Malaria (zimnica) – objawy, przyczyny i leczenie malarii

Malaria to choroba, która brzmi dość egzotycznie i odlegle, niestety niesłusznie, ponieważ wciąż jest to jedna z najbardziej śmiertelnych chorób na świecie. Dotyczy przede wszystkim regionów tropikalnych i subtropikalnych, więc przed wyborem miejsca na wakacje, warto sprawdzić, czy nie występuje tam zagrożenie. Na szczęście, zarażenia malarią da się uniknąć. Co to jest malaria i jak się leczy tę chorobę?

1. Malaria – co to jest?
2. Jakie są objawy malarii?
3. Kiedy należy udać się do lekarza?
4. Leczenie malarii
5. Jak jej zapobiegać malarii?

Malaria – co to jest?

Zacznijmy od tego, że malaria jest chorobą bardzo poważną, zagrażającą życiu. U człowieka pojawia się poprzez ukąszenie samicy komara Anopheles, który przenosi ze sobą pasożyty o nazwie Plasmodium, które następnie są uwalniane do krwiobiegu. Tam wędrują do wątroby, gdzie dojrzewają; po kilku dniach od zainfekowania, już dojrzałe, przenoszą się znowu do krwiobiegu i infekują czerwone krwinki. W ciągu 48, aż do 72 godzin, te pasożyty, które dostały się do czerwonych krwinek, namnażają się i powodują pęknięcia zainfekowanych komórek. Objawy infekcji pojawiają się w cyklach, które trwają najczęściej od dwóch do trzech dni.

Malaria występuje zazwyczaj w klimacie tropikalnym i subtropikalnym, gdzie pasożyty mają doskonałe warunki do przeżycia. Jest powszechna w krajach rozwijających się i obszarach o wysokich temperaturach i wysokiej wilgotności, czyli w Afryce, Środkowej i Południowej Ameryce, na Dominikanie, Haiti, w Azji Południowej, na wyspach na środkowym i południowym Pacyfiku
(w Oceanii). Natomiast jest bardzo rzadka w klimacie umiarkowanym. 

WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) podaje, że w jednym roku można odnotować nawet około 216 milionów przypadków malarii (niektóre źródła podają zatrważającą liczbę 240 milionów przypadków, a umiera około 400 tys. ). Niestety - malaria jest jedną z najbardziej śmiertelnych chorób na świecie, również wśród dzieci. Jest uleczalna, ale pod warunkiem, że wykryje się ją we wczesnym stadium rozwoju.

Jakie są objawy malarii?

Pierwsze objawy choroby zwykle pojawiają się w ciągu kilku tygodni po ukąszeniu przez zainfekowanego owada (zazwyczaj w czasie od 10 dni do 4 tygodni), ale niestety niektóre rodzaje pasożytów odpowiedzialnych za malarię, mogą pozostawać „uśpione” w ciele nawet przez kilka miesięcy.

Objawy malarii obejmują przede wszystkim gorączkę, dreszcze, ogólne uczucie dyskomfortu, bóle głowy, nudności i wymioty, biegunkę, ból brzucha, ból mięśni i/lub stawów, zmęczenie, przyspieszone oddychanie, szybkie tętno, kaszel, krwawe stolce, a nawet śpiączkę. Niektórzy ludzie cierpiący na malarię doświadczają cykli „ataków” malarii, które trwają kilka dni. Atak oznacza zazwyczaj dreszcze, wysoką gorączkę, pocenie się, a następnie uspokojenie objawów i powrót do normalnej temperatury ciała.

W przypadku malarii ciężkiej, gorączce, bólom czy dreszczom może towarzyszyć również zaburzenie świadomości, drgawki, niewydolność oddechowa, anemia, żółtaczka kliniczna i inne dowody dysfunkcji ważnych dla życia narządów. Z kolei objawy tzw. nieskomplikowanej malarii zwykle trwają od 6 do 10 godzin i nawracają co drugi dzień; obejmują wtedy zazwyczaj naprzemienne uczucia zimna, gorąca oraz pocenia się, czasem też dreszcze, bóle głowy czy drgawki, a także zmęczenie. Co ciekawe, obserwuje się, ze na obszarach, gdzie malaria jest powszechna, wiele osób rozpoznaje występujące u siebie objawy jako malarię i leczy się… bez wizyty u lekarza (co oczywiście nie jest zalecane!). Z innej strony, niektóre z objawów malarii przypominają zwykłą grypę, więc często pozostają niezdiagnozowane lub błędnie zdiagnozowane na obszarach, gdzie malaria występuje rzadziej. Ciężka malaria, bez leczenia, może okazać się śmiertelna.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Malaria jest chorobą rzadko występującą w krajach o klimacie umiarkowanym. Jeśli natomiast podczas pobytu w państwie, gdzie ryzyko zakażenia malarią jest wysokie lub po powrocie z podróży pojawi się gorączka lub inne opisane wyżej obawy, należy koniecznie poszukać pomocy medycznej.

Jeśli istnieje podejrzenie malarii, z całą pewnością lekarz zbada pacjenta, zapyta o objawy oraz historię podróży. Warto przygotować sobie wcześniej listę miejsc i regionów, które się odwiedziło. Jeśli potwierdziło się, że w odwiedzonym przez pacjenta miejscu istnieje poważne ryzyko występowania tej choroby, lekarz pobiera próbkę krwi i wysyła ją do laboratorium w celu sprawdzenia pasożytów malarii. To właśnie badanie krwi potwierdza malarię, a także określa dokładnie rodzaj pasożyta, który powoduje objawy. Te szczegółowe informacje pomagają później w dobraniu właściwego leczenia.

Leczenie malarii

Niewątpliwie leczenie malarii powinno rozpocząć się jak najszybciej. Najczęściej polega ono na przyjmowaniu przepisanych i dobranych przez lekarza preparatów, których funkcją jest zabicie pasożytów malarii we krwi. Leki przeciwmalaryczne stosuje się zarówno w leczeniu, jak i zapobieganiu malarii (nie można ich jednak brać na własną rękę). Jaki rodzaj leku jest stosowany oraz jak długo trwa takie leczenie, będzie zawsze zależeć od rodzaju choroby, nasilenia objawów, regionu, innych leków czy stanu zdrowia (lub np. od tego, czy pacjentka jest w ciąży). Leki przeciwmalaryczne to m.in. chinina, meflochina, doksycyklina, chlorochina, atowakwon i artemizynina.

Niestety, jak każdy lek, również i te mogą powodować działania niepożądane i tak zwane skutki uboczne. Zawsze należy poinformować swojego lekarza o innych przyjmowanych tabletkach, ponieważ mogą wzajemnie na siebie wpływać i nawet się ze sobą wykluczać. Generalnie, w zależności od leku, działania niepożądane mogą obejmować problemy żołądkowo-jelitowe (takie jak nudności i biegunka), bóle głowy, zwiększoną wrażliwość na światło słoneczne, bezsenność i niepokojące sny, zaburzenia psychiczne i problemy ze wzrokiem, dzwonienie w uszach, napady padaczkowe.

Czy malaria jest nieuleczalna? To zależy. Jeśli malaria zostanie szybko zdiagnozowana i zostanie podjęte leczenie, szansa na wyzdrowienie jest bardzo duże. Jest jeden warunek - leczenie należy rozpocząć natychmiast po potwierdzeniu diagnozy. W dodatku jest to też choroba, na którą organizm się nie uodparnia (można więc zachorować więcej niż jeden raz).

Szczególnie narażone na tę chorobę są małe dzieci i niemowlęta, starsi dorośli, podróżni przybywający z obszarów bez malarii oraz kobiety w ciąży i ich nienarodzone dzieci. Ponadto, w wielu krajach o wysokim wskaźniku malarii problem pogłębia brak dostępu do środków zapobiegawczych, opieki medycznej i informacji.

Jak jej zapobiegać malarii?

Prawda jest taka, że wielu przypadków malarii można po prostu uniknąć. Niezawodnym sposobem jest profilaktyka! Przede wszystkim, warto mieć świadomość występującego ryzyka. Przed planowaniem zagranicznej podróży należy się dowiedzieć, czy w odwiedzanym regionie istnieją miejsca, gdzie ryzyko występowania komarów przenoszących pasożyty, jest duże. Gdy istnieją jakiekolwiek obawy, warto wcześniej odpowiednio zapobiegać ugryzieniom. W tym celu należy stosować specjalne środki odstraszające owady (na gołą skórę, ale także na ubrania), zakrywać ręce i nogi oraz używać moskitiery nasączonej środkiem owadobójczym. Czasami lekarze zalecają także przyjmowanie tabletek przeciwmalarycznych w celu zapobiegania infekcji – przed podróżą warto porozmawiać o tym z kimś kompetentnym w tej dziedzinie. Jeśli zaobserwuje się u siebie niepokojące objawy, nie warto czekać, tylko należy zasięgnąć natychmiastowej porady lekarskiej. Trzeba pamiętać, że objawy mogą się pojawić nawet do roku po powrocie z podróży.Nie należy bagatelizować tej choroby ani występujących objawów. Trzeba pamiętać, że wcześnie leczona może być nawet w 100% uleczalna, a ignorowanie malarii w skrajnych przypadkach prowadzi nawet do śmierci. Wielu przypadków można też uniknąć, stosując podstawowe środki ostrożności i nie ignorując występowania tej choroby. Podstawą jest świadomość i odpowiednie podejście, ponieważ w tym przypadku, taka postawa może ocalić zdrowie i życie.

Bibliografia

1. “https://www.healthline.com/health/malaria#_noHeaderPrefixedContent”; data dostępu: 2021-06-25
2. “https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/malaria/symptoms-causes/syc-20351184”; data dostępu: 2021-06-25
3. “https://www.nhs.uk/conditions/malaria/”; data dostępu: 2021-06-25
4. “https://www.medicalnewstoday.com/articles/150670#what_is_malaria”; data dostępu: 2021-06-25
5. “https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15014-malaria”; data dostępu: 2021-06-25
6. “https://www.malarianomore.org/support/what-is-malaria/”; data dostępu: 2021-06-25