nikiel
Nikiel, Ni —
pierwiastek chemiczny triady żelazowców w VIII grupie dodatkowej układu okresowego o liczbie atomowej 28 i masie atomowej 58.7. Jest srebrzystobiałym metalem ciężkim o gęstości
= 8.9 g·cm-3 i temperaturze topnienia Tp = 1453°C. Miękki i kowalny, daje się dobrze polerować, ma własności ferromagnetyczne, w temperaturze normalnej jest odporny na działanie czynników atmosferycznych, rozpuszcza się w kwasach. Najpospolitszymi minerałami niklu są: nikielin (NiAs), chloantyt (NiAs2), milleryt (NiS). Ubogie złoża niklu znajdują się w Polsce na Dolnym Śląsku. Po raz pierwszy nikiel w postaci czystego metalu otrzymał w 1775 roku T.O. Bergman. Czysty nikiel w postaci rozdrobnionej bywa stosowany jako katalizator do uwodornienia związków organicznych, np. w procesie utwardzania tłuszczów płynnych, olejów roślinnych (olej rzepakowy).
Tłuszcze zestalają się, ponieważ łatwo topliwe estry nienasyconego kwasu oleinowego, przyłączając wodór, tworzą stałe estry kwasu stearynowego. Duże ilości niklu zużywa się do niklowania przedmiotów żelazowych i mosiężnych oraz jako dodatki do różnych gatunków stali konstrukcyjnej i kwasoodpornej. Z czystego niklu lub jego stopów z miedzią wykonuje się bilon. Do stopów niklu należy również nowe srebro, które zawiera 10-20% Ni, 40-70% Cu, 5-40% Zn. Nikiel jest mikroelementem, pierwiastkiem śladowym niezbędnym do życia. Jego rola polega na aktywacji niektórych enzymów, stabilizacji struktur kwasów nukleinowych, metabolizmie lipidów, a także w procesie wchłaniania żelaza, wapnia i cynku. Zapotrzebowanie dzienne wynosi ok. 16
g/100 kcal. Jego źródłem są orzechy, soja, czekolada. Nadmiar niklu w organizmie wywołuje zaburzenia układu trawiennego, uczulenia.
