Kurki grzyby – opis, występowanie, ciekawostki i zdjęcia
Kurki, czyli pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius), to jedne z najpopularniejszych grzybów jadalnych w Polsce. Choć sezon grzybowy rozkręca się jesienią, kurki pojawiają się już latem, szczególnie w iglastych borach. W tym artykule dowiesz się, kiedy i gdzie szukać kurek, jak je rozpoznać i odróżnić od fałszywych sobowtórów, a także poznasz ich właściwości zdrowotne i kulinarne zastosowanie.
Lisica, liszka, lisiczka, stągiewka czy kurza noga – pod takim nazwami figuruje kurka, czyli pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius Fr.). Co ciekawe kurka nazywana jest „grzybem żydowskim”. Skąd taka nazwa? Pieprznik jadalny nie jest atakowany przez owady, dlatego można powiedzieć, że jest grzybem koszernym, a zatem dozwolonym do spożycia przez ortodoksyjnych Żydów.
Kiedy zaczyna się sezon na kurki?
Sezon na kurki trwa od czerwca do października. Najczęściej można je spotkać w borach iglastych – pod świerkami, sosnami, ale też pod bukami, grabami i dębami. Rosną gromadnie w ściółce leśnej, tworząc tzw. czarcie kręgi. Kurki często ukrywają się pod mchem lub liśćmi.
Jak rozpoznać kurki w lesie?
Kurki mają charakterystyczny wygląd. Owocnik ma żółtą barwę, przechodzącą od bladożółtej po rdzawożółtą. Młode kurki posiadają kapelusze wypukłe, które z wiekiem robią się coraz większe i coraz bardziej wklęsłe, by u dorosłych okazów uzyskać lejkowaty, pofalowany kształt. Trzon kurki, zwężający się ku dołowi, ma taki sam lub nieco jaśniejszy kolor niż kapelusz. Miąższ tego grzyba ma mięsistą fakturę, jest biały z lekkim piaskowym odcieniem. W smaku kurka jest delikatna, korzenna – w starszych okazach można wyczuć pieprzną nutkę, stąd też wzięła się nazwa pieprznik jadalny.
Kurka ma swojego niejadalnego sobowtóra. Jest nim lisówka pomarańczowa (lHygrophoropsis aurantiaca), nazywana także fałszywą kurką. Jak odróżnić fałszywa kurkę od tej prawdziwej? Lisówka pomarańczowa ma gęstsze blaszki i ciemniejsze owocniki. Niektórzy uważają, że lisówka nie jest trująca i trzeba zjeść naprawdę sporą ilość fałszywych kurek, by odczuć jakiekolwiek dolegliwości żołądkowe.
Kurki na zdrowie
Grzyby są nieocenione w świecie przyrody. To dzięki nim istnieją lasy, gdyż grzyby przekształcają obumarłą materię w przyswajalne dla roślin i rozpuszczalne w wodzie związki nieorganiczne.
My cenimy grzyby głównie za ich smak i aromat. Ale okazuje się, że poza walorami kulinarnymi grzyby to bogate źródło witamin i sole mineralne. „W każdym grzybie kapeluszowym jest cały komplet witaminy B od witaminy B1 do B12, witamina C, witamina D, witamina E, witamina H, kwasy fenolowe o działaniu antyoksydacyjnym, polisacharydy działające immunostymulująco” – wylicza dr hab. Bożena Muszyńska z Katedry Botaniki Farmaceutycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum.
Kurki charakteryzują się wysoką zawartością wody (ok. 90 proc.), co powoduje, że ich wartość energetyczna jest niska, tj. ok. 50–70 kcal/100 g. Główne składniki odżywcze występujące w owocnikach kurek to białka, węglowodany, tłuszcze, w tym NNKT (Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe), błonnik oraz witaminy (witaminy z grupy B, C, D, E oraz beta-karotenu) i minerały. 9,9 proc. suchej masy pieprznika jadalnego stanowi białko, które charakteryzuje się wysoką przyswajalnością. Kurki są lepszym źródłem β-karotenu niż marchew czy pomidor. Kurki są także rekordzistkami pod względem zawartości witaminy B1, której jest tyle co w piekarskich drożdżach. Fenole, flawonoidy, kwas askorbinowy oraz likopen – to także znajdziemy także w owocniku kurki.
Badania opublikowane w 2008 roku na łamach Journal of Agricultural and Food Chemistry wykazały, że kurki mają właściwości antybakteryjne przeciwko B. cereus (zatrucia pokarmowe), czy S. aureus (gronkowiec złocisty). Grzyby te charakteryzują się także różnorodnością związków fenolowych, które mają silne działanie przeciwutleniające i zdolność do ochrony przed uszkodzeniem oksydacyjnym ważnych życiowo struktur. Z drugiej strony należy zaznaczyć, że kurki, jak i większość grzybów, mimo bogatego składu, nie mają zbyt wielkiej wartości odżywczej, a przyswajalność białka jest niższa niż w przypadku roślin.
Czy kurki mogą szkodzić?
Tak, grzyby – w tym kurki – są ciężkostrawne. Zawierają chitynę, która długo zalega w przewodzie pokarmowym. Dlatego nie zaleca się ich dzieciom poniżej 7. roku życia, osobom starszym oraz z problemami gastrycznymi.
Kurki w kuchni
Kurki to doskonały składnik makaronów, risotto, jajecznic i zup grzybowych. Można je smażyć, dusić, marynować, a także suszyć lub mrozić na zimę.
Makaron z kurkami
Składniki (2 porcje):
- 120 g makaronu
- 250 g kurek
- 1/3 cebuli
- 2 ząbki czosnku
- 1/2 łyżki oliwy
- 1 łyżka masła
- posiekana natka pietruszki
- 80 ml śmietanki 30%
Przygotowanie:
Makaron gotujemy al dente. Kurki myjemy i osuszamy, następnie kroimy w cienkie paseczki. Na patelni podsmażamy pokrojoną cebulę i czosnek, następnie dodajemy kurki. Doprawiamy solą i smażymy do momentu, aż kurki się zarumienią. Doprawiamy solą i pieprzem, dodajemy natkę pietruszki i śmietankę. Do gotującego się sosu wrzucamy makaron i dokładnie mieszamy, aż sos zgęstnieje. Podajemy z natką pietruszki i tartym parmezanem.
Czy warto jeść kurki?
Zdecydowanie tak! Kurki łączą w sobie walory smakowe i zdrowotne. Można je przechowywać w formie suszonej lub mrożonej i cieszyć się ich smakiem przez cały rok. Należy jednak pamiętać o ich ciężkostrawności i zachować ostrożność przy zbieraniu.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o kurki
Kiedy rosną kurki?
Kurki rosną od czerwca do października. Najwięcej zbiorów przypada na lipiec i sierpień.
Gdzie szukać kurek w lesie?
Kurki najczęściej rosną w borach iglastych i mieszanych – pod świerkami, sosnami, bukami i dębami, zazwyczaj w ściółce leśnej, mchu lub pod liśćmi.
Jak rozpoznać prawdziwą kurkę?
Prawdziwa kurka ma żółty kapelusz (wypukły, potem lejkowaty), jednolitą barwę trzonu i mięsisty, biały miąższ. W smaku jest delikatna i lekko pieprzna.
Czym różni się kurka od lisówki pomarańczowej?
Lisówka ma ciemniejsze owocniki i gęstsze blaszki. Jest uważana za niejadalną lub lekko trującą.
Czy kurki są zdrowe?
Tak, kurki zawierają dużo białka, witamin (szczególnie B1, D i C) oraz przeciwutleniaczy. Mają właściwości antybakteryjne i wspierają odporność.
Czy dzieci mogą jeść kurki?
Nie. Ze względu na obecność chityny kurki są ciężkostrawne i nie powinny być podawane dzieciom do 7. roku życia.
Jak długo można przechowywać kurki?
Kurki można suszyć lub mrozić – wtedy nadają się do spożycia przez wiele miesięcy. Świeże powinno się spożyć w ciągu 1–2 dni.
Jak przyrządzić kurki?
Najprostszy sposób to smażenie na maśle, np. z jajkiem lub śmietanką. Świetnie smakują z makaronem, w risotto, a także w zupach i sosach.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 2 lipca, 2024 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
- Muszynska, Bozena & Kała, Katarzyna & Firlej, Anna & Ziaja, Katarzyna. (2016); "Cantharellus cibarius - Culinary-medicinal mushroom content and biological activity"; Acta Poloniae Pharmaceutica - Drug Research. 73. 589-598.;
- Jacek Piętka, Pawe Staniszewski, Dawid Kowalczuk; "Analiza wybranych aspektów rynku owocników pieprznika jadalnego (Cantharellus cibarius Fr.)"; Leœne Prace Badawcze (Forest Research Papers), 2012, Vol. 73 (3): 245–253;
- Iwona Sas-Golak, Krzysztof Sobieralski, Marek Siwulski, Jolanta Lisiecka; "SKŁAD, WARTOŚĆ ODŻYWCZA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI ZDROWOTNE GRZYBÓW POZYSKIWANYCH ZE STANOWISK NATURALNYCH"; KOSMOS Tom 60 2011 Numer 3–4 (292–293) Strony 483–490;
- "Przepis na makaron z kurkami pochodzi ze strony Kwestia Smaku"; https://www.kwestiasmaku.com/przepis/makaron-z-kurkami; 2019-06-18;
Szkoda że nie jest napisane że podczas obróbki termicznej większość tych zachwalanych zalet kurek przepada
Dlaczego szkoda? Konsumuje sie po to, zeby zaspokoic apetyt, surowe beda Twoim zdaniem smakowaly?
xd
Kurki są przepyszne szczególnie z makaronem lub z bułkami na parze. Rosną również w Irlandii.
Prawda
Każdy taki tekst, informujący, jak bardzo wartościowym składnikiem diety są grzyby, na wagę złota.
PRZYDATNE DO PRAC DOMOWYCH Z BIOLOGI.
dokładnie
prawda :)
rell XDDDDD
gownomakasrakaxdmam nadzieje ze to co napisalem to przydatna rada
Kurki bardzo lubię. Chyba najbardziej jako pierogi z kurkami. Jadłam wiele lat temu, ale ten smak pamiętam do dziś.