Niepylak apollo (Parnassius apollo)

Wstęp

Niepylak apollo to gatunek motyla górskiego. W naszym kraju można spotkać dwóch przedstawicieli rodzaju Parnassius: niepylaka apollo (Parnassius apollo) oraz niepylaka mnemozyna (Parnassius mnemosyne). Jest gatunkiem narażonym na wyginięcie (kategoria VU na liście IUCN). Od XX wieku w Europie obserwuje się spadek liczebności tego gatunku, powodem takiego stanu są między innymi zmiany klimatyczne, kwaśne deszcze, kolekcjonerstwo, kolizje drogowe. W Polsce dzięki reintrodukcji (z inicjatywy prof. Zbigniewa Witkowskiego) jest coraz liczniejszy.

Wygląd

Niepylak apollo jest dużym motyle (największy z motyli dziennych, występujących w Polsce). U tego gatunku występuje duża zmienność ubarwienia oraz wielkości. Skrzydła są szerokie, białe, błyszczące, przy krawędziach prześwitują. Ich brzegi praktycznie nie mają łusek (stąd nazwa niepylak). Na przednich skrzydłach po pięć czarnych plamek, na tylnych po dwie czerwone, w czarnych obwódkach. U innych form czerwone plamki zastąpione są żółtopomarańczowymi. Trzon czułka jasnoszary. Samice są nieco ciemniejsze, odwłok jest mniej owłosiony. U samców brak czerwonej plamki na wierzchu tylnego skrzydła. Larwy są czarne, wyposażone w ciemne brodawki oraz w pomarańczowy lub czerwony wzór na bokach ciała. Niepylaka apollo pomylić można z Parnassius phoebus.

Występowanie

Niepylak apollo zamieszkuje głównie obszary górskie Europy i Azji. Wybiera silnie nasłonecznione stoki południowe, porośnięte niską roślinnością z niewielką liczbą krzewów, bez drzew. Jego zasięg w ostatnich stuleciach gwałtownie zmalał – dawniej motyle te zamieszkiwały również obszary nizinne. Obecnie w Polsce niepylaka najłatwiej zaobserwować w Pieninach, spotykany jest również w Tatrach.

Pokarm

Roślinami żywicielskimi dla niepylaka apollo są gatunki należące do rodzaju rozchodnik (Sedum).

Rozród

W ciągu roku jedno pokolenie. Miejscami lęgowymi dla niepylaka apollo są tereny skaliste, porośnięte rozchodnikiem. Jaja składane są na pędach (żywych lub martwych), liściach lub na porostach. Wylęg odbywa się na przełomie lutego i marca następnego roku. W maju gąsienice przepoczwarzają się. Przepoczwarzenie odbywa się na mchu bądź pod kamieniami. W czerwcu imago. Dorosłe można spotkać od czerwca do sierpnia. Zimuje w stadium gąsienicy, w osłonce jajowej.