Definicja pojęcia:

korona

Korona - u młodocianej siewki drzewa lub krzewu częścią nadziemną jest ulistniony pęd. Pierwszy pęd rozwija się z pąka zarodkowego podczas kiełkowania nasienia i rośnie prosto ku górze, a więc w kierunku przeciwnym do wzrostu korzenia zarodkowego, wykazując geotropizm ujemny. Już na jednorocznym pędzie często oprócz pąka wierzchołkowego występują pąki boczne, rozmieszczone wzdłuż jego osi. W następnym roku z pąka wierzchołkowego wyrasta nowy pęd, który łącznie z poprzednim tworzy oś główną nadziemnej części siewki, z pąków bocznych zaś powstają pędy boczne, jako odgałęzienia osi głównej, czyli osie boczne. Z kolei zawiązują się nowe pąki, wierzchołkowe i boczne, z których później powstaje nowy, następny rocznik pędów. W miarę więc wzrostu nadziemnej części rośliny postępuje jej rozgałęzianie się.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje rozgałęzienia: dichotomiczne i boczne. Wyróżniany niekiedy pseudodichotomiczny sposób rozgałęzienia jest szczególnym przypadkiem rozgałęzienia bocznego.

Cechą charakterystyczną każdego drzewa jest to, że na pewnej wysokości nad ziemią pień tworzy zespół konarów i gałęzi, który nazywamy koroną.


Drzewo jesienią
Drzewo - fot. pixabay.com




Spośród licznych właściwości morfologicznych, pod wpływem których kształtują się korony drzew, dwie wysuwają się na plan pierwszy, a mianowicie: stosunek przyrostu osi bocznych do przyrostu osi głównej i sposób powstawania nowych pędów. Rozgałęzianie się pędów u drzew postępuje w pewnej określonej kolejności. Z pierwszej łodygi tworzącej oś pierwszego rzędu, wyrastają łodygi boczne, czyli osie drugiego rzędu, te zaś dają początek osiom coraz wyższych rzędów.

U naszych roślin drzewiastych możemy wyróżnić dwa zasadnicze typy wzrostu:

  • monopodialny,
  • sympodialny.

Korona drzewa może być osadzona na pniu na różnej wysokości nad ziemią. Drzewa rosnące pojedynczo na otwartej przestrzeni (np. świerki) mają korony osadzone nisko, niekiedy sięgające aż do ziemi. Podobne zjawisko występuje u drzew rosnących w drzewostanie, ale tylko w młodym wieku. Drzewa starsze, rosnące w drzewostanie w zwarciu, mają zwykle koronę osadzoną wysoko, a dolna część pnia jest pozbawiona gałęzi wskutek tzw. naturalnego oczyszczania się pnia, które odbywa się również u drzew samotnie rosnących, ale w zwartych drzewostanach zaczyna się wcześniej i przebiega intensywniej. Wskutek tego drzewa wyrosłe w odpowiednim zwarciu mają korony osadzone wyżej i pnie lepiej „oczyszczone” niż drzewa wyrosłe na otwartej przestrzeni.


Świerk pospolity
Świerk pospolity - By The original uploader was MPF at English Wikipedia (Transferred from en.wikipedia to Commons.) [GFDL or CC-BY-SA-3.0], via Wikimedia Commons


Kształt korony zależy przede wszystkim od dwóch czynników: od kąta, pod jakim gałęzie pierwszego stopnia (konary) odchodzą od osi głównej (pnia) oraz od ich długości. Im bardziej rozwarty jest kąt i im dłuższe są gałęzie, tym korona jest szersza i odwrotnie.



Na kształt korony ma również wpływ ugałęzienie drugiego stopnia oraz zmiana wielkości kątów wzdłuż osi głównej; gałęzie dolne zwykle odchodzą od pnia pod kątem większym niż gałęzie górne.

Stosunek korony do pnia, układ gałęzi i ich wzajemne położenie względem siebie są cechami charakterystycznymi, na podstawie których możemy odróżnić w stanie bezlistnym poszczególne gatunki drzew. Kształt korony decyduje więc o wyglądzie drzewa, czyli o jego przekroju, a tym samym i o jego znaczeniu krajobrazowym. Ma to również duże znaczenie z punktu widzenia hodowli lasu, np. powstawanie w drzewostanie przerostów, rozpieraczy czy drzew przygłuszonych.

U drzew iglastych, o monopodialnym typie wzrostu, pęd roczny kończy się pąkiem wierzchołkowym, poniżej którego skupia się nibyokółek pąków bocznych. Z pąka wierzchołkowego wyrasta pęd wierzchołkowy, a z pąków bocznych powstaje pozorny okółek pędów bocznych I rzędu. Na osi głównej co roku przybywa nowy okółek osi bocznych, z liczby więc okółków można określić wiek pnia lub gałęzi, a miarą długości przyrostu rocznego jest odstęp pomiędzy dwoma kolejnymi okółkami.


Las
Las - fot. pixabay.com


Niekiedy drzewa liściaste odznaczające się monopodialnym typem wzrostu (np. jesion, klon i dąb), wykształcają w młodym wieku koronę podobną pod względem symetrii do drzew iglastych, która jednak na skutek obumierania w późniejszym wieku licznych pędów oraz wzmagającego się przyrostu osi bocznych zanika. Wcześniej i wyraźniej zanik symetrii następuje u tych gatunków drzew liściastych, które odznaczają się sympodialnym typem wzrostu. Wskutek silnego przyrostu osi bocznych korona u tych gatunków drzew ulega w późniejszym wieku charakterystycznemu spłaszczeniu (np. brzoza, topola i lipa).

Formę pośrednią między typową koroną drzew liściastych i typową koroną drzew iglastych wykazuje np. korona olszy, a także starszej sosny rosnącej w luźnym zwarciu. Olsze mają koronę zbudowaną symetrycznie wokół pnia zbliżonego do typowej strzały; pokrój korony starszych sosen zmienia się o tyle, że osie boczne w późniejszym wieku zrównują się lub nawet przewyższają oś główną.

Kąt nachylenia osi pędów pierwszego rzędu do osi pnia jest bardzo charakterystyczną cechą morfologiczną korony. Szczególnie mały kąt odchylenia występuje u tzw. form piramidalnych, u których osie boczne przebiegają prawie równolegle do pnia, a wierzchołki często nawet wyginają się ku osi głównej. U wielu drzew kąt nachylenia jest zmienny wzdłuż całej osi bocznej; np. u niektórych topól gałęzie przy nasadzie odchylają się nieznacznie, tworząc kąt ostry, jednak w pewnej odległości od nasady wyginają się tak, że ich kąt odchylenia znacznie się zwiększa, a wreszcie wierzchołek gałęzi wygina się znów łukowato ku górze, wskutek czego gałąź przybiera kształt esowaty.


Topola
Topola - fot. pixabay.com





Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.7
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź