884 roku, wykorzystywana jest do oceny stanowiska biologicznego drzew w danym zbiorowisku leśnym.
Drzewostan
Drzewostan jest zespołem drzew występujących na danym obszarze, charakteryzującym się określonym składem gatunkowym, wiekiem, budową oraz związkiem z panującymi na tym obszarze warunkami siedliskowymi. Drzewa wchodzące w skład danego drzewostanu rosną w niewielkich odległościach względem siebie oraz powiązane są różnorodnymi zależnościami ze sobą oraz innymi gatunkami roślin, dzięki czemu tworzy się charakterystyczna struktura oraz kształtują się specyficzne warunki tego środowiska.
Drzewostany mogą powstawać w wyniku odnowienia naturalnego poprzez samosiew lub odrośla (drzewostany naturalne) bądź odnowienia sztucznego przez wysiew nasion, sadzenie młodych roślin, odrośla lub odrosty korzeniowe (drzewostany sztuczne). Drzewostany tworzą drzewa w różnym wieku (drzewostany różnowiekowe, głównie naturalne) lub liczące tyle samo lat (drzewostany równowiekowe, głównie sztuczne). Drzewostany mogą być złożone z drzew jednego gatunku (drzewostany lite) bądź różnych gatunków (drzewostany mieszane). Są przeważnie zróżnicowane warstwowo, w związku z czym wyróżnia się drzewostany złożone z jednej warstwy koron drzew (drzewostany jednopiętrowe) bądź kilku warstw koron (drzewostany wielopiętrowe).
Klasyfikacja biologiczna Krafta
Klasyfikacja biologiczna Krafta, wprowadzona przez niemieckiego leśnika Eduarda Friedricha Gustava Krafta w 1884 roku w oparciu o strukturę lasów strefy umiarkowanej i borealnej Europy, stosowana jest głównie w badaniach naukowych do oceny stanowiska biologicznego drzew w danym zbiorowisku leśnym. Obejmuje podział drzew na poszczególne klasy, które wyróżniane są ze względu na budowę korony oraz zajmowane stanowisko biosocjalne, czyli miejsce w sklepieniu (okapie) drzewostanu, określane na podstawie względnej wysokości tego drzewa w stosunku do jego najbliższego otoczenia.
Klasyfikacja biologiczna Krafta uwzględnia podział drzew budujących dany drzewostan na pięć głównych klas (klas biosocjalnych Krafta):
- I klasa – drzewa górujące o silnie rozwiniętej koronie, wystające ponad główne sklepienie drzewostanu;
- II klasa – drzewa panujące o dobrze rozwiniętej koronie, tworzące główne sklepienie drzewostanu;
- III klasa – drzewa współpanujące o prawidłowo rozwiniętej koronie wykazującej oznaki degradacji wskutek wciśnięcia pomiędzy korony drzew panujących, zajmujące stosunkowo korzystne stanowisko w głównym sklepieniu drzewostanu;
- IV klasa – drzewa opanowane wykazujące mniejszy lub większy stopień deformacji korony, zajmujące stanowisko poniżej głównego sklepienia drzewostanu; korony są ściśnięte dwustronnie lub wielostronnie, bądź rozwijają się wyłącznie po jednej stronie drzewa; drzewa opanowane zróżnicowane są na dwie podklasy:
– drzewa o koronach wkleszczonych pomiędzy korony innych drzew, ściśniętych w dolnej części
– drzewa o koronach znajdujących się pod sklepieniem drzewostanu, o wolnej górnej części korony
- V klasa – drzewa przygłuszone o znacznym stopniu deformacji (lub degeneracji) korony, znajdujące się całkowicie poniżej sklepienia drzew wyższych warstw; drzewa przygłuszone zróżnicowane są na dwie podklasy:
– drzewa o jeszcze żywych koronach (wyłącznie gatunki cieniolubne)
– drzewa o koronach obumierających i obumarłych (posusz)
Pierwsze trzy klasy Krafta wchodzą w skład drzewostanu panującego, pozostałe dwie budują drzewostan opanowany. Klasyfikacja biologiczna Krafta często upraszczana jest do trzech klas obejmujących drzewa panujące, drzewa współpanujące oraz drzewa opanowane.
Piętrowość drzewostanów a zastosowanie klasyfikacji biologicznej Krafta
Drzewostany są zbiorowiskami wykazującymi zróżnicowanie warstwowe, co w głównej mierze wynika ze różnorodnego składu gatunkowego drzew wykazujących określone tempo wzrostu oraz preferencje siedliskowe (m.in. cieniolubność); wieku drzew (drzewostany równo- i różnowiekowe) oraz ich pochodzenia (drzewostany naturalne i sztuczne). Obecność zróżnicowania warstwowego w strukturze poszczególnych drzewostanów jest podstawą ich podziału na drzewostany jednopiętrowe oraz wielopiętrowe.
Drzewostany jednopiętrowe są drzewostanami jednogatunkowymi lub wielogatunkowymi, składającymi się przeważnie z drzew w jednym wieku, których korony tworzą jedną, wyraźną warstwę o niewielkim zróżnicowaniu wysokości (zwarcie poziome). Ilość drzew z koronami znajdującymi się poniżej głównego sklepienia drzewostanu jest niewielka, w związku z czym nie wyróżnia się drugiego piętra tego zbiorowiska leśnego. Drzewa tworzące główne sklepienie drzewostanu określane są mianem drzewostanu panującego (drzewa I, II i III klasy Krafta), drzewa znajdujące się poniżej głównego sklepienia drzewostanu określane są mianem drzewostanu opanowanego (drzewa IV i V klasy Krafta).
Drzewostany wielopiętrowe są przeważnie drzewostanami wielogatunkowymi składającymi się z drzew będących w różnym wieku, których warstwy koron drzew tworzą co najmniej trzy dobrze wykształcone poziomy (piętra) znajdujące się na różnej wysokości. Korony drzew poszczególnych pięter wykazują wyraźne zwarcie poziome. Drzewa z koronami tworzącymi najwyższe (górne) sklepienie drzewostanu określane są mianem drzew panujących (drzewa I, II i III klasy Krafta), drzewa z koronami budującymi niższe poziomy określane są mianem drzew opanowanych i przygłuszonych (drzewa IV i V klasy Krafta).