Dlaczego nasze palce marszczą się w wodzie – i czemu za każdym razem tak samo
Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego po dłuższym moczeniu w wodzie palce rąk i nóg marszczą się niczym suszona śliwka? I co ważniejsze – dlaczego te zmarszczki za każdym razem pojawiają się w niemal identycznym układzie? Odpowiedź na to pytanie znaleźli niedawno naukowcy, zainspirowani ciekawością… dzieci.
Wszystko zaczęło się od pytania jednego z młodych czytelników serii Curious Kids portalu The Conversation: „Czy zmarszczki zawsze tworzą się w ten sam sposób?”. To pytanie trafiło do inżyniera biomedycznego dr. Guya Germana z Binghamton University, który przyznał: „Nie mam zielonego pojęcia!” – i postanowił to sprawdzić.
Wspólnie z koleżanką, Rachel Laytin, przeprowadził eksperyment z udziałem trzech ochotników. Każdy z nich przez 30 minut moczył palce w wodzie, a następnie – po 24 godzinach – ponownie. Porównując zdjęcia z obu dni, naukowcy zauważyli, że wzory zmarszczek na opuszkach palców układały się niemal identycznie. Niezależnie od dnia, nasze palce „rysują” te same pofałdowane linie.
Jak to działa?
Nie chodzi tylko o to, że skóra nasiąka wodą. Proces jest bardziej złożony. Woda wnika do skóry przez otwarte przewody potowe i zmniejsza stężenie soli w warstwie zewnętrznej. To sygnał dla układu nerwowego, który uruchamia automatyczne zwężenie drobnych naczyń krwionośnych pod skórą. Skurcz tych naczyń dosłownie „wciąga” skórę do środka, tworząc charakterystyczne doliny i grzbiety – właśnie te, które widzimy jako zmarszczki.
Co ciekawe, ponieważ rozmieszczenie naczyń krwionośnych w naszych palcach jest względnie stałe, wzór zmarszczek również się nie zmienia. To trochę jak odcisk palca — tylko że czasowy.
Po co nam te zmarszczki?
Zmarszczki po kąpieli to nie przypadkowy efekt. Mają one praktyczne znaczenie: pomagają lepiej chwytać mokre przedmioty, zapewniając lepszą przyczepność – tak jak bieżnik w oponie. To dowód na to, że ewolucja potrafi być bardzo sprytna.
Ale skoro to takie przydatne – dlaczego nasze palce nie są pomarszczone cały czas? Naukowcy podejrzewają, że tymczasowe pofałdowanie może zmniejszać wrażliwość dotykową lub zwiększać ryzyko mikrourazów. Ciało więc uruchamia tę funkcję tylko wtedy, gdy rzeczywiście jest potrzebna – w wodzie.
Zmarszczki, które mogą pomóc w śledztwach
Co jeszcze ciekawego wynika z badań? Okazuje się, że osoby z uszkodzeniem nerwu pośrodkowego w palcach… nie dostają zmarszczek w wodzie. To potwierdza, jak bardzo ten proces zależy od działania układu nerwowego.
Ta wiedza może mieć zastosowania wykraczające poza naukową ciekawość. W przyszłości, znajomość wzorców marszczenia się skóry może pomóc w identyfikacji ciał po katastrofach naturalnych – tam, gdzie odciski palców mogą być już nieczytelne, ale „topografia zmarszczek” nadal będzie obecna.
Palce jak mapa
Dzięki tym odkryciom możemy dopisać kolejną pozycję do listy unikalnych cech naszej skóry, takich jak odciski palców czy tajemnicze linie Blaschki – czyli wzory rozwoju komórek skóry, widoczne tylko w szczególnych warunkach.
Zmarszczki po kąpieli przestają być zwykłą ciekawostką. Są teraz kolejnym dowodem na to, że nasze ciała kryją fascynujące mechanizmy – gotowe, by je odkrywać. A wszystko zaczęło się od prostego pytania dziecka.
Opublikowany: 14 maja, 2025
