Szokujące odkrycie: bonobo łączą słowa jak ludzie. Co to oznacza dla ewolucji języka?
W świecie zwierząt bonobo, będące jednym z naszych najbliższych kuzynów ewolucyjnych, zaczynają uchodzić za mistrzów komunikacji. Naukowcy odkryli, że bonobo łączą odgłosy w sposób, który wcześniej uważano za unikalny tylko dla ludzi, co może mieć poważne konsekwencje dla zrozumienia ewolucji języka.
Kombinowanie wokalizacji: nowa perspektywa na język zwierząt
Badania przeprowadzone przez zespół z Uniwersytetu w Zurychu pod przewodnictwem dr Mélissy Berthet, które opublikowano w prestiżowym czasopiśmie Science, pokazują, że bonobo nie tylko używają pojedynczych dźwięków, ale potrafią łączyć je w złożone kombinacje, tworząc frazy o znaczeniu wykraczającym poza sumę ich części. To odkrycie zaskakuje, ponieważ dotąd uważano, że zdolność do tworzenia takich złożonych struktur wokalnych była wyłącznie domeną ludzi.
Dr Berthet zwraca uwagę, że wcześniej sądzono, że tylko ludzki język wykazuje tę zdolność tworzenia fraz, gdzie kombinacja słów zmienia ich znaczenie. Przykładem może być fraza „blond dancer”, która oznacza osobę będącą zarówno blondynką, jak i tancerką, w porównaniu z „zły dancer”, gdzie „zły” modyfikuje znaczenie tancerza, wskazując na cechę charakteru.
Kroki ku zrozumieniu: jak bonobo łączą dźwięki?
W ramach badania naukowcy zarejestrowali 700 wokalizacji bonobo, które pochodziły od 30 dorosłych osobników w Demokratycznej Republice Konga. Badacze sprawdzili, w jakich kontekstach pojawiają się różne dźwięki, analizując 300 możliwych sytuacji. Wyniki były zaskakujące: bonobo wykorzystują siedem typów odgłosów, które mogą być łączone w 19 różnych kombinacjach, a cztery z tych kombinacji wykazują cechy przypominające ludzkie zdania.
Na przykład, kombinacja yelp (przypuszczalnie oznaczająca „zróbmy to”) i grunt (które może oznaczać „spójrz, co robię”) tworzy frazę „yelp-grunt”, która jest wykorzystywana przez bonobo do zachęcania innych do wspólnej budowy nocnych gniazd. Inna kombinacja, peep (co może oznaczać „chciałbym…”) i whistle („zostańmy razem”), jest używana do łagodzenia napięć w sytuacjach społecznych, takich jak rytuały godowe czy pokazy sprawności, i można ją zinterpretować jako „znajdźmy spokój”.
Znaczenie odkrycia: jak to wpływa na rozumienie ewolucji języka?
Te nowe wyniki mogą rzucić nowe światło na procesy, które mogły mieć miejsce w ewolucji ludzkiego języka. Jak zauważył dr Simon Townsend, współautor badania, „komponenty poznawcze, które ułatwiają tę zdolność, mają co najmniej 7 milionów lat”. To może sugerować, że zdolność do łączenia dźwięków i tworzenia fraz wykraczających poza sumę ich części była dostępna już naszym wspólnym przodkom z bonobo i szympansami.
To odkrycie zbliża nas do zrozumienia, jak ewoluował język u ludzi, pokazując, że zdolność tworzenia bardziej złożonych struktur komunikacyjnych mogła rozwijać się przez miliony lat, stopniowo różnicując się w ramach różnych gatunków.
- Carl Zimmer; "In the Calls of Bonobos, Scientists Hear Hints of Language"; https://www.nytimes.com/2025/04/03/science/communication-language-bonobos.html; 04-04-2025;
