- Budowa roślin
- Proces fotosyntezy
- Królestwo roślin
- Fazy rozwoju roślin w cyklu życiowym w rozwoju generatywnym
- Inne podziały roślin
Szacuje się, że obecnie na Ziemi istnieje około 500 tys. gatunków roślin, przy czym poznanych i zbadanych jest 310 tys.
Budowa roślin
Rośliny zbudowane są z komórek o specyficznych cechach. Błony komórkowe roślin otoczone są zewnętrzną ścianą komórkową, która tworzy się z celulozy, hemicelulozy, ligniny i pektyn (wyjątkiem są tutaj grzyby, których ściany zbudowane są z chityny, jak również bakterie, które otacza ściana komórkowa z peptydoglikanu). We wnętrzu komórek roślinnych znajduje się z kolei wakuola, czyli struktura zawierająca sok komórkowy i magazynująca związki organiczne i nieorganiczne potrzebne do wzrostu rośliny. W soku komórkowym wakuoli (wodniczki) skumulowana jest przede wszystkim woda, a poza tym jony mineralne, cukry, białka, aminokwasy, przeciwutleniacze i alkaloidy. Poza wakuolą w komórce roślinnej zawierają się także proplastydy, spośród których najistotniejszą funkcję pełnią chloroplasty, inaczej ciałka zieleni. Jak sama nazwa wskazuje, znajdują się one w zielonych częściach roślin. Barwę nadaje im zielony barwnik chlorofil, absorbujący energię świetlną z promieniowania słonecznego. To właśnie w chloroplastach zachodzi proces fotosyntezy warunkujący przeżycie i rozwój rośliny. Inne ważne plastydy to chromoplasty i leukoplasty. Pierwsze z nich odpowiadają za magazynowanie barwników, które następnie decydują o barwie poszczególnych elementów rośliny, głównie kwiatów i owoców. Drugie stanowią magazyn dla substancji zapasowych.Stopnie organizacji ciała organizmów roślinnych:
- jednokomórkowce,
- plechowce zbudowane z wielokomórkowych plech,
- rośliny wyższe, których struktura dzieli się na tkanki i organy.
Położenie roślin (Archaeplastida) na drzewie filogenetycznym organizmów żywych. By Nova [GFDL or CC BY 3.0], via Wikimedia Commons
Proces fotosyntezy
Fotosynteza przeprowadzana przez rośliny to jeden z najważniejszych procesów zachodzących w przyrodzie. Ma charakter oksygeniczny – jego produktem jest tlen wydzielany do atmosfery. Poza tym w wyniku fotosyntezy do obiegu materii trafia także węgiel organiczny powstały z materii nieorganicznej. To sprawia, że bez roślin nie mogą funkcjonować ekosystemy i nie jest możliwe przetrwanie organizmów, również człowieka. Rośliny odgrywają więc fundamentalną rolę dla ciągłości życia na Ziemi.Zapis sumaryczny reakcji fotosyntezy przedstawia się następująco:
6H2O + 6CO2 + energia świetlna → C6H12O6 + 6O2
gdzie:
- 6H2O – woda (sześć cząsteczek),
- 6CO2 – dwutlenek węgla (sześć cząsteczek),
- C6H12O6 – glukoza (pojedyncza cząsteczka),
- 6O2 – tlen (sześć cząsteczek).
Fotosynteza. By Stepa (Own work) [Public domain], via Wikimedia Commons
Królestwo roślin
Do królestwa roślina należą:- glony,
- mszaki,
- paprotniki,
- rośliny nagozalążkowe (nagonasienne),
- rośliny okrytozalążkowe (okrytonasienne).
Fazy rozwoju roślin w cyklu życiowym w rozwoju generatywnym
Rośliny charakteryzują się cyklicznym następowaniem po sobie faz rozwoju. Zjawisko to nosi nazwę przemiany pokoleń.Jego poszczególne etapy (fazy) to:
- kiełkowanie,
- wzrost wegetatywny i różnicowanie się łodyg oraz liści,
- kształtowanie się pąków kwiatowych,
- kwitnienie,
- przekwitanie z rozpoczynającym się jednocześnie owocowanie,
- rozsiew nasion i stopniowe obumieranie rośliny.
Kiełkowanie - fot. pixabay.com
Inne podziały roślin
Ze względu na budowę i sposób rozwoju, rośliny można podzielić na monokarpiczne i polikarpiczne. Do roślin polikarpicznych zaliczają się wszystkie te, które kwitną i wydają nasiona jednorazowo. Są to rośliny jednoroczne i dwuletnie. Rośliny polikarpiczne, do których należą gatunki wieloletnie, owocują i wydają nasiona wielokrotnie w swoim życiu. Oznacza to, że przemiana pokoleń zachodzi u nich wielokrotnie. Rośliny żyjące dłużej niż dwa lata nazywamy bylinami.Rośliny dzielimy także pod kątem trwałości i typu łodygi.
W związku z tym rozróżniamy:
- rośliny zielne: byliny, rośliny jednoroczne i dwuletnie;
- rośliny drzewiaste: drzewa, krzewy i krzewinki.
Innym ze znanych kryteriów podziału roślin jest ich zapotrzebowanie na wodę. Najbardziej wodnolubne są hydrofity. Ich przeciwieństwem są kserofofity, czyli rośliny sucholubne, które dzielą się na sukulenty i suchorośla.
Rośliny dzielimy również ze względu na ich funkcję użytkową.
Pod tym kątem wyróżniamy:
- rośliny ozdobne;
- rośliny pastewne – stanowiące pokarm dla zwierząt hodowlanych;
- rośliny przemysłowe – wykorzystywanie do produkcji leków, olejków, olejów przemysłowych, paliw, produktów drzewnych, włókien, kauczuku, żywic, papieru;
- rośliny alimentacyjne – służące człowiekowi za pokarm – wśród nich znajdują się rośliny oleiste, zbożowe, cukrodajne, miododajne, owocowe i warzywne;
- rośliny pseudoalimentacyjne – spożywane przez człowieka, lecz niemające właściwości odżywczych – są to rośliny przyprawowe oraz używki;
- rośliny energetyczne;
- rośliny rekultywacyjne.
pixabay.com
Bibliografia
- Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski; “Botanika T.1. Morfologia”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.;
- Aulay Mackenzie, Andy S. Ball, Sonia R. Virdee; “Ekologia. Krótkie wykłady ”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015;
- Zdzisława Otałęga (red. nacz.),; “Encyklopedia biologiczna T. IX ”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999.;
- Zygmunt Hejnowicz; “Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002;
- Andrew J. Lack, David E. Evans; “Biologia roślin. Krótkie wykłady”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003;
- Eldra Pearl Solomon, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee; “Biologia”; Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996.;
- promil
