Mądziak malinowy – opis, występowanie i zdjęcia. Grzyb mądziak malinowy ciekawostki
Mądziak malinowy mówiąc najprościej to grzyb i, w zależności od punktu widzenia może to być jeden z najdziwniejszych, najśmieszniejszych, najbardziej fascynujących i / lub najbardziej obrzydliwych organizmów, jakie spotkasz w lesie. Niezależnie od tego, jak reagujesz na widok mądziaka malinowego, trudno zaprzeczyć, że jego uderzający wygląd i charakterystyczny zapach sprawią, że każde spotkanie z tym gatunkiem jest niezapomniane.
Mądziak malinowy – jego ojczyzną jest Ameryka Północna. Należy do wnętrzniaków – grupy podstawczaków obejmującej grzyby o owocniku osłoniętym okrywą (perydium), wewnątrz której znajduje się część płodna, tzw. gleba, zawierająca warstwę rodzajną. Sposób powstawania warstwy rodzajnej jest różny w poszczególnych rodzinach wnętrzniaków, do których m.in. zalicza się: purchawkowate Lycoperdaceae, tęgoskórowate Scleroermataceae i sromotnikowate Phallaceae
Mądziaki należą do sromotnikowatych, a dotychczas opisano ich ok. 10 gatunków, które rosną przeważnie w krajach tropikalnych. Wielu członków tej rodziny wykazuje cuchnące, lepkie masy zarodników na końcu fallicznej łodygi. Niektóre mają zaskakujące podobieństwo do wyprostowanego ludzkiego penisa. W Europie, poza mądziakiem malinowym Mutinus ravenelii, występują jeszcze dwa inne gatunki: mądziak psi Mutinus caninus – u nas częsty, owocnik cały biały do jasnopomarańczowego i mądziak śliczny Mutinus elegans – nie był do tej pory notowany w Polsce, jest bardzo podobny do mądziaka malinowego, ale ma znacznie większe rozmiary.
Mądziak malinowy to obcy z Nowego Świata
Mądziak malinowy, nazywany także czasem mądziakiem szkarłatnym, jest rzadkim grzybem. Mutinus ravenelii pochodzi z Ameryki Północnej. Do Europy dotarł pod koniec XIX wieku (po raz pierwszy stwierdzony w 1942 roku w Berlinie). Później notowany był w różnych krajach Europy, także w Polsce. Pierwsze krajowe stwierdzenie miało miejsce w Krakowie w 1965 roku. Spotykany w wilgotnych miejscach, zasobnych w próchnicę, m.in. w parkach, ogrodach i lasach – szczególnie w ciepłe lata. Jest grzybem niejadalny. Do 2004 roku był na liście gatunków objętych ochroną ścisłą, jednak jako gatunek obcy i ekspansywny został z listy usunięty. Obecnie znanych jest około 50 potwierdzeń rozwoju tego grzyba w Polsce. Większość stanowisk znajduje się w południowej i centralnej części kraju (Wyżyna Śląsko-Krakowska, Wyżyna Małopolska, Nizina Mazowiecka). Mądziak malinowy preferuje stanowiska przekształcone przez człowieka. Dlatego często można go spotkać w ogródkach działkowych, parkach, ogrodach przydomowych, ogrodach warzywnych i na nieużytkach rolnych.
Po raz pierwszy w Kampinoskim Parku Narodowym został stwierdzony przez Marka Kowalskiego i Grzegorza Lesińskiego w lipcu 1987 roku w miejscowości Zamość (środkowa część parku). Kolejne pojawienie się owocników grzyba obserwowano w latach 2005–2007 w okresie od czerwca do października w miejscowości Górki. Stanowisko to znajduje się na skraju wsi pod zamierającymi topolami czarnymi, około 2 km od miejsca obserwacji sprzed dwudziestu laty.
Mądziak malinowy jest grzybem o mało przystojnym wyglądzie
Owocniki są początkowo zamknięte w skórzastym jajku o wymiarach około 30 x 20 mm. Niedojrzałe owocniki: zazwyczaj przynajmniej częściowo zanurzone w ziemi; przypominają białawe do różowawego lub fioletowawego „jajka” po pokrojeniu odsłaniają cuchnący owocnik w galaretowatej substancji. Owocnik początkowo jajowaty, wielkości 1,5 x 2 cm, przytwierdzony do podłoża sznurami białej grzybni, potem pęka na szczycie (najczęściej na dwa płaty), ukazując złożony z trzon i stożkowatą główkę. Dojrzały owocnik mądziaka malinowego może osiągnąć maksymalnie 15 cm długości, jednak zwykle dochodzi do 6–8 cm. Ze względu na swój rozmiar owocniki szybko się przewracają. Są one zazwyczaj jaskrawo zabarwione. Za koralowo-czerwoną barwę odpowiadają pigmenty (likopen, beta-karoten), takie same jak te występujące w pomidorach czy marchwi. W pokroju przypomina miniaturkę sromotnika bezwstydnego Phallus impudicus. Trzon cylindryczny, pusty w środku, gąbczasty i porowaty, zakończony naparstkowym kapeluszem koloru malinowego do malinowoczerwonego, szczyt pokryty oliwkowozieloną, śluzowatą masą zarodnikonośną, z początku okrytą delikatną błonką tej samej barwy. Część trzonu pod masą zarodnikonośną biała z odcieniem malinowym lub zupełnie biała.
Mądziak malinowy o niezbyt przyjemnym zapachu
Mądziak malinowy ma bardzo nieprzyjemny zapach padliny lub zgniłej kapusty, który można wyczuć z kilku metrów. Ta nieprzyjemna woń ma specjalne zadanie ‒ zwabia muchy padlinożerne. Te siadając na owocniku mądziaka malinowego, zabierają ze sobą zarodniki grzyba i roznoszą je na znaczne odległości. Chętnie i bez szkody zjadają owocniki też psy.
Mądziak malinowy, ze względu na swój nieprzyjemny zapach jest omijany przez grzybiarzy szerokim łukiem. Chociaż w niektórych krajach azjatyckich, młode owocnki w postaci jaj są uznawane za rarytas, który w smaku przypomina owoce morza.
W różnorodności siła
Warto przyglądać się grzybom, ponieważ rozmieszczenie wielu rzadkich i chronionych gatunków grzybów w Polsce jest wciąż słabo poznane, a niektóre zaczynają gwałtownie zanikać wskutek zmian zachodzących w naturalnych ekosystemach. Do tej pory na świecie poznano i opisano ok. 120 tysięcy gatunków grzybów, co roku odkrywa się przeciętnie ok. 1700 nowych.
Szacuje się, że na świecie liczba gatunków grzybów wynosi ok. 1,5 miliona, czyli 5 razy więcej niż roślin nasiennych! Przy takim bogactwie gatunkowym i specyfice budowy nie dziwi wyodrębnienie w systematyce świata żywego obok roślin i zwierząt królestwa grzybów. Od nas wszystkich, którzy wędrujemy po lasach, łąkach i zaroślach zależy stan zachowania świata grzybów w naszym kraju. W tym miejscu muszę przypomnieć jeszcze jedno.
Żadnych grzybów (nawet najpospolitszych) nie wolno zrywać i zbierać w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Na obszarach tych wszystko, co się tam znajduje jest prawnie chronione. Pamiętajmy, że parki narodowe i rezerwaty to ostatnie ostoje naszej wspaniałej przyrody, to często jedyne miejsca w Polsce, w których utrzymały się relikty mikroflory.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 15 września, 2024 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
- Michael Kuo; "Mutinus elegans, M. caninus, & M. ravenelii"; https://www.mushroomexpert.com/mutinus_elegans.html; 2019-09-13;
- First Nature; "Mutinus caninus (Huds.) Fr. - Dog Stinkhorn"; https://www.first-nature.com/fungi/mutinus-caninus.php; 2019-09-13;
- Cornell University; "Phallus ravenelii: the common stinkhorn, Ravenel’s stinkhorn"; https://blog.mycology.cornell.edu/2006/12/25/phallus-ravenelii-the-common-stinkhorn-ravenels-stinkhorn/; 2019-09-13;
- iNaturalist; "Mutinus ravenelii"; https://www.inaturalist.org/taxa/116662-Mutinus-ravenelii; 2019-09-13;
Urosło mi kilka okazów przed domem. Woj. Małopolskie
mamy w Gałkówku w lodzkim 4szt.
Dziś odnaleziony w plantacji maliny jesiennej w Woli Przybysławskiej woj. lubelskie
Znalezisko w ok.Poznania Wlkp na dzialce w Siroslawiu
Dzisiaj znalazłem go w moim ogrodzie,jest ładny ale nie chciałbym go tutaj mieć.podobny jest do psiego penisa.Mikolow-śląskie
Wąsy-Kolonia (warszawski zachodni) – kilka okazow madziaka :)
W okolicach Kutna, na wsi znalazłem mądziaka malinowego. Porobione zdjęcia. 3 kępy tych grzybów znajdują się przy stosie drzewa.
Wczoraj znalazłem pod świerkami na podwórku, Krosno Odrzańskie.
znalazłem go ostatniego czerwca między liliowcami w Sochaczewie
Znaleziono w ogródku pod sciętym bzem w Chechle Pierwszym woj. łódzkie
Od dwóch lat rośnie też w Nędzy koło Raciborza na glebie wilgotne. Naprawdę ciekawy gatunek.
Od trzech lat mądziak rośnie u mnie na działce w miejscowości Makówiec Mały gmina Dobre niedaleko Mińska Maz. Rośnie przy pniu starego, ściętego klona. I pachnie okropnie. Ale wygląd ma rzeczywiście niezwykły.
U mnie na działce pojawia się od 2 lat, rośnie pod starym orzechem. Rejon woj. mazowieckie – Bieniewice
U mnie ten grzyb (śmierdziuch) pokazał się po raz pierwszy w ubiegłym roku. W tym roku jest go więcej i raczej mnie to nie cieszy… :(
Znaleziony w ogrodzie w pow. Wieniawa.
Takie coś rośnie u mnie w ogrodzie pod jasminem, ale rzeczywiście w miejscu, gdzie leżało “wszystko” :-)
Rejon – lubelskie gm. Komarówka Podl.
Znalazłam dzisiaj ten grzyb w moim ogrodzie w miejscowości Teodorówka gm Pniewy, pow. Grójec. Rosnie na starym ściętym i porosniętym mchem pniu jabłoni lub śliwy, w pobliżu są brzozy.
Ja znalazlam tego grzyba 4 dni temu na wyprawie na gąski i czerwoniaki. Smierdzi okropnie ale wyglad ma zaskakujaco ciekawy. Czy mozna gdzies zglosic to ze sie go znalazlo?
Też znalazłem go na podwórku a obok jego jeszcze będą 2 rosnąć
Stadko wyrosło na działce nad jeziorem, w mchu przy spróchniałym niewielkim pniu. Linowo koło miejscowości Szczytno, woj. Warm.-Maz.
Wyrósł na rabacie, gdzie rzeczywiście jest gleba wilgotna.
Wygląda wręcz zniewalająco :)
Rejon – opolskie
Po ostatnich kilku dniach intensywnych opadów madziak malinowy wyrósł na moim podwórzu pod krzaczkiem tui, wygląda ciekawie, a zapach rzeczywiście nieprzyjemny. Mój pies jeszcze go nie zwąchał…
Dziś zauważony w Wiązownicy, woj. Podkarpackie.