Warsztaty bioróżnorodności w szkole i Polskich Parkach Narodowych

i Polskich Parkach Narodowych

• podstawową wiedzę dotyczącą bioróżnorodności,
• bioróżnorodność w mieście,
• różnorodność biologiczną miasta Bielawy zaprezentowaną podczas warsztatów o charakterze plenerowym w Ogrodach Działkowych „Radość” w Bielawie,
• czy bioróżnorodność dotyczy miast,
• Konwencję o różnorodności biologicznej,
• motywy ochrony bioróżnorodności,
• faunę i florę Polskich Parków Narodowych,
• Krajową Strategię Ochrony Bioróżnorodności,
• bioróżnorodność w rolnictwie.

Uczestnicy podczas warsztatów wykonali liczne prace dotyczące różnorodności biologicznej- m. in. gazetkę oraz broszurkę dotyczące podstawowej wiedzy na temat bioróżnorodności, notatkę w formie elektronicznej o bioróżnorodności w mieście, prezentacje na temat motywów ochrony bioróżnorodności, gazetkę dotyczącą Konwencję o różnorodności biologicznej, prace plastyczne o Polskich Parków Narodowych, notatki na temat fauny i flory wybranych parków narodowych, gazetkę o Krajowej Strategii Ochrony Bioróżnorodności oraz Bioróżnorodności w rolnictwie, a także materiały w formie elektronicznej na następujące tematy: bioróżnorodność w rolnictwie- informacje wstępne, zapomniane rośliny uprawne w Polsce, rośliny uprawne- niedoceniane gatunki, wykorzystanie roślin uprawnych w kuchni, owoce nieznane, uprawa roślin na terenach zasolonych, naturalne słodziki. Podczas warsztatów przygotowano również materiał do broszury edukacyjnej pt. „Stan różnorodności biologicznej w Polsce”.

W ramach projektu mentorzy z Bielawskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku i młodzież z Gimnazjum Ekologicznego nr 3 pod opieką nauczycieli biologii oraz pracowników z placówek edukacyjno-dydaktycznych uczestniczyli w 3 dniowych warsztatach praktycznego poznawania przyrody w parkach woj. dolnośląskiego, przeprowadzonych w Parku Narodowym Gór Stołowych, w Parku Krajobrazowym Gór Sowich oraz w Karkonoskim Parku Narodowym.

Podczas warsztatów w Parku Narodowym Gór Stołowych uczestnicy mieli okazję poznać jak ukształtowanie geologiczne, rodzaj gleby, klimat a także gospodarka leśna wpływają na bioróżnorodność na danym terenie. Wszyscy byli zaskoczeni, że oprócz znanych powszechnie, ciekawie ukształtowanych form skalnych Szczelińca Wielkiego w Parku znajdują się również unikatowe w tym rejonie torfowiska oraz łąki porośnięte kilkoma rodzajami storczyków i lilii. Roślinność Parku została przeobrażona przez wieloletnią działalność człowieka poprzez wylesienie, szczególnie niżej położonych obszarów, zmiany stosunków wodnych oraz przebudowę naturalnych drzewostanów preferującej świerka. Lasy liściaste pochodzące z naturalnych odnowień zachowały się tylko w niewielkich fragmentach w trudno dostępnym terenie. Na bogatych siedliskach reprezentują je buczyny sudeckie, a w głębokich, ocienionych dolinach potoków jaworzyny z miesięcznicą trwałą. W Parku występuje również pełnik europejski głównie na „Wielkim Torfowisku Batorowskim” – drugim co do wielkości złożu torfowym w Sudetach.Ważny składnik flory Gór Stołowych stanowi pionierska roślinność naskalna z licznymi gatunkami mchów (ponad 270 gatunków), porostów ( 60 gat. chronionych) i wątrobowców. Wśród niej szczególnie interesujące są fitocenozy i skalnica zwodnicza występująca tu na jedynym znanym w Polsce stanowisku. Wśród łąk bagiennych z obfitymi populacjami niektórych roślin chronionych występuje tu kwitnący w maju pełnik europejski – lokalnie nazywany „kłodzką różą” i uważany za symbol regionu. Wśród roślin  całkowitą ochroną polskiego prawa objętych jest 28 gatunków, 11 to rośliny z listy roślin zagrożonych w Polsce lub znajdujące się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, a 9 podlega ochronie częściowej. Ponadto 16 innych występujących tu gatunków roślin naczyniowych uznano za lokalnie cenne czyli zagrożone wyginięciem lub rzadkie w Sudetach i na Dolnym Śląsku.

Na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych pospolicie występuje jeleń, sarna, dzik, lis, wiewiórka (czarnej i rudej odmiany) oraz drobne gryzonie. Trudniejsze do zauważenia – głównie ze względu na nocny tryb życia są: borsuk, kuna, tchórz, łasica i gronostaj. W charakterystycznym dla Gór Stołowych środowisku spękań i szczelin skalnych żyją nietoperze. Innymi elementami fauny są zwierzęta nocne – orzesznica, bardzo rzadka popielica oraz koszatka. Wśród ptaków zamieszkujących Park są orzechówki, krzyżodzioby świerkowe, czyże, paszkoty, dzięcioły zielonosiwe i czarne, krogulce i siniaki, jarząbek, słonka, bocian czarny, trzmielojad, kobuz oraz charakterystyczne dla obszaru tajgi sóweczka i włochatka. W skałach gnieździ się puchacz, pustułka, kruk, a także kopciuszek, pleszka i kowalik. Rozległe łąki są miejscem lęgowym dla świergotka łąkowego, pokląskwy, skowronka oraz rzadkich w skali Europy przepiórki i derkacza. Z pośród pospolitych w Polsce gatunków gadów występują tu: żmija zygzakowata, zaskroniec, jaszczurka zwinka i padalec, a z rzadszych płazów zdarza się salamandra oraz traszki górska i zwyczajna.

Będąc na Dolnym Śląsku w okolicy Kudowy Zdrój koniecznie trzeba odwiedzić Park Narodowy Gór Stołowych i na własne oczy zobaczyć występujące tu cuda natury.

W październiku uczestnicy warsztatów o bioróżnorodności mieli okazję, szczegółowiej niż zwykle podczas spacerów z rodziną i szkolnych wycieczek, poznać faunę i florę Parku Krajobrazowego Gór Sowich. Uczniowie pod opieką mentorów oraz pracownika Szkoły Leśnej w czasie trzydniowych zajęć poznali wiele gatunków flory i fauny żyjących w „naszych” górach. Obecnie istniejące w Parku zespoły roślinne przeważnie są pochodzenia antropogenicznego. Na początku średniowiecza regiel dolny porastała charakterystyczna dla całych Sudetów puszcza bukowo-jaworowa z domieszką jodły. Dziś natomiast większość obszaru porastają lasy świerkowe, bukowe lub mieszane, często z domieszką innych gatunków np.: modrzewia, jaworu, brzozy a niżej również sosny. W wyższych partiach lasy są zbliżone do naturalnych o ubogim składzie podszycia, przeważnie borówki czarnej i śmiałka pogiętego. Wielką Sowę porasta typowy bór świerkowy. Najczęściej występuje w nim trzcinnik owłosiony oraz na zboczu szczytu sztucznie nasadzona kosodrzewina. Na bardziej stromych zboczach występuje kwaśna buczyna z ubogą liczbą gatunków towarzyszących w dolnym piętrze lasu. Znacznie częstsza ale występująca w małych skupiskach jest żyzna buczyna sudecka o bogatszym podszycie i runie, co wynika z dużej zasobności gleb. Sporadycznie zachowały się lasy dębowo-grabowe z urozmaiconym runem. Wzdłuż potoków rośnie przede wszystkim podgórski łęg jesionowy. Wśród bogatego drzewostanu dolnej części Gór Sowich dominuje głównie jesion wyniosły, częsty jest także klon zwyczajny, olsza i wiąz górski, a u podnóża zachował się łęg wierzbowo-topolowy z nieznaczną na ogół domieszką olszy. W podszyciu i runie lasu oraz na łąkach rosną m.in.: sit sztywny, arnika górska, jaskier platanolistny, kosówka, starzec Fuchsa, przytulia okrągłolistna, bliniczka, psia trawka, borówka czarna, turzyca pigułkowata i widłak wroniec. W dobrze naświetlonych miejscach pojawia się dzwonek brzoskwiniolistny, jeżyna i lepnica. Występujące tu gatunki chronione to: cis pospolity, barwinek pospolity, bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko, arnika górska, buławnik wielokwiatowy, dziewięćsił bezłodygowy, lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna, storczyk plamisty, śnieżyca wiosenna, śnieżyczka przebiśnieg, widłaki oraz zimowit jesienny. Pod względem różnorodności fauny teren Parku nie różni się specjalnie od innych części Sudetów.

Z większych zwierząt w Parku Krajobrazowym Gór Sowich mają siedliska: jeleń, sarna, dzik, oraz muflon sprowadzony na przełomie XIX i XX wieku ze Słowacji. Spośród ptaków siedliska ma jarząbek, sowa włochata, pluszcz, krzyżodzib, a także coraz częściej spotykany bocian czarny. Do gatunków chronionych występujących w Parku należy m.in.: kret, łasica, tchórz, liczne gatunki nietoperzy, sowa włochata, dzięcioł czarny, sokół wędrowny, pluszcz, pustułka, bocian biały i czarny, a z płazów i gadów – ropucha szara, kumak górski, salamandra, jaszczurka zwinka, padalec i zaskroniec.

W Parku krajobrazowym znajduje się rezerwat przyrody „Bukowa Kalenica” obejmujący swą ochroną lasy bukowe typu lasu górskiego mieszanego i boru mieszanego górskiego w górnej granicy występowania.

Serdecznie zapraszamy do zwiedzania Gór Sowich i ich osobliwości.

Podczas warsztatów praktycznego poznawania przyrody w Karkonoskim Parku Narodowym pracownik Parku przedstawił uczestnikom warsztatów sposoby ochrony środowiska ożywionego i nieożywionego (w tym gatunków zagrożonych i chronionych) oraz wpływ działalności człowieka (gospodarka leśna, turystyka, przemysł), ukształtowania geologicznego i rodzaju gleby oraz zmian klimatycznych na bioróżnorodność. Podczas pracy w terenie uczniowie mogli zaobserwować przedstawione wcześniej sposoby ochrony przyrody.

Zmiana bioróżnorodności na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego wynikała przede wszystkim z działalności człowieka. Dwieście lat temu teren porośnięty był głównie buczyną sudecką oraz jodłą. Wycinka lasu bukowego i jodłowego oraz nasadzenia z świerka (w tym również sprowadzanego z Alp) spowodowała zmianę rodzaju roślin występujących w podszycie oraz stosunków wodnych. Obecnie prowadzone są prace odnawiające różnorodność biologiczną drzewostanu.

Serdecznie zapraszamy do zwiedzania Karkonoskiego Parku Narodowego.

Zapraszamy do zapoznania się z przygotowanym w ramach projektu Polskim Portalem Bioróżnorodności www.ppbio.pl, na którym znajduje się więcej informacji o przeprowadzony warsztatach bioróżnorodności oraz warsztatach praktycznego poznawania przyrody w parkach woj. dolnośląskiego.